Opodatkowanie przychodu z odszkodowania za uszkodzony samochód oraz prawo zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na powypadkową naprawę pojazdu uzależniona jest od ubezpieczenia i rodzaju samochodu, który uległ wypadkowi. W dzisiejszym artykule zajmiemy się sprawą, gdy przyznane zostanie odszkodowanie za uszkodzony samochód ciężarowy. Wyjaśniamy wszelkie wątpliwości związane z rozliczeniem otrzymanego odszkodowania.
Czy odszkodowanie za uszkodzony samochód ciężarowy jest przychodem z działalności gospodarczej?
Otrzymane od ubezpieczyciela odszkodowanie za uszkodzony samochód ciężarowy będący środkiem trwałym w prowadzonej działalności gospodarczej stanowi co do zasady przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie bowiem z art. 14 ust. 2 pkt 12 tej ustawy przychodem z działalności gospodarczej są również otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej. Trzeba pamiętać, że przychód z tytułu odszkodowania otrzymanego od ubezpieczyciela za szkodę powstaje także wówczas, gdy kwota odszkodowania zostaje przelana bezpośrednio na rachunek bankowy firmy dokonującej naprawy uszkodzonego samochodu.
Odszkodowanie za uszkodzony samochód ciężarowy od ubezpieczyciela za OC
W przypadku gdy wypadkowi uległ firmowy samochód ciężarowy, który miał wyłącznie ubezpieczenie OC, w świetle art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku utraty lub likwidacji samochodu oraz kosztów jego remontu powypadkowego, jeżeli nie był on objęty ubezpieczeniem dobrowolnym. W przepisie tym nie ma rozróżnienia dla samochodów osobowych i ciężarowych, co oznacza, że koszty powypadkowej naprawy samochodu ciężarowego (podobnie jak osobowego), który w momencie wypadku nie był objęty ubezpieczeniem dobrowolnym, zostały bezwzględnie wyłączone z kosztów uzyskania przychodów w działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorcę. Nie oznacza to jednak, że otrzymane odszkodowanie za uszkodzony samochód ciężarowy nie stanowi przychodu z tej działalności. Należy podkreślić, że zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych nie można w tej sytuacji zastosować zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o PIT, w którym mowa o zwolnieniu z opodatkowania zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Takie stanowisko potwierdzone zostało w interpretacji indywidualnej (sygn. 0115-KDIT1.4011.419.2023.1.MR) z 27 lipca 2023 roku. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w uzasadnieniu interpretacji uznał, że w przypadku gdy podatnik poniesie wydatek, który zostaje sfinansowany kwotą pochodzącą z tytułu ubezpieczenia, nie można mówić o zwrocie poniesionego przez niego wydatku. Otrzymane odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia jest realizacją świadczenia wynikającego z postanowień umowy ubezpieczenia i stanowi wyrównanie poniesionego wydatku (na pokrycie szkody z majątku podatnika) w kwocie odpowiadającej poniesionemu przez podatnika wydatkowi, a nie zwrot tego wydatku. Tym samym kwoty wypłaconych odszkodowań, nawet na pokrycie wydatków poniesionych przez podatnika, niezaliczanych do kosztów uzyskania przychodów, nie stanowią zwrotu wydatków w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tak więc świadczenia wypłacane z tytułu odszkodowania z umów ubezpieczenia nie korzystają z wyłączenia określonego w art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o PIT i w całości stanowią przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Odszkodowanie za uszkodzony samochód ciężarowy objęty ubezpieczeniem dobrowolnym AC
Koszty powypadkowego remontu samochodu ciężarowego podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów pod warunkiem, że samochód w momencie wypadku jest objęty ubezpieczeniem dobrowolnym. Otrzymane od ubezpieczyciela odszkodowanie za uszkodzony samochód ciężarowy objęty ubezpieczeniem dobrowolnym AC stanowi natomiast przychód z działalności gospodarczej. Przychód z tytułu otrzymanego odszkodowania po spełnieniu określonych warunków może jednak zostać zwolniony z opodatkowania. Należy wówczas pamiętać, że zwolnienie z opodatkowania odszkodowania ma również wpływ na ujęcie wydatków na naprawę uszkodzonego pojazdu w kosztach podatkowych.
Kiedy odszkodowanie za uszkodzony samochód ciężarowy jest wolne od podatku i jak to zwolnienie wpływa na koszty uzyskania przychodów?
Jak zostało wspomniane powyżej, przychód z otrzymanego odszkodowania, po spełnieniu odpowiednich warunków wskazanych w ustawie o PIT, może jednak zostać zwolniony z opodatkowania. Stosownie bowiem do art. 21 ust. 1 pkt 29b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są odszkodowania za szkody w środku trwałym, z wyłączeniem samochodu osobowego, w części wydatkowanej w roku podatkowym lub w roku bezpośrednio po nim następującym na remont tego środka trwałego albo na zakup lub na wytworzenie we własnym zakresie środka trwałego zaliczonego zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych (KŚT) wydaną na podstawie odrębnych przepisów, zwaną dalej „Klasyfikacją”, do tego samego rodzaju co środek trwały, z którym związana była ta szkoda. Dodatkowo zgodnie z art. 21 ust. 35a tej ustawy zwolnienie to stosuje się także do otrzymanego odszkodowania w części odpowiadającej wartości wydatków poniesionych przez podatnika na cele określone w tym przepisie od dnia powstania szkody do dnia otrzymania odszkodowania, w części niezaliczonej do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne. Oznacza to, że odszkodowanie za uszkodzony samochód ciężarowy wprowadzony do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych korzysta ze zwolnienia z PIT pod warunkiem wydatkowania otrzymanego odszkodowania przez przedsiębiorcę w roku podatkowym lub w roku bezpośrednio po nim następującym na:
- remont tego środka trwałego, albo
- zakup środka trwałego lub wytworzenie we własnym zakresie środka trwałego zaliczonego zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych do tego samego rodzaju co środek trwały, z którym związana była ta szkoda
– przy czym zwolnienie dotyczy wyłącznie tej części odszkodowania, która została w ten sposób wydatkowana przez podatnika.
Trzeba mieć na uwadze, że spełnienie warunków do zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych za odszkodowanie za uszkodzony samochód ciężarowy wprowadzony do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ma istotny wpływ także na koszty podatkowe powypadkowej naprawy tego pojazdu. Stosownie bowiem do art. 23 ust. 1 pkt 56 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków i kosztów bezpośrednio sfinansowanych z dochodów (przychodów), o których mowa m.in. w art. 21 ust. 1 pkt 29b tej ustawy. Natomiast zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 45 tej ustawy za koszty uzyskania przychodów nie uważa się również odpisów z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonywanych według zasad określonych w art. 22a-22o od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie tych środków lub wartości niematerialnych i prawnych, odliczonym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie.
Podsumowując kwestię, gdy występuje odszkodowanie za uszkodzony samochód ciężarowy odpowiadamy, że wydatki poniesione przez przedsiębiorcę na powypadkową naprawę firmowego samochodu ciężarowego sfinansowane z odszkodowania zwolnionego z podatku dochodowego od osób fizycznych na mocy art. 21 ust. 1 pkt 29b nie mogą zostać zaliczone w ciężar kosztów uzyskania przychodów w prowadzonej działalności gospodarczej. Z kosztów uzyskania przychodów wyłączone są także odpisy amortyzacyjne, sfinansowane z tego odszkodowania korzystającego ze zwolnienia z PIT.
Przykład 1.
Pan Marian prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych, według skali podatkowej użytkuje w firmie samochód ciężarowy, który został wprowadzony do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Samochód ciężarowy, który ma dobrowolne ubezpieczenie AC, uległ wypadkowi, a ubezpieczyciel 3 stycznia 2024 roku wypłacił przedsiębiorcy odszkodowanie za szkodę w kwocie 4000 zł. Pan Marian w lutym 2024 roku przeznaczył pełną kwotę odszkodowania na naprawę uszkodzonego pojazdu. Czy odszkodowanie za uszkodzony samochód ciężarowy stanowi przychód w działalności gospodarczej prowadzonej przez mężczyznę? Czy wydatki na powypadkową naprawę pojazdu stanowią koszt uzyskania przychodów w tej działalności?
Skoro odszkodowanie za szkodę w środku trwałym (samochód ciężarowy) otrzymane przez pana Mariana zostało w całości wydatkowane przez przedsiębiorcę w tym samym roku podatkowym na remont tego środka trwałego, to odszkodowanie za uszkodzony samochód ciężarowy w całości korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy art. 21 ust. 1 pkt 29b ustawy o PIT. Jednocześnie stosownie do art. 23 ust. 1 pkt 56 tej ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków i kosztów bezpośrednio sfinansowanych z dochodów (przychodów), o których mowa m.in. w art. 21 ust. 1 pkt 29b. Nie uważa się więc za koszty podatkowe wydatków na naprawę uszkodzonego samochodu ciężarowego sfinansowanych z odszkodowania zwolnionego z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29b ustawy o PIT. Oznacza to, że pan Marian nie wykazuje przychodu w związku z otrzymanym odszkodowaniem za uszkodzony pojazd ciężarowy i nie zalicza do kosztów uzyskania przychodów wydatków na naprawę tego pojazdu sfinansowanych z odszkodowania.
