Aktualnie pracuję na etacie i prowadzę działalność gospodarczą. Z tytułu prowadzonej działalności opłacam tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne, gdyż otrzymuję wynagrodzenie wyższe od minimalnego. Złożyłem jednak wypowiedzenie i będę pracował do 14 października 2023 roku. W jaki sposób zgłosić to do ZUS-u? Ile wynoszą składki przedsiębiorcy po zakończeniu umowy o pracę?
Paweł, Elbląg
Jeżeli przedsiębiorca nie będzie posiadał tytułu do objęcia ubezpieczeniami innego niż działalność gospodarcza, wówczas po zakończeniu umowy o pracę powinien zgłosić się do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego.
Ile wynoszą składki przedsiębiorcy po zakończeniu umowy o pracę?
Po zakończeniu umowy o pracę przedsiębiorca powinien zostać objęty ubezpieczeniami społecznymi z tytułu prowadzenia działalności. W tym przypadku może skorzystać z następujących wariantów:
- preferencja w opłacaniu składek, czyli opłacanie składek od podstawy stanowiącej 30% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku kalendarzowym. Do tej ulgi może przystąpić pod warunkiem, że nie minęły jeszcze 24 pełne miesiące od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej lub nie upłynęły 2 lata od dnia zakończenia ulgi na start (czyli po rozpoczęciu działalności nastąpiło zgłoszenie do ZUS-u z kodem 05 40);
- mały ZUS, gdzie przedsiębiorca ma prawo do opłacania składek naliczonych od podstawy ustalonej w głównej mierze od dochodu. Podstawowym warunkiem skorzystania z tej opcji jest prowadzenie działalności przez co najmniej 60 dni i nieprzekroczenie przychodu w rozumieniu podatku dochodowego w kwocie 120 tys. zł. Parametry te odnoszą się do roku poprzedniego. Z ulgi tej można korzystać przez 36 miesięcy z kolejnych 60 miesięcy prowadzenia działalności;
- duży ZUS, gdzie składki opłaca się od wysokości 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia prognozowanego na dany rok kalendarzowy. Z tego wariantu zwykle korzysta się, jeśli nie posiada się prawa do wymienionych wyżej ulg.
Przykład 1.
Pan Adam prowadzi działalność od 1 lutego 2022 roku. W maju 2023 roku rozwiązał umowę z pracodawcą. Początkowo był zgłoszony do ZUS-u z kodem 05 70. W związku z tym, że nie minęło jeszcze 2 lata od dnia rozpoczęcia działalności, to przedsiębiorca może skorzystać z preferencyjnych składek do końca stycznia 2024 roku.
Przykład 2.
Pani Antonina prowadzi działalność gospodarczą od 2014 roku. Obecnie jest zatrudniona na podstawie stosunku pracy, który ulega zakończeniu 30 września 2023 roku. W 2022 roku jej przychód nie przekroczył 120 tys. zł, a firma była aktywna dłużej niż 60 dni. W roku zakończenia umowy o pracę pani Antonina była zgłoszona do ZUS-u z kodem 05 10 (duży ZUS). Mimo że spełnia warunki do użytkowania małego ZUS-u, to w związku z tym, że nie dokonała z początkiem roku zgłoszenia z kodem 05 90, nie może skorzystać z tej ulgi i do końca roku powinna opłacać składki od podstawy dużego ZUS-u. Z małego ZUS-u będzie mogła skorzystać od stycznia 2024 roku, o ile spełni wspomniane warunki.
Gdyby pani Antonina zgłosiła się w styczniu 2023 roku do ubezpieczenia zdrowotnego z kodem 05 90, wówczas po zakończeniu umowy mogłaby przystąpić do małego ZUS-u.
Przerejestrowanie przedsiębiorcy w ZUS-ie krok po kroku
Rozwiązanie umowy o pracę rodzi dla przedsiębiorcy obowiązek sporządzenia deklaracji zgłoszeniowych dotyczących wyrejestrowania z ubezpieczenia zdrowotnego oraz przystąpienia do ubezpieczeń społecznych. Przedsiębiorca obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu, natomiast ubezpieczeniem chorobowym może zostać objęty na zasadach dobrowolności (ważne, żeby oznaczyć ubezpieczenia obowiązkowe i dobrowolne w odpowiednich miejscach deklaracji).
Przerejestrowania trzeba dokonać na dokumentach:
- ZUS ZWUA (wyrejestrowanie), gdzie jako datę ustania ubezpieczeń podaje się dzień następny po dniu zakończenia stosunku pracy, jako kod przyczyny wyrejestrowania wpisuje się 600 – inna przyczyna wyrejestrowania;
- ZUS ZUA (zgłoszenie), na którym jako datę przystąpienia do ubezpieczeń należy podać dzień następny po dniu zakończenia stosunku pracy (taki sam jak data wyrejestrowania na ZUS ZWUA).
Deklaracje te trzeba przekazać do ZUS-u w ciągu 7 dni od dnia powstania zmiany.
Przykład 3.
Pan Roman zakończył umowę o pracę 3 sierpnia 2023 roku. Powinien dokonać wyrejestrowania z ubezpieczenia i zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego z dniem 4 sierpnia 2023 roku. Deklarację ZUS ZWUA i ZUS ZUA należy wysłać do ZUS-u maksymalnie 11 sierpnia.
Składki przedsiębiorcy po zakończeniu umowy o pracę w deklaracji rozliczeniowej
W zależności od tego, czy zatrudnienie ustało w trakcie miesiąca, czy z ostatnim dniem, konieczne jest odpowiednie naliczenie składek na ubezpieczenia społeczne oraz Fundusz Pracy (FP). Składkę na FP powinien płacić przedsiębiorca, który nie ukończył 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni) oraz jeśli podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest równa co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu obowiązującemu w danym roku kalendarzowym.
Przykład 4.
Po zakończeniu umowy o pracę pani Ewa zgłosiła się do małego ZUS-u. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ustalona od dochodu wynosiła mniej niż minimalna krajowa. W związku z tym pani Ewa jest zwolniona z opłacania składki na FP.
Składki przedsiębiorcy po zakończeniu umowy o pracę w ostatnim dniu miesiąca będą proste do ustalenia. Wtedy bowiem powinny zostać określone w wysokości za cały miesiąc kalendarzowy. W przypadku zakończenia pracy w trakcie miesiąca konieczne jest obliczenie proporcjonalnej podstawy, a dokonuje się tego w następujący sposób: podstawę należną za cały miesiąc dzielimy przez liczbę dni kalendarzowych, a wynik mnożymy przez liczbę dni kalendarzowych podlegania ubezpieczeniom społecznym w danym miesiącu (z uwzględnieniem sobót, niedziel oraz świąt).
Przykład 5.
Przedsiębiorca zakończył umowę o pracę 14 września 2023 roku. Od 15 września zgłosił się do ubezpieczeń społecznych, w tym dobrowolnego chorobowego; nie korzysta z ulg, więc zobowiązany jest przystąpić do dużego ZUS-u, którego podstawa w 2023 roku wynosi 4 161,00 zł. Składki przedsiębiorcy po zakończeniu umowy o pracę we wrześniu zostaną ustalone od podstawy: 4 161,00 zł / 31 dni x 17 dni = 2 281,84 zł.
W tym przypadku przedsiębiorca powinien opłacić również składki na FP.
Składki przedsiębiorcy po zakończeniu umowy o pracę – rozliczenie w systemie wFirma.pl
W systemie wFirma.pl możliwe jest dokonanie wszystkich niezbędnych formalności związanych z zakończeniem umowy o pracę przez przedsiębiorcę. W pierwszej kolejności konieczne jest sporządzenie deklaracji ZUS ZWUA i ZUS ZUA poprzez START » ZUS » DEKLARACJE ZGŁOSZENIOWE » DODAJ DEKLARACJĘ » ZUS ZWUA / ZUS ZUA.
Po wygenerowaniu deklaracji za okres, w którym przedsiębiorca podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, konieczna będzie zmiana schematu opłacania składek w systemie, której dokonuje się w USTAWIENIA » PODATKI » ZUS » OGÓLNE. W schemacie składek należy wybrać opcję: DUŻY ZUS, 2-LETNI PREFERNCYJNY ZUS(jeżeli przedsiębiorca ma prawo do opłacania preferencyjnych składek) lub MAŁY ZUS PLUS (gdy ma prawo do małego ZUS-u).
Jeżeli przedsiębiorca zakończył umowę o pracę w trakcie miesiąca, wówczas w deklaracji ZUS DRA generowanej w START » ZUS » DEKLARACJE ROZLICZENIOWE » DODAJ DEKLARACJĘ po otwarciu się okna z wyborem okresu należy przejść do zakładki ZAAWANSOWANE zaznaczyć opcję „Częściowe składki” w celu proporcjonalnego naliczenia składek na ubezpieczenie społeczne. W okienku Częściowe składki trzeba wprowadzić liczbę dni prowadzenia działalności w danym miesiącu (z uwzględnieniem sobót, niedziel oraz świąt) od momentu zakończenia umowy o pracę, czyli dni, w czasie których przedsiębiorca podlega już pod pełne oskładkowanie.
Ustanie tytułu do ubezpieczeń społecznych, jakim jest zatrudnienie na etat, przynosi osobie prowadzącej działalność kilka dodatkowych obowiązków. Składki przedsiębiorcy po zakończeniu umowy o pracę należy naliczyć na specjalnych zasadach, dlatego warto skorzystać z narzędzi, które maksymalnie upraszczają ten proces.
