Podmioty prowadzące działalność gospodarczą zobowiązane są do opłacania zaliczek na podatek w trakcie roku podatkowego. Zaliczka powinna zostać opłacona w odpowiedniej wysokości zależnej od dochodu, jednak może zdarzyć się sytuacja, w której przedsiębiorca zapłaci wyższą kwotę niż należna. W takim wypadku mamy do czynienia z nadpłatą. W poniższym artykule omawiamy sposób postępowania, gdy została nadpłacona zaliczka na PIT.
Kiedy mamy do czynienia z nadpłatą podatku?
Tytułem wstępu warto wyjaśnić, kiedy w ogóle możemy mówić o nadpłacie podatku. W przypadku podatnika prowadzącego działalność gospodarczą nadpłata powstaje w wyniku zapłaty przez podatnika podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej.
Zgodnie z art. 73 § 2 pkt 1 Ordynacji podatkowej nadpłata powstaje z dniem złożenia zeznania rocznego – dla podatników podatku dochodowego.
Zgodnie z art. 44 ustawy o PIT podatnicy prowadzący działalność gospodarczą zobowiązani są do opłacania zaliczek na podatek do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczkę za ostatni miesiąc, tj. za grudzień, wpłaca się natomiast w terminie do 20 stycznia następnego roku podatkowego.
Zaliczka na podatek w rozumieniu ustawy o PIT nie jest zatem równoznaczna z samym podatkiem. Jest to jedynie cząstkowe zobowiązanie, które po zakończeniu roku wygasa. Przepisy Ordynacji podatkowej jednoznacznie wskazują, że nadpłata w podatku PIT powstaje w dacie złożenia deklaracji rocznej, a ta zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy o PIT składana jest pomiędzy 15 lutego a 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.
Przepisy Ordynacji podatkowej nie wskazują, aby terminem powstania nadpłaty w podatku PIT była data zapłaty zaliczki na podatek w trakcie roku.
W tym zakresie przywołajmy treść wyroku NSA z 6 listopada 2014 roku (II FSK 2650/12), gdzie sąd wprost wskazał, że nadpłata w podatkach dochodowych powstaje z dniem złożenia zeznania za rok podatkowy. Wpłacane w trakcie roku samodzielnie przez podatnika zaliczki na podatek nie są traktowane jako nadpłata, nawet wówczas, gdy ich kwota jest wyższa od należnej. Nadwyżka ta – co do zasady – jest uwzględniana dopiero w rocznym zeznaniu podatkowym, gdzie kwota zaliczek pomniejsza kwotę podatku od dochodu za cały rok podatkowy.
O nadpłacie można mówić tylko w odniesieniu do podatku, a nie do zaliczek na podatek. Dlatego nadpłata w podatku dochodowym może powstać tylko po rozliczeniu rocznym (wyrok WSA w Rzeszowie z 3 czerwca 2008 roku, I SA/Rz 21/08).
Nadpłacona zaliczka na PIT - jak postępować?
Jak podaje art. 76 § 1. Ordynacji podatkowej, nadpłaty wraz z ich oprocentowaniem podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę, odsetek za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek, kosztów upomnienia oraz bieżących zobowiązań podatkowych, a w razie ich braku podlegają zwrotowi z urzędu, chyba że podatnik złoży wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.
Jednakże powyższa regulacja nie znajduje zastosowania do nadpłaconych zaliczek na podatek dochodowy, gdyż jak już wskazaliśmy, w takim wypadku nie mamy do czynienia z nadpłatą. Po upływie roku podatkowego zaliczki tracą byt prawny.
W kwestii sposobu postępowania z takimi kwotami należy zauważyć, że jak podaje art. 76c Ordynacji podatkowej, nadpłatę wynikającą z zaliczek na podatek zwraca się po zakończeniu okresu, za który rozlicza się podatek. Jeżeli jednak nadpłata wynika z decyzji stwierdzającej nadpłatę, jej zwrot następuje w terminie 30 dni od dnia wydania tej decyzji.
W konsekwencji nadpłata w zaliczkach na podatek zostanie zwrócona dopiero w zeznaniu rocznym PIT.
Nie ma możliwości, aby nadpłacone zaliczki zostały w trakcie roku zaliczone na poczet innych zobowiązań czy zaległości podatkowych.
Przykład 1.
Przedsiębiorca prowadzący JDG ma zaległości w zapłacie podatku VAT za styczeń oraz luty. Równocześnie zapłacił zaliczkę na podatek PIT za te miesiące w wysokości wyższej niż należna. Czy przedsiębiorca może zawnioskować o zaliczenie nadpłaconej zaliczki na podatek na zaległości z tytułu VAT?
Przedsiębiorca nie może złożyć wniosku o zaliczenie nadpłaty w PIT na poczet zaległości w podatku VAT w trakcie roku.
Nadpłacona zaliczka na PIT - zwrot nadwyżki
Chociaż zaliczka w podatku PIT nie jest traktowana jako nadpłata, to jednak w pewnych okolicznościach podatnik może takie nadpłacone kwoty odzyskać i to szybciej niż dopiero na etapie rozliczania nadpłaty w zeznaniu rocznym.
W tym zakresie musimy sięgnąć do treści art. 77a Ordynacji podatkowej, który stanowi, że organ podatkowy może, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych jego ważnym interesem, dokonać zwrotu nadwyżki wpłaconych kwot zaliczek na podatek dochodowy.
Zwróćmy uwagę, że powyższy przepis posługuje się zwrotem „nadwyżka”, a nie „nadpłata”.
Powyższy zwrot odbywa się wyłącznie na wniosek podatnika i tylko w przypadku jego ważnego interesu, który należy wykazać we wniosku. Dodatkowo powyższy przepis posługuje się zwrotem „może”, co oznacza, że organ podatkowy zachowuje prawo do odmowy uwzględnienia wniosku w ramach uznania administracyjnego.
Obligatoryjnym elementem wniosku jest wykazanie ważnego interesu podatnika.
Pojęcie to nie zostało określone w przepisach, ale zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi w orzeczeniach sądowych ważny interes podatnika to sytuacja, gdy z powodu nadzwyczajnych, losowych przypadków podatnik nie jest w stanie uregulować zaległości podatkowych. Będzie to utrata możliwości zarobkowania, utrata losowa majątku. Przesłanki zastosowania ulgi podatkowej należy więc oceniać nie tylko w kontekście osobistej sytuacji majątkowej podatnika, lecz także z uwzględnieniem związku zachodzącego pomiędzy obniżeniem zdolności płatniczej a zajściem wypadków powodujących i uzasadniających niemożność zapłaty.
Podkreślenia wymaga, że ważny interes podatnika to nie tylko sytuacje nadzwyczajne, ale także normalna sytuacja ekonomiczna, w tym wysokość uzyskiwanych przez stronę dochodów, jak również konieczność ponoszenia wydatków.
Przykład 2.
Przedsiębiorca zapłacił zaliczkę na podatek PIT za listopad. Następnie musiał skorygować podstawę opodatkowania, co spowodowało, że zaliczka należna okazała się dużo niższa. Czy przedsiębiorca może uzyskać zwrot nadpłaconej zaliczki?
Jeżeli podatnik wykaże ważny interes oraz złoży wniosek w tym zakresie, to naczelnik US może dokonać zwrotu takiej nadwyżki.
Reasumując, nadpłacone zaliczki na podatek PIT będą uwzględniane jako nadpłata dopiero w zeznaniu rocznym składanym po zakończeniu roku podatkowego. W wyjątkowych okolicznościach przedsiębiorca może jednak wnioskować o zwrot nadwyżki w trakcie roku.
