W 2022 roku doszło do zmiany metody rozliczania energii elektrycznej powstałej z odnawialnych źródeł energii wytwarzanych z paneli fotowoltaicznych. Dotychczasowy model net-meteringu został zastąpiony modelem net-bilingu, gdzie występuje tzw. depozyt prosumencki. Jakie opodatkowanie VAT dostawy energii z paneli fotowoltaicznych? W poniższym artykule postaramy się wyjaśnić zasady działania depozytu w rozliczeniu pomiędzy prosumentem a sprzedawcą oraz określić, jakie obowiązki w związku z tym powstają na gruncie podatku VAT.
Opodatkowanie VAT dostawy energii z paneli fotowoltaicznych a rozliczenie prosumenta w net-bilingu
W pierwszej kolejności wskażmy, że zgodnie z art. 2 pkt 27a ustawy o odnawialnych źródłach energii prosument energii odnawialnej to odbiorca końcowy wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w mikroinstalacji pod warunkiem, że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym nie stanowi to przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej.
To zatem oznacza, że funkcję prosumenta może pełnić nie tylko osoba prywatna, ale także przedsiębiorca pod warunkiem, że wytwarzanie energii z paneli fotowoltaicznych nie stanowi przeważającego przedmiotu jego działalności.
Obowiązująca metoda net-bilingu opiera się na rozliczeniu kosztowym wartości energii zakupionej i oddanej do sieci. Nadwyżka energii wytworzona w instalacji jest zatem sprzedawana do sieci. Natomiast pieniądze z owej sprzedaży znajdują się na koncie przez okres 12 miesięcy i ze środków tych prosument będzie mógł płacić za zużytą energię elektryczną.
Po tym czasie środki te w części przekazuje się prosumentowi w formie nadpłaty, a w pozostałym zakresie się umarza. Na rozliczenie ze sprzedawcą w pierwszej kolejności przeznacza się środki o najstarszej dacie przypisania do konta prosumenta jako depozyt prosumencki.
W konsekwencji depozyt prosumencki to wartość środków za energię elektryczną należną prosumentowi za energię elektryczną wprowadzoną do sieci.
Opodatkowanie VAT dostawy energii z paneli fotowoltaicznych
W obowiązującym mechanizmie prosument dokonuje sprzedaży nadwyżki energii na rzecz uprawnionego sprzedawcy. Rozważając ten przypadek na gruncie podatku VAT, w pierwszej kolejności należy ustalić, czy taka czynność znajduje się w zakresie przedmiotowym ustawy o VAT.
Czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT jest odpłatna dostawa towarów. Jednocześnie na mocy art. 2 pkt 6 ustawy o VAT poprzez towar rozumiemy rzecz oraz wszelkie postaci energii. Zatem energia elektryczna wytwarzana w panelach fotowoltaicznych jest towarem w rozumieniu ustawy o VAT, a jej sprzedaż dokonywana przez prosumenta-przedsiębiorcę jest odpłatną dostawą towarów.
Powyższe potwierdza orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, gdzie w wyroku w sprawie C-219/12 Fuchs Trybunał stwierdził, że eksploatacja zainstalowanego na służącym prywatnym celom domu mieszkalnym, lub obok niego, modułu fotowoltaicznego, stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów dyrektywy VAT.
Co istotne, w zakresie podatku VAT czynnością opodatkowaną jest wyłącznie sprzedaż energii, natomiast zużycie energii na własne potrzeby prosumenta (bez oddawania energii do sieci) nie podlega VAT.
Ponadto podkreślmy, że depozyt prosumencki nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT po stronie sprzedawcy prowadzącego konto prosumenta. Jak bowiem wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 10 marca 2023 roku (nr 0114-KDIP4-1.4012.531.2022.3.PS), środki zgromadzone na koncie prosumenta jako depozyt mogą zostać wykorzystane jedynie jako forma zapłaty za zobowiązania prosumenta w związku z zakupem energii elektrycznej.
Środki te mogą posłużyć wyłącznie do uregulowania zobowiązań finansowych prosumenta za energię pobraną z sieci. Zatem przeznaczenie depozytu prosumenta na rozliczenie jego zobowiązań nie wpływa na podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług sprzedaży energii elektrycznej dokonywanej na rzecz prosumenta.
Natomiast opodatkowaniu podatkiem VAT będzie podlegać sprzedaż energii elektrycznej przez prosumenta. Fakt wzajemnego kompensowania zobowiązania prosumenta wobec przedsiębiorstwa energetycznego i tego przedsiębiorstwa wobec prosumenta pozostaje bez wpływu na określenie odpłatnego charakteru dokonywanej dostawy energii elektrycznej wytworzonej w panelach fotowoltaicznych.
Jak bowiem wynika z art. 4 ust. 2c pkt 2 ustawy o odnawialnych źródłach energii, w przypadku gdy prosument pobierze odpowiednio z instalacji albo z sieci w miejscu, w którym dokonywany jest pomiar energii pobieranej, mniejszą ilość energii elektrycznej niż przysługująca mu ilość energii wytworzonej w instalacji odnawialnego źródła energii, to uznaje się, że nadwyżkę energii ponad jego pobór wprowadza on do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej.
Opodatkowanie VAT dostawy energii z paneli fotowoltaicznych a sposób rozliczenia
Z perspektywy prosumenta dokonującego sprzedaży energii elektrycznej pierwszą czynnością, jaką powinien podjąć, jest ustalenie podstawy opodatkowania.
Jak wynika z reguły ogólnej wyrażonej w art.29a ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. W konsekwencji podstawę opodatkowania u prosumenta będzie stanowić wartość ustalona jako iloczyn ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci przez prosumenta – po zbilansowaniu godzinowym i rynkowej ceny energii elektrycznej.
Wskazana wartość stanowi kwotę brutto z tytułu rozliczenia, tzn. kwotę zawierającą w sobie podatek. Podatek z tytułu tej czynności należy więc liczyć od sumy wskazanej wartości (iloczynu energii wprowadzonej i ceny rynkowej), tj. metodą „w stu”.
Przykład 1.
Prosument będący podatnikiem VAT otrzymał od sprzedawcy fakturę rozliczeniową dotyczącą energii elektrycznej. Kwota brutto to 10 000 zł, natomiast do zapłaty 7000 zł. Różnica, tj. 3000 zł stanowi depozyt konsumencki (równowartość sald ujemnych). W jaki sposób prosument przedsiębiorca powinien rozliczyć podatek VAT?
Kwotą brutto jest kwota 3000 zł. W tym zakresie dochodzi do odpłatnej dostawy energii elektrycznej i prosument powinien wystawić fakturę, traktując tę wartość jako zawierającą w sobie podatek VAT. W ocenie organów podatkowych nie ma tu znaczenia, że kwota depozytu konsumenckiego może być w następnych okresach rozliczeniowych kompensowana z należnościami od sprzedawcy. Pomimo tego i tak występuje czynność odpłatnej dostawy towarów. Kwoty sald dodatnich i ujemnych, nie należy kompensować na potrzeby określenia podstawy opodatkowania VAT.
Zagadnienie rozliczenia podatku VAT z tytułu dostawy energii elektrycznej powstałej w ramach instalacji fotowoltaicznej wymaga sięgnięcia nie tylko do przepisów ustawy o VAT, ale również do regulacji ustawy o odnawialnych źródłach energii. Jednocześnie warto mieć na uwadze, że wprowadzenie do sieci nadwyżki – w aktualnym stanie prawnym – jest czynnością opodatkowaną w ramach metody net-bilingu.
