Darowizny rzeczowe przekazane na cele charytatywne wpływają na wysokość podatku dochodowego, ponieważ ich wartość podlega odliczeniu od kwoty rocznego dochodu. W poniższym artykule szczególną uwagę zwrócimy na przepisy odnoszące się do sposobu odliczania oraz ustalania wartości darowizn rzeczowych.
Darowizny rzeczowe przekazane na cele charytatywne a CIT
Nasze rozważania będziemy opierać na treści ustawy o CIT, jednakże należy wskazać, że podobne rozwiązania obowiązują w ustawie o PIT. Zaznaczmy zatem, że zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT podstawę opodatkowania stanowi dochód po odliczeniu darowizn przekazanych na cele określone w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, w tym również obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim UE lub innym państwie należącym do EOG, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele – łącznie do wysokości nieprzekraczającej 10% dochodu (w przypadku podatku PIT jest to kwota 6% dochodu).
Odliczeniu nie podlegają darowizny na rzecz:
- osób fizycznych;
- osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub handlu tymi wyrobami.
Ponadto należy zauważyć, że zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o CIT nie uważa się za koszt podatkowy wartości darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju. W konsekwencji wartość rzeczy przekazana w drodze darowizny nie może stanowić dla podatnika kosztu podatkowego (podlega wykreśleniu z kosztów w dacie dokonania darowizny). Tutaj również należy zwrócić uwagę na wyjątek wskazujący, że kosztem uzyskania przychodów są koszty wytworzenia lub cena nabycia produktów spożywczych, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku od towarów i usług, przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.
W rezultacie kosztem podatkowym nie będzie wartość towaru przekazana na rzecz podmiotu innego niż organizacja pożytku publicznego. Ponadto taka darowizna nie będzie mogła zostać odliczona od dochodu.
Pamiętajmy jednak, że zgodnie z art. 18 ust. 1k ustawy o CIT odliczenia darowizn od dochodu nie stosuje się, jeżeli podatnik zaliczył wartość przekazanej darowizny do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 14.
Przykładowo w zakresie darowizny produktów spożywczych na rzecz organizacji pożytku publicznego nie jest zatem możliwe jednoczesne ujęcie darowizny w kosztach podatkowych oraz ponowne odliczenie jej wartości od rocznego dochodu.
Darowizny rzeczowe przekazane na cele charytatywne - ustalenie wartości
W przypadku gdy mamy do czynienia z darowizną pieniężną, nie pojawia się problem ustalenia kwoty odliczenia. Natomiast w przypadku darowizn rzeczowych należy sięgnąć do treści art. 18 ust. 1b ustawy o CIT, który podaje, że jeżeli przedmiotem darowizny są towary opodatkowane podatkiem od towarów i usług, za kwotę darowizny uważa się wartość towaru wraz z podatkiem od towarów i usług, w części przekraczającej kwotę podatku naliczonego, którą podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej darowizny.
Przy określaniu wartości tych darowizn stosuje się odpowiednio art. 14 ustawy o CIT, co oznacza, że należy przyjąć wartość rynkową, którą określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami, prawami lub usługami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca zbycia albo świadczenia.
W tym miejscu należy zauważyć, że przekazanie darowizny może podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT, bowiem na mocy art. 7 ust. 2 ustawy o VAT za dostawę towarów opodatkowaną VAT uznaje się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia;
- wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Zwolniona od VAT jest natomiast darowizna produktów spożywczych na cele charytatywne (art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT). Naturalnie opodatkowaniu podatkiem VAT nie będzie podlegać darowizna środków pieniężnych, ponieważ pieniądze nie są towarem w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o VAT.
W konsekwencji z treści art. 18 ust. 1b ustawy o CIT wynika, że jeżeli podatnik miał prawo do odliczenia podatku naliczonego i jednocześnie darowizna będzie podlegać opodatkowaniu VAT, to będzie to miało wpływ na ustalenie wysokości darowizny podlegającej odliczeniu od dochodu.
Przykład 1.
Spółka dokonała darowizny towaru (innego niż spożywczy) na rzecz organizacji pożytku publicznego. W momencie nabycia wartość towaru netto wynosiła 10 000 zł i 2300 zł podatku VAT. W momencie darowizny wartość towaru to 12 000 zł, dlatego też spółka musiała odprowadzić 2760 zł podatku VAT należnego od przekazanej darowizny. W jaki sposób ustalić kwotę darowizny podlegającej odliczeniu od dochodu?
Wartość darowizny podlegającej odliczeniu od dochodu zgodnie z art. 18 ust. 1b ustawy o CIT to 12 000 zł + (2760 zł − 2300 zł) = 12 460 zł. Jeżeli kwota ta nie przekracza 10% dochodu spółki, to cała kwota może zostać odliczona.
Obowiązki dokumentacyjne związane z dokonaniem darowizny
Dodatkowo należy zauważyć, że odliczenie darowizn od dochodu stosuje się, jeżeli wysokość darowizny jest udokumentowana dowodem wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku, inny niż rachunek płatniczy, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna – dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny, oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu (art. 18 ust. 1c ustawy o CIT).
W rezultacie podatnik powinien dysponować dokumentem potwierdzającym wartość rynkową rzeczy przekazanej w darowiźnie oraz musi mieć oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny.
Ponadto na mocy art. 18 ust. 1g ustawy o CIT podatnicy korzystający z odliczenia darowizn są obowiązani wykazać w zeznaniu rocznym kwotę przekazanej darowizny, kwotę dokonanego odliczenia oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego, w szczególności jego nazwę, adres i numer identyfikacji podatkowej lub numer uzyskany w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, w którym obdarowany ma siedzibę, służący dla celów podatkowych identyfikacji.
W świetle powyższego należy zatem przyjąć, że darowizny rzeczowe na cele charytatywne podlegają odliczeniu od dochodu, przy czym wartość odliczenia jest limitowana równowartością 10% dochodu w przypadku podatników CIT, jak również konieczne jest posiadanie odpowiednich dokumentów potwierdzających wartość darowizny oraz fakt przekazania na rzecz podmiotu obdarowanego.
