Podatnicy przekazują między sobą różnego rodzaju darowizny. Większość z nich zgłasza otrzymaną darowiznę do właściwego urzędu skarbowego. Niektórzy z obdarowanych otrzymują środki pieniężne w ratach. W takim momencie powstaje pytanie, czy podatnicy-obdarowani przekazali dane zgłoszenie do urzędu skarbowego w odpowiednim momencie? W artykule wyjaśniamy kwestię jak powinna być wykazana darowizna pieniężna wypłacona w ratach.
Obowiązek podatkowy przy otrzymaniu darowizny
Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwanej dalej POSD, obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze darowizny:
- w momencie złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego,
- z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia w przypadku zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy.
Jeżeli przedmiot darowizny wymaga podpisania specjalnych oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń. Ponadto należy zaznaczyć, iż w przypadku nabycia darowizny w częściach, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą nabycia poszczególnych części. Warto także zaznaczyć, iż opodatkowaniu POSD podlega nabycie od jednej osoby zaliczanej do I grupy podatkowej rzeczy lub praw majątkowych o wartości wyższej niż kwota wolna, tj. 9637 zł.
Z kolei jeśli nabycie rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Jeżeli w wyniku wyliczenia nastąpi nadwyżka, to niestety nie podlega ona zaliczeniu na poczet innych podatków czy też zwrotowi.
Zwolnienie z podatku od spadków i darowizn
Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
- zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku oraz
- udokumentują otrzymanie środków pieniężnych dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym, jeżeli są one przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy, a ich łączna wartość nabyta od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę wolną 9637 zł.
Warto przy tym podkreślić, iż obowiązek zgłoszenia do urzędu skarbowego nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych nie obejmuje przypadków, gdy:
- wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty wolnej 9637 zł lub
- nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.
Darowizna pieniężna wypłacona w ratach na podstawie aktu notarialnego
Rodzice będący we wspólnocie majątkowej przekazali w czerwcu 2016 r. swojemu synowi na podstawie umowy darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego środki pieniężne w kwocie 54 000 zł. Środki te będą przelewane w ratach co miesiąc przez 2 lata na osobiste konto podatnika w racie w wysokości 2000 zł do 10. dnia miesiąca, licząc od czerwca 2016 r. Podatnik w tej sytuacji powziął wątpliwość, kiedy darowizna pieniężna wypłacona w ratach powinna zostać zgłoszona do urzędu skarbowego? Czy będzie zobowiązany do zgłaszania każdej kolejnej raty i czy przysługuje mu zwolnienie z opodatkowania danej darowizny.
W tej sytuacji podatnik jest zwolniony zarówno z podatku od spadków i darowizn, jak i z konieczności zgłoszenia nabycia darowizny – środków pieniężnych do urzędu skarbowego, ponieważ:
- przekazanie darowizny przybrało formę aktu notarialnego,
- darowiznę podatnik otrzymuje od rodziców, a więc od osób z I grupy podatkowej,
- przekazanie środków pieniężnych następuje w ratach na konto osobiste podatnika, a każda wpłata będzie potwierdzona dokumentem bankowym przechowywanym przez podatnika.
Umowa darowizny ratalnej środków pieniężnych
Podatnik 10 stycznia 2017 r. zawarł ze swoim bratem pisemną umowę darowizny, którą stanowiły środki pieniężne w wysokości 500 000 zł. Podatnik przekazał darowiznę w trzech częściach:
- 10 stycznia 2017 r. kwotę 350 000 zł,
- 15 stycznia 2017 r. kwotę 100 000 zł,
- 20 stycznia 2017 r. kwotę 50 000 zł.
Podatnik 18 lipca 2017 r. złożył w urzędzie skarbowym formularz SD-Z2, w którym zgłaszając nabycie rzeczy w postaci środków pieniężnych otrzymanych drogą darowizny, zawarł sumę trzech otrzymanych przelewów od brata, czyli kwotę 500 000 zł. Uwzględniając stopień pokrewieństwa podatnika oraz to, że dokonał zgłoszenia otrzymanej darowizny, podatnik liczył, że dana darowizna pieniężna wypłacona w ratach spowoduje powstanie obowiązku podatkowego z dniem otrzymania ostatniej jej części.
Urząd skarbowy poinformował z kolei podatnika, że ze zwolnienia z podatku będzie korzystała jedynie ostatnia część darowizny czyli 50 000 zł. Pozostałe części, tj. 350 000 zł oraz 100 000 zł będą podlegały opodatkowaniu, bowiem podatnik przekroczył okres zgłoszenia warunkującego skorzystanie ze zwolnienia z podatku, tj. sześć miesięcy.
Darowizna pieniężna wypłacona w ratach - wyrok NSA
Warto w tym miejscu przytoczyć wyrok NSA z 17.05.2016 r. o sygn. II FSK 941/14, który nieco zmienił podejście do momentu opodatkowania otrzymanej darowizny (w formie zwykłej umowy pisemnej) w postaci środków pieniężnych, mianowicie uznał, iż obowiązek podatkowy z tytułu podatku od spadków i darowizn powstaje przy otrzymaniu ostatniej raty przez nabywcę środków pieniężnych.
NSA przychylił się do poglądu, iż momentem powstania obowiązku podatkowego od otrzymania darowizny jest moment spełnienia świadczenia określony w umowie pisemnej w formie zwykłej, a nie moment przekazania poszczególnych części darowizny.
