Jestem czynnym podatnikiem VAT kilka lat temu wybudowałem w części ze środków własnych, a w części ze środków pochodzących z kredytu inwestycyjnego obiekt hotelowy. Działalność, jaką prowadzę, polega na wynajmie pokoi hotelowych, sal konferencyjnych, organizowaniu imprez okolicznościowych. Poza standardowymi przypadkami zdarzają się także sytuacje, w których klienci rezerwują pokój lub salę konferencyjną, regulują opłatę rezerwacyjną, a następnie rezygnują z przybycia i zrealizowania swojego zamówienia z różnych przyczyn.
Powstaje wówczas pytanie, w jaki sposób na gruncie podatku VAT w odniesieniu do otrzymanej opłaty za niewykorzystaną rezerwację w hotelu powinienem postąpić?
Władysław, Szczecin
Opłaty za niewykorzystaną rezerwację w hotelu a opodatkowanie podatkiem VAT
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawą o VAT) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy VAT przez dostawę towarów należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast w świetle art. 8 ust. 1 ustawy VAT jako czynność świadczenia usług należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie będzie zidentyfikowane jako dostawa towarów.
W myśl art. 19a ust. 1 ustawy VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Zgodnie natomiast z art. 19a ust. 8 ustawy VAT, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty.
Ten przepis wskazuje, że jeżeli przed dokonaniem dostawy towarów lub wyświadczeniem usług podatnik otrzyma zaliczkę, a jest czynnym podatnikiem VAT, wówczas ma obowiązek opodatkować otrzymaną zaliczkę (wpływ traktuje się w kwocie brutto) na gruncie podatku VAT w miesiącu jej otrzymania.
Dokumentacja wpływu zaliczki musi być potwierdzona w formie wystawienia faktury najpóźniej do 15. dnia miesiąca następnego po miesiącu, w którym wpłynęła zaliczka.
Niezwykle ważną kwestią jest to, że aby otrzymana wpłata posiadała znamiona zaliczki, musi przede wszystkim być wpłacona na poczet przyszłej dostawy towarów lub świadczenia usług. Ponadto musi dać się powiązać z przyszłą dostawą towaru lub świadczeniem usługi. Zatem niezwykle ważne jest istnienie powiązania otrzymanej zaliczki z usługą lub towarem. Zdarzają się bowiem przypadki, że otrzymana wpłata nie dotyczy tak naprawdę niczego konkretnego. W takich wypadkach będzie ona niejako oczekiwać, aż sprzedawca dopiero przypisze do niej określoną partię towarów albo część lub całość usługi. Tak więc otrzymana przez podatnika sprzedawcę przedpłata, zaliczka czy zadatek musi posiadać powiązanie z przyszłą dostawą towarów lub świadczeniem usług. Z kolei sprzedawca, otrzymując zaliczkę, wie, na poczet której usługi lub towaru dostał daną wpłatę. Potwierdza to m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 10 marca 2020 roku o sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.831.2019.2.JM.
Warto także przytoczyć w tym miejscu stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego wydane wyroku z 25 sierpnia 2010 roku o sygn. I FSK 1100/09, gdzie sąd wskazał jednoznacznie, że obowiązek opodatkowania podatkiem VAT otrzymanej wpłaty dotyczy tylko przypadku, gdy wszystkie okoliczności znaczące dla wystąpienia przyszłej dostawy towarów lub wyświadczenia usługi są skonkretyzowane (jednoznaczne), ale i nie podlegają zmianie – dotyczy to w szczególności dostawcy towarów i usług oraz przedmiotu dostawy towarów lub świadczenia usług.
Podobne stanowisko zajął również TSUE w wyroku z 9 października 2001 roku o sygn. C-108/99. Stwierdził on, że „opodatkowaniu podatkiem VAT nie powinny podlegać zapłaty za dostawy towarów i świadczenie usług, które nie zostały dotychczas określone w sposób wyraźny”.
Takie samo stanowisko podziela także Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 5 czerwca 2019 roku o sygn. 0112-KDIL1-3.4012.193.2019.1.KS oraz interpretacji indywidualnej wydanej przez Izbę Skarbową w Warszawie o sygn. IPPP2/443-993/12-2/KG.
Jeśli więc opłata rezerwacyjna odnosi się do konkretnej usługi, wynajmu pokoju bądź sali konferencyjnej, wówczas sprzedawca będzie zobowiązany do wystawienia faktury dokumentującej otrzymaną zaliczkę. Jeżeli odbiorcą będzie osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej i nie chce faktury, wówczas podatnik ma obowiązek wystawić paragon sprzedaży za pośrednictwem kasy rejestrującej (jeżeli prowadzi sprzedaż za pomocą kasy rejestrującej).
Jeśli jednak sprzedawca otrzymuje opłatę rezerwacyjną pokoju lub sali konferencyjnej nieodnoszącą się do konkretnej w tym wypadku usługi, to nie będzie ona stanowić zaliczki podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT w chwili jej otrzymania.
Klient w tym wypadku nabywa usługę, która w chwili opłacenia opłaty rezerwacyjnej może być jeszcze modyfikowana, a i zakres usługi może przybrać inne warianty. Na moment otrzymania wpłaty sprzedawca nie jest w stanie stwierdzić, jaką konkretnie usługę wykona, według jakiego wariantu, w jakim zakresie, a więc nie jest w stanie przypisać do przyszłej usługi ceny czy właściwej stawki VAT.
Jeżeli brakuje skonkretyzowania, jaka dokładnie usługa ma być świadczona, w jakiej ilości i w jakim zakresie, wówczas otrzymana wpłata nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.
Natomiast w momencie, kiedy wpłacający opłatę rezerwacyjną dokonuje wraz z sprzedającym ustaleń co do tego, jaka konkretnie usługa ma być zrealizowana, na jakich warunkach, w konkretnej ilości, wówczas ten moment powoduje ustrukturyzowanie otrzymanej wpłaty jako zaliczki na poczet przyszłej znanej usługi i wówczas w tym okresie będzie ona podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.
Opłaty za niewykorzystaną rezerwację w hotelu
Może jednak wystąpić przypadek, kiedy klient wpłaci opłatę rezerwacyjną, a następnie rezygnuje z dokonanej rezerwacji lub w ogóle nie zgłasza się po realizację usługi.
Jeżeli klient nie odwołuje rezerwacji (w terminie określonym w regulaminie świadczenia usług przez hotel) i jednocześnie nie stawia się w określonym terminie, aby skorzystać z usługi, na którą wniósł opłatę, to sprzedawca najczęściej zachowuje daną opłatę. Natomiast zmianie ulega kwalifikacja danej opłaty, gdyż sprzedający zatrzymuje ją (w całości lub w części) na poczet odszkodowania z tytułu nieodwołania rezerwacji lub ewentualnie odwołania rezerwacji po terminie. Uzasadnia to tym, że odszkodowanie stanowi dla niego zwrot kosztów, jakie musiał ponieść z tytułu przygotowania do wyświadczenia usług. Niemniej klient w końcowym efekcie nie skorzystał z usługi, a sprzedający tej usługi nie wykonał. Właściciel hotelu ustala zatem kwotę odszkodowania z tytułu niewywiązania się (finalnie) klienta z umowy.
W tej sytuacji zatrzymana kwota odszkodowania nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT. Nie dojdzie w końcowym efekcie do wykonania usługi na mocy art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.
Takie same stanowisko wyraził ETS w wydanym orzeczeniu z 18 lipca 2007 roku o sygn. C-277/05, w którym stwierdził, że: „Ponieważ z jednej strony zadatek nie stanowi wynagrodzenia pobieranego przez przedsiębiorstwo hotelarskie tytułem rzeczywistego świadczenia wzajemnego za niezależną i możliwą do wyodrębnienia usługę świadczoną na rzecz klienta, oraz z drugiej strony zatrzymanie zadatku w następstwie odwołania pobytu przez klienta ma na celu naprawienie skutków niewykonania umowy, należy stwierdzić, że ani zapłata, ani zatrzymanie zadatku, ani jego zwrot w podwójnej wysokości nie należą do zakresu art. 2 ust. 1 szóstej dyrektywy.
Z uwagi na powyższe, na skierowane pytanie należy odpowiedzieć, iż art. 2 ust. 1 i art. 6 ust. 1 szóstej dyrektywy powinny być interpretowane w ten sposób, że kwoty zapłacone tytułem zadatku w ramach umów dotyczących świadczenia usług hotelarskich podlegających podatkowi VAT, w przypadku, gdy klient skorzysta z uprawnienia do odwołania rezerwacji, a kwoty te są zatrzymywane przez przedsiębiorstwo hotelarskie, należy uznać za odszkodowanie ryczałtowe płacone w celu naprawienia szkody poniesionej w następstwie niewykonania umowy przez klienta, bez bezpośredniego związku z jakąkolwiek odpłatnie świadczoną usługą, które jako takie nie podlega opodatkowaniu”.
