Wykup samochodu osobowego z leasingu po zakończeniu umowy w 2024 roku

Wybór konkretnej oferty leasingowej ma wpływ na wykup samochodu osobowego z leasingu. Firmy leasingowe oferują dwa rodzaje umów – leasing operacyjny i kapitałowy (finansowy). Przy czym zdecydowaną większość umów leasingowych w Polsce stanowią umowy dotyczące pierwszego z nich. Wielu przedsiębiorców zadaje sobie jednak pytanie: czym różni się rozliczenie podatkowe wykupu samochodu z leasingu na cele prywatne i związane z działalnością? Sprawdźmy!

Leasing operacyjny i finansowy – podstawowe różnice

Obie formy leasingu różnią się sposobem zawierania umów. Dodatkowo wywołują różne konsekwencje podatkowe u obu stron umowy oraz inaczej traktują sprawę przechodzenia własności przedmiotu leasingu. W przypadku umowy leasingu finansowego własność przedmiotu automatycznie przechodzi na korzystającego po zakończeniu okresu trwania umowy, ponieważ stanowił on środek trwały korzystającego już w momencie podpisania umowy. W leasingu operacyjnym natomiast dotychczasowy korzystający może posłużyć się prawem do zakupu przedmiotu (np. samochodu) po zakończeniu podstawowego okresu umowy, bowiem przedmiot ten był w środkach trwałych leasingodawcy. Podatnicy mogą dokonać wykupu samochodu osobowego z leasingu na cele prywatne lub w ramach prowadzonej działalności.

Wykup samochodu osobowego z leasingu a umowa leasingu operacyjnego w 2024 roku

Umowa leasingu operacyjnego to jedna z najpopularniejszych form zakupu samochodu osobowego przez firmy w Polsce. Jest to wygodne rozwiązanie, ponieważ pozwala na użytkowanie samochodu osobowego w ramach prowadzonej działalności, bez konieczności poniesienia wysokiego wydatku w postaci zakupu własnego samochodu. Firmy wychodzą na tym bardzo korzystnie, ponieważ wspomniana umowa daje możliwość wykupu przedmiotu leasingu po cenie niższej niż początkowa. Jakie konsekwencje podatkowe powoduje decyzja o nabyciu samochodu po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego? To zależy od tego, czy przedsiębiorca zdecyduje się na wykup samochodu osobowego z leasingu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, czy też na cele prywatne.

Wykup samochodu osobowego z leasingu w ramach działalności gospodarczej w 2024 roku

W związku z nabyciem samochodu z leasingu przedsiębiorca otrzymuje fakturę VAT dokumentującą sprzedaż. Należy przy tym zaznaczyć, że jest to czynność odrębna od fakturowania rat leasingowych, ponieważ leasing operacyjny na gruncie podatku od towarów i usług jest usługą, natomiast wykup samochodu osobowego z leasingu jest dostawą towaru. Wykupiony samochód osobowy z leasingu można wprowadzić do firmy jako środek trwały lub jednorazowo ująć w kosztach firmowych (jeśli wartość wykupu nie przekracza 10 000 zł netto w przypadku vatowców, brutto w przypadku nievatowców).

Rozliczenie wykupu samochodu o wartości powyżej 10 000 zł

W sytuacji gdy wartość początkowa z faktury dokumentującej wykup samochodu osobowego z leasingu przekracza kwotę 10 000 zł (netto w przypadku czynnych podatników VAT oraz brutto w przypadku podatników zwolnionych z VAT), podatnik ma obowiązek wprowadzenia pojazdu do ewidencji środków trwałych i dokonania amortyzacji na podstawie stworzonego planu amortyzacji, co wynika z art. 22f ust. 3 ustawy o PIT.

Wówczas za wartość początkową należy przyjąć cenę nabycia, przez którą rozumie się kwotę należną zbywcy powiększoną o koszty związane z zakupem, naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania i pomniejszoną o podlegający odliczeniu VAT naliczony oraz skorygowaną o ewentualne różnice kursowe (art. 22g ust. 3 i 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Przykład 1.

Pani Anna prowadzi sklep spożywczy i jest czynnym podatnikiem VAT. Po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego dokonała wykupu pojazdu na firmę, w związku z czym otrzymała fakturę VAT. Wartość zakupu na fakturze znacząco odbiega od wartości rynkowej samochodu. Pani Anna zdecydowała się wprowadzić pojazd do ewidencji środków trwałych. Czy w związku z tym powinna wycenić go według aktualnych cen rynkowych, czy za wartość początkową przyjąć kwotę z otrzymanej faktury?

Zgodnie z art. 22g ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT w przypadku odpłatnego nabycia środków trwałych wycenia się je w cenie nabycia. W związku z tym w przypadku wykupu samochodu osobowego z leasingu, który został udokumentowany fakturą VAT, nie ma znaczenia aktualna wartość pojazdu na rynku. Pani Anna powinna wycenić pojazd w wartości z otrzymanej faktury powiększonej o ewentualne koszty poniesione przed wprowadzeniem samochodu do ewidencji (np. rejestracja pojazdu).

Rozliczenie wykupu samochodu o wartości poniżej 10 000 zł

Natomiast gdy wartość początkowa wykupionego samochodu nie przekracza 10 000 zł (netto w przypadku czynnych podatników VAT lub brutto w przypadku podatników korzystających ze zwolnienia z VAT), wówczas wydatki na jego nabycie przedsiębiorca może zaliczyć bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodu w miesiącu oddania go do używania. W przypadku pojazdu o wartości poniżej 10 000 zł nie ma przeciwwskazań, aby został on wprowadzony do ewidencji środków trwałych i amortyzowany w czasie lub jednorazowo.

Wykup samochodu osobowego z leasingu a rozliczenie podatku VAT

Czynni podatnicy VAT mają prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego na podstawie faktury dokumentującej wykup samochodu osobowego z leasingu, pod warunkiem że będzie on wykorzystywany do działalności opodatkowanej. Sposób wykorzystania wykupionego samochodu będzie miał wpływ na wartość odliczonego podatku VAT. W przypadku samochodów osobowych przedsiębiorca ma prawo odliczenia wartości podatku VAT w dwóch wariantach:

• 50% wartości podatku VAT – w sytuacji wykorzystywania pojazdu w celach prywatnych i służbowych;

Tego typu użytkowanie samochodu pozwala na odliczenie tylko połowy podatku VAT z faktury wykupu. Dodatkowo warto wiedzieć, że pozostała część podatku może zostać doliczona przez przedsiębiorcę do wartości początkowej samochodu podlegającej amortyzacji.

• 100% wartości podatku VAT – w sytuacji wykorzystania pojazdu wyłącznie w celach związanych z działalnością.

Przedsiębiorcy, którzy chcą skorzystać z prawa do odliczania 100% VAT od wydatków związanych z samochodem osobowym, muszą spełnić dodatkowe warunki, które stanowią dowód wykorzystywania pojazdu wyłącznie w celach firmowych.

Wykup z leasingu na cele prywatne

Jeżeli firma leasingowa przedstawi ofertę wykupu prywatnego, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby samochód osobowy wykorzystywany wcześniej w ramach umowy leasingu operacyjnego w prowadzonej działalności gospodarczej wykupić w celu użytkowania prywatnego. W takiej sytuacji nie ma jednak możliwości skorzystania z prawa do odliczenia podatku VAT wynikającego z faktury. Nie zaliczymy również kosztów związanych z wykupem do kosztów uzyskania przychodu.

Zgodnie z art. 10 ust. 2 pkt 4 ustawy o PIT samochód wykupiony z leasingu, w tym również na cele prywatne, można sprzedać bez podatku dopiero po upływie 6 lat. Tak więc wykup z leasingu na osobę prywatną jest możliwy ale wiąże się z ograniczeniami.

Jest to niekorzystna dla podatników zmiana przepisów podatkowych, jednak nie jest ona nowością w kwestii rozliczania sprzedaży samochodów wykupionych z leasingu. W przeszłości organy podatkowe zajmowały już takie stanowisko w wydawanych interpretacjach podatkowych przed 2016 rokiem. Przykładem jest interpretacja indywidualna z 1 sierpnia 2011 roku o sygn. ITPB1/415-552/11/PSZ, w której czytamy:

[...] przychody z odpłatnego zbycia składników majątku wykorzystywanych w działalności gospodarczej (a więc również ze sprzedaży używanego przy prowadzeniu działalności gospodarczej samochodu, będącego wcześniej przedmiotem leasingu), nawet jeżeli nie zostały one wprowadzone do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych (a więc nie będą środkami trwałymi), stanowią przychód z działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, chyba że sprzedaż nastąpi po upływie terminu, o którym mowa w art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. po upływie 6 lat od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik majątku został wycofany z działalności”.

Jeżeli samochód wykupiony z leasingu do celów prywatnych przedsiębiorca zdecyduje się wykorzystywać również w prowadzonej działalności gospodarczej, wówczas do kosztów firmy może zaliczyć jedynie 20% wartości poniesionych wydatków.

Przykład 2.

Pan Aleksander wykupił samochód osobowy z leasingu w październiku 2023 roku na cele prywatne. Planuje go sprzedać na podstawie umowy kupna-sprzedaży w maju 2024 roku, czyli po upływie 6 miesięcy po wykupie. Czy pan Aleksander powinien opodatkować przychód ze sprzedaży pojazdu?

Tak, z racji tego, że sprzedaż nastąpiła przed upływem 6 lat, to przychód ze sprzedaży podlega opodatkowaniu. Pan Aleksander powinien wykazać go w momencie sprzedaży w kolumnie 8. KPiR – Pozostałe przychody na podstawie umowy kupna-sprzedaży.

Zmiany w leasingu czyli wykup i sprzedaż bez podatku

Jeżeli wykup samochodu osobowego z leasingu ma miejsce w 2023 roku, zastosować należy nowe przepisy wprowadzone w ramach Nowego Ładu. Warto natomiast pamiętać o korzyściach, z jakimi wiąże się sprzedaż przekazanego pojazdu w darowiźnie. Jeżeli będzie miał miejsce wykup samochodu z leasingu na cele prywatne, a następnie zostanie przekazany w darowiźnie osobie z tzw. zerowej grupy podatkowej, która dokona jego sprzedaży, to nie wystąpi podatek od spadków i darowizn oraz PIT (jeśli od sprzedaży upłynie 6 miesięcy). Wynika to z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT – przychód ze sprzedaży samochodu (rzeczy) uzyskany po upływie 6 miesięcy od końca miesiąca, w którym nastąpiło otrzymanie pojazdu w darowiźnie, jest dodatkowo zwolniony z podatku dochodowego.

Przykład 3.

Pan Łukasz wykupił samochód osobowy z leasingu w styczniu 2024 roku na cele prywatne. Tego samego miesiąca darował auto swojej córce, która sprzeda je w sierpniu 2024 roku. Czy powstanie przychód do opodatkowania?

Nie, z racji tego, że wykup z leasingu miał charakter prywatny, a sprzedaż miała miejsce po upływie 6 miesięcy od momentu otrzymania darowizny, to ani po stronie pana Łukasza, ani po stronie jego córki nie powstanie przychód do opodatkowania.

Wykup samochodu osobowego z leasingu na cele związane z działalnością – księgowanie w systemie wFirma.pl

Fakturę za wykup samochodu osobowego z leasingu należy zaksięgować w systemie wFirma.pl poprzez zakładkę WYDATKI » KSIĘGOWANIE » DODAJ » FAKTURA VAT » ZAKUP SAMOCHODU OSOBOWEGO – KŚT 741. W oknie dodawania nowego wydatku należy uzupełnić wymagane pola.

Jeżeli przed wprowadzeniem pojazdu do ewidencji podatnik poniósł dodatkowe koszty, np. rejestracji pojazdu, trzeba wprowadzić je w polu WARTOŚĆ POCZĄTKOWA+. W polu NUMER REJESTRACYJNY wprowadza się numer pojazdu, który będzie pojawiał się na liście pojazdów dostępnej podczas księgowania wydatków eksploatacyjnych związanych z bieżącym użytkowaniem samochodu i zakupem paliwa.

Tak zaksięgowany wydatek zostanie ujęty w kolumnie 13. KPiR w postaci comiesięcznych odpisów amortyzacyjnych oraz w rejestrze zakupów VAT (w przypadku czynnych podatników VAT). Dodatkowo pojazd zostanie ujęty w ewidencji środków trwałych, w związku z czym system automatycznie wygeneruje dokument OT, który należy wydrukować, korzystając z zakładki EWIDENCJE » ŚRODKI TRWAŁE, gdzie po kliknięciu w nazwę środka trwałego trzeba przejść do zakładki DOKUMENTY MAJĄTKOWE. Wydrukowany OT należy przechowywać w dokumentacji firmowej wraz z kopią dokumentów potwierdzających wartość początkową środka trwałego.

Wykup samochodu osobowego z leasingu na cele prywatne i wykorzystywanie go w działalności – księgowanie w systemie wFirma.pl

Samochód wykupiony z leasingu na cele prywatne może być wykorzystywany w działalności gospodarczej. W pierwszej kolejności należy w systemie wFirma.pl wprowadzić pojazd do systemu (nie do ewidencji środków trwałych) poprzez zakładkę EWIDENCJE » POJAZDY » DODAJ POJAZD. W polu TYP trzeba wybrać opcję SAMOCHÓD OSOBOWY, jako SPOSÓB UŻYTKOWANIA wskazuje się PRYWATNIE I W DZIAŁALNOŚCI, a w polu FORMA WŁASNOŚCI wybiera PRYWATNY.

Wydatki związane z samochodem należy księgować poprzez zakładkę WYDATKI » KSIĘGOWANIE » DODAJ » FAKTURA VAT/ FAKTURA (bez VAT) » ZAKUP PALIWA DO POJAZDU / INNE WYDATKI ZWIĄZANE Z BIEŻĄCYM UŻYTKOWANIEM POJAZDU. Zostaną one ujęte w rejestrze zakupów VAT zgodnie z przysługującym prawem do odliczenia VAT (dla czynnych podatników VAT) oraz w kolumnie 13. KPiR – Pozostałe wydatki w 20% wartości wydatku.