Urząd skarbowy nie tylko prowadzi rozliczenia z tytułu podatku dochodowego, ale również w jego gestii pozostają rozliczenia związane z podatkiem od towarów i usług, zwanym również podatkiem od wartości dodanej czy po prostu VAT. Jednocześnie należy pamiętać, że obecnie przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą ustalają urząd właściwy dla VAT zgodnie z miejscem zamieszkania przedsiębiorcy, czyli dokładnie tak jak dla celów podatku dochodowego, natomiast spółki kapitałowe ustalają właściwy urząd skarbowy dla celów VAT zgodnie z miejscem siedziby działalności. Poniżej wyjaśniamy, jak prawidłowo dokonać rozliczenia z urzędem skarbowym.
Czy każda osoba prowadząca działalność rozlicza się z tytułu podatku od towarów i usług?
Przepisy dają możliwość skorzystania ze zwolnień podmiotowych, wyznaczając limit wartości sprzedaży, po przekroczeniu którego przedsiębiorca ma obowiązek rozliczania się z VAT.
Przedsiębiorców prowadzących już działalność również obowiązuje limit w wysokości 200 000 zł, odnoszący się do łącznej wartości sprzedaży opodatkowanej w poprzednim roku podatkowym. Jeżeli w poprzednim roku przedsiębiorca przekroczył tę kwotę, ma obowiązek zarejestrowania się jako czynny podatnik VAT.
Przykład 1.
Podatnik rozpoczął prowadzenie działalności 1 czerwca. Ile wynosi limit uprawniający go do skorzystania z podmiotowego zwolnienia z VAT?
Kwotę, która uprawnia podatnika do skorzystania ze zwolnienia podmiotowego z VAT oblicza się według wzoru:
A = B × C/D
gdzie:
A - graniczna kwota obrotu odpowiadająca okresowi prowadzonej działalności, której przekroczenie powoduje utratę zwolnienia,
B - limit uprawniający do skorzystania ze zwolnienia określony w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT (200 tys. zł),
C - liczba dni prowadzenia działalności, jaka pozostała do końca roku,
D - liczba dni w roku podatkowym.
Obliczenia: 200 000 × 214/365 = 117 260,27 zł
Po przekroczeniu limitu sprzedaży w wysokości 117 260,27 zł podatnik będzie zobowiązany do dokonania rejestracji jako czynny podatnik VAT.
Oprócz zwolnienia podmiotowego (ze względu na limit) w przepisach zostały określone także te czynności, które odgórnie podlegają zwolnieniu z podatku VAT bez względu na kwotę przychodu i jest to zwolnienie przedmiotowe z VAT. Czynności podlegające zwolnieniu z VAT zostały wymienione w art. 43 ust.1 ustawy o VAT.
Kiedy podatnik nie ma prawa do skorzystania ze zwolnienia z podatku VAT?
Choć zwolnienie z podatku VAT mogłoby być dla niektórych idealnym rozwiązaniem to nie jest ono dostępne dla wszystkich, otóż istnieje grupa podatników, która ze względu na rodzaj prowadzonej działalności nie ma prawa do skorzystania ze zwolnienia z VAT i od pierwszej dokonanej czynności powinna zarejestrować się na potrzeby podatku VAT. Do danej grupy zalicza się podatników, wykonujących czynności wymienione w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, czyli podatnicy:
1. dokonujący dostaw:
- towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy o VAT,
- towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyjątkiem:
- energii elektrycznej,
- wyrobów tytoniowych,
- samochodów osobowych zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji, - budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a i b,
- terenów budowlanych,
- nowych środków transportu;
2. świadczących usługi:
- prawnicze,
- w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,
- jubilerskie,
- ściągania długów, w tym factoringu.
3. nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.
Od września 2019 roku katalog ten został rozszerzony o dostawę:
-
towarów, w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie:
- preparatów kosmetycznych i toaletowych,
- komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych,
- urządzeń elektrycznych i nieelektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego,
- maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych, -
hurtowych i detalicznych części do:
- pojazdów samochodowych,
- motocykli;
Przedsiębiorcy, których dotyczy wyżej wymieniona charakterystyka, tracą przywilej skorzystania ze zwolnienia w stosunku do całej sprzedaży.
Jest jednak jeszcze jedna grupa, która stanowi wyjątek. To tzw. wyłączenia przedmiotowe. Oznacza to, że zwolnienie z podatku VAT nie przysługuje w przypadku czynności takich jak np.:
- import towarów i usług;
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (po przekroczeniu limitu 50 000 zł);
Przedsiębiorca wykonujący czynności nie traci prawa do zwolnienia z VAT w stosunku do całej swojej sprzedaży, a jedynie do tych czynności, które zostały wymienione. W przypadku pozostałych czynności ma on prawo do korzystania ze zwolnienia podmiotowego.
Przykład 2.
Polski przedsiębiorca, który korzysta z podmiotowego zwolnienia z VAT dokonał zakupu usługi od kontrahenta z Francji. Faktura została wystawiona bez naliczenia podatku VAT. Jak prawidłowo wykazać taką transakcję?
Przede wszystkim przedsiębiorca, który dokonuje transakcji unijnych powinien dokonać rejestracji do VAT UE. Nie ma tutaj bowiem znaczenia fakt czy jest on czynnym podatnikiem podatku VAT, czy też korzysta ze zwolnienia z VAT. Nabywca usługi zobowiązany jest do wykazania takiej transakcji w deklaracji VAT-9M i rozliczenia z urzędem skarbowym podatku VAT z tego tytułu. Co więcej, po uiszczeniu podatku VAT, kwotę tą przedsiębiorca może ująć w kosztach podatkowych na podstawie dowodu wewnętrznego pod faktyczną datą zapłaty.
Jak zarejestrować się jako czynny podatnik VAT?
Rejestracji jako czynny podatnik VAT przedsiębiorca dokonuje przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu. Zgłoszenie składa się na wniosku VAT-R właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.
Decyzja o rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego powinna być dokładnie przemyślana przez przedsiębiorcę. Powrót do zwolnienia może bowiem nastąpić dopiero po upływie roku czyli 12 kolejnych miesiącach, licząc od końca roku, w którym przedsiębiorca zrezygnował ze zwolnienia lub utracił prawo do zwolnienia.
Jakie są skutki bycia czynnym podatnikiem VAT?
Podstawową cechą podatnika VAT jest to, że jego dokumentem sprzedażowym staje się faktura VAT. Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT jest zobowiązany do prowadzenia rejestrów sprzedaży i zakupów VAT. Na ich podstawie rozlicza się z tytułu podatku od towarów i usług. W zależności od tego, który z podatków jest wyższy - czy podatek naliczony (przy nabyciu) czy należny (wynikający ze sprzedaży towarów lub usług przedsiębiorcy) - przedsiębiorca będzie musiał uiścić związaną z VAT opłatę bądź będzie mógł ubiegać się o zwrot podatku (lub przeniesienie nadwyżki na kolejny miesiąc). Dodatkowo co miesiąc/kwartał czynny podatnik VAT zobowiązany jest do składania JPK V_7 (V7M w rozliczeniu miesięcznym lub V7K przy rozliczeniu kwartalnym) oraz do comiesięcznej wysyłki .
Jak wygenerować JPK V7 w systemie wFirma.pl?
Przed wygenerowaniem pierwszego pliku JPK V7 w systemie wFirma.pl należy wybrać odpowiedni tryb rozliczenia w zakładce: USTAWIENIA » PODATKI » PODATEK VAT, zaznaczając opcję Płatnik VAT oraz uzupełniając dane zgodnie ze złożonym formularzem VAT-R i zapisać.
Następnie w celu wygenerowania JPK V7 należy przejść do zakładki: START » PODATKI » JEDNOLITY PLIK KONTROLNY » DODAJ » DODAJ JPK VAT.
Dokładny schemat generowania JPK V7 w systemie wFirma.pl został opisany w artykule: Generowanie i wysyłka JPK V7 w systemie wfirma.pl.
Rozliczenia z urzędem skarbowym a rejestracja do VAT-UE
Przedsiębiorcy, którzy chcą dokonywać transakcji z podmiotami z państw członkowskich Unii Europejskiej, muszą zapoznać się z zasadami rejestracji do VAT-UE. Takiej rejestracji dokonuje się na podstawie zgłoszenia składanego na wniosku VAT-R w części C.3. (tego samego co przy rejestracji jako czynny podatnik VAT). Kto zatem powinien się zarejestrować jako VAT-UE?
Podatnicy, którzy zamierzają dokonywać:
- wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT),
- wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT),
- importu usług z krajów UE, dla których ma zastosowanie art. 28b ustawy o VAT,
- świadczenia usług na rzecz czynnych podatników VAT lub osób prawnych niebędących podatnikami, zidentyfikowanych dla potrzeb podatku od wartości dodanej, które opodatkowane są zgodnie z art. 28b na terytorium innego państwa członkowskiego przez usługobiorcę i nie są zwolnione z opodatkowania oraz nie są opodatkowane stawką 0% (art. 97 ust. 3 ustawy o VAT), którzy nie są zarejestrowani jako czynni vatowcy.
Rejestracja do VAT-UE dotyczy również podatników prowadzących działalność gospodarczą niezarejestrowanych do krajowego VAT tzw. nievatowców, u których wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT) w danym roku podatkowym przekroczyła kwotę 50 000 zł. Jeżeli podatnicy zwolnieni z VAT nie przekroczyli w zakresie WNT kwoty 50 000 zł nie mają obowiązku rejestracji do VAT UE. Natomiast dokonując importu usług z UE czy wewnątrzwspólnotowego świadczenia usług, zobowiązani są do rejestracji VAT UE jeszcze przed pierwszą transakcją (w tej sytuacji nie ma wprowadzonych limitów).
Rejestracja czynnego podatnika VAT-UE nakłada na przedsiębiorcę również obowiązki związane z miesięcznym/kwartalnym rozliczaniem podatku i składaniem deklaracji podatkowych.
Składanie deklaracji VAT UE za pomocą systemu wFirma.pl
Po dokonaniu rejestracji do VAT UE za pomocą formularza VAT-R, informację tę należy wprowadzić do systemu poprzez zakładkę: USTAWIENIA » PODATKI » PODATEK VAT i zaznaczyć opcję: Przedsiębiorca zarejestrowany w UE (VAT-UE).
Następnie, po wprowadzeniu do systemu transakcji unijnych, w celu wygenerowania deklaracji VAT UE należy przejść do zakładki: START » PODATKI » PODATEK VAT » DODAJ DEKLARACJE » INFORMACJA VAT UE.
Po czym w oknie, które się pojawi, należy wprowadzić okres, za jaki deklaracja ma zostać wygenerowana.
Dokładny opis generowania informacji podsumowującej VAT UE przedstawia artykuł: Informacja VAT-UE - jak wygenerować?
Kto ma obowiązek ewidencjonowania sprzedaży na kasie rejestrującej?
Przedsiębiorca ma obowiązek ewidencjonowania sprzedaży. W zależności od rodzaju działalności, jaką prowadzi, musi on korzystać z odpowiednich form tej ewidencji. Jeżeli kontrahentami są inne podmioty prowadzące działalność, czynny podatnik VAT ma w stosunku do nich obowiązek wystawiania faktur VAT, które są podstawowym dokumentem sprzedażowym.
Jeżeli natomiast nabywcami towarów lub usług są osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej oraz rolnicy ryczałtowi, przedsiębiorcy powinni taką sprzedaż wykazać na kasie fiskalnej, natomiast fakturę mają obowiązek wystawić jedynie na żądanie nabywcy.
Przy czym przy obliczaniu limitów nie uwzględnia się obrotu z tytułu sprzedaży dokonywanej na rzecz firm, a jedynie tej, która jest dokonywana na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych.
Jednakże od zasad wyżej wskazanych występują wyjątki, które obejmują takie rodzaje działalności, w stosunku do których obowiązek zainstalowania kasy rejestrującej istnieje już od chwili pierwszej sprzedaży. Wyjątki te wymieniono w § 4 Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Więcej w tym temacie w artykule: Kogo nie obejmuje zwolnienie z kasy fiskalnej?