Polscy emeryci mogą pobierać emeryturę nie tylko tą, która została wypracowana z polskiego systemu emerytalnego, lecz także z tytułu pracy wykonywanej poza granicami kraju. W takim przypadku pojawia się pytanie jak przebiega podatkowe rozliczenie zagranicznej emerytury w Polsce. W konsekwencji warto przyjrzeć się bliżej temu zagadnieniu. W artykule przedstawiamy, kiedy emerytura otrzymana z zagranicy podlega opodatkowaniu w Polsce!
Ustalenie rezydencji podatkowej emeryta
Pierwszą czynnością, którą należy podjąć, jest ustalenie rezydencji podatkowej konkretnej osoby fizycznej posiadającej status emeryta. Ustalenie tej okoliczności decyduje o zakresie ciążącego na nim obowiązku podatkowego.
Rezydencja podatkowa nieodłącznie związana jest z miejscem zamieszkania. Natomiast od niego zależy, czy podatnik podlega nieograniczonemu, czy ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Nieograniczonym obowiązkiem podatkowym objęci są podatnicy, którzy w Polsce mają miejsce zamieszkania. Podlegają oni obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Natomiast, jeśli podatnik będzie miał miejsce zamieszkania za granicą, to w Polsce będzie płacił podatek tylko od dochodów (przychodów) uzyskanych w danym roku podatkowym w Polsce (ograniczony obowiązek podatkowy).
Zgodnie z art. 3 ust. 1–1a ustawy PIT osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Przykład 1.
Pan Jan od 2001 roku roku do 30 sierpnia 2022 roku przebywał na terenie Niemiec i to właśnie w Niemczech posiadał centrum interesów gospodarczych i ekonomicznych. Z dniem 1 września 2022 roku przeszedł w Niemczech na emeryturę i wrócił do Polski. Czy Pan Jan posiada rezydencję podatkową w Polsce? Czy Pan Jan ma obowiązek rozliczyć emeryturę w Polsce w rozliczeniu za 2022 rok?
Z uwagi na brak spełnionych warunków w zakresie podlegania obowiązkowi podatkowemu w Polsce, Pan Jan nie ma posiada rezydencji podatkowej, tym samym nie podlega obowiązkowi podatkowego w Polsce. Oznacza to, że w zeznaniu rocznym PIT za 2022 rok nie ma obowiązku wykazania przychodów z Niemiec wraz z otrzymaną niemiecką emeryturą.
Opodatkowanie emerytur w świetle międzynarodowych umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania
Trzeba jednak pamiętać, że zgodnie z art. 4a ustawy PIT polskie przepisy stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.
Dodatkowo zgodnie z art. 91 Konstytucji ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.
Przykładowo art. 17 ust. 1 polsko-brytyjskiej umowy określa, że emerytury, renty i inne podobne wynagrodzenia wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania w umawiającym się państwie, podlegają opodatkowaniu tylko w tym państwie.
W rezultacie emerytura z Wielkiej Brytanii wypłacana osobie mającej miejsce zamieszkania (rezydencję) w Polsce będzie podlegać opodatkowaniu tylko w Polsce. Jednocześnie dochód ten nie podlega opodatkowaniu w państwie, z którego jest wypłacany, czyli w Wielkiej Brytanii.
Dodać należy, że w analizowanej sprawie nie dojdzie do podwójnego opodatkowania otrzymywanej z zagranicy emerytury, gdyż ta w świetle ww. konwencji podlega opodatkowaniu wyłącznie w jednym państwie (w państwie zamieszkania), tj. w Polsce i tym samym nie podlega opodatkowaniu w Wielkiej Brytanii.
Analogiczna sytuacja ma miejsce w przypadku pobieranego świadczenia emerytalnego w Niemczech, bowiem jak wskazuje w art. 18 ust. 2 Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku świadczenia otrzymywane z systemu ubezpieczeń socjalnych z Niemiec podlegają opodatkowaniu wyłącznie w Niemczech - oznacza to, że podatnik nie wykazuje w zeznaniu rocznym w Polsce przychodu z tytułu niemieckiej emerytury.
Przykład 2.
Pan Marian z dniem 1 stycznia 2022 roku przeszedł na niemiecką emeryturę i wrócił do Polski, gdzie podjął się pracy w ramach umowy zlecenia. Czy Pan Marian podlega obowiązkowi podatkowemu w Polsce i ma obowiązek wykazać w zeznaniu rocznym PIT przychody uzyskane w Niemczech?
W zeznaniu rocznym za 2022 roku Pan Marian wykazuje wyłącznie przychody z tytułu umowy zlecenia na podstawie PIT-11 otrzymanego od pracodawcy. Właściwym formularzem do złożenia zeznania rocznego będzie PIT-37.
Inaczej natomiast kwestia opodatkowania emerytur jest regulowana w polsko-holenderskiej umowie w sprawie unikania podwójnego opodatkowania.
W myśl postanowień art. 18 ust. 5 Konwencji wszelkie emerytury i inne płatności wypłacane według przepisów systemu ubezpieczeń społecznych Holandii osobie mającej miejsce zamieszkania w Polsce mogą być opodatkowane w Holandii. Oznacza to, że dochody uzyskane z emerytur i wypłacane z systemu ubezpieczeń społecznych Holandii mogą być opodatkowane zarówno w Polsce, jak i w Holandii.
Przy czym, do obliczenia podatku należnego w Polsce ma zastosowanie tzw. metoda proporcjonalnego zaliczenia (odliczenia podatku zapłaconego za granicą). Zgodnie z nią podatnik osiągający dochody za granicą ma obowiązek wykazać ww. dochody w zeznaniu rocznym, a od obliczonego podatku dochodowego ma prawo odliczyć podatek zapłacony za granicą.
opodatkowanie emerytury wyłącznie w kraju miejsca zamieszkania podatnika (w tym przypadku nie znajdzie zastosowania metoda unikania podwójnego opodatkowania);
opodatkowanie emerytury zarówno w kraju miejsca zamieszkania, jak i w kraju miejsca wypłaty świadczenia (rozliczenie podatku następuje z uwzględnieniem właściwej metody unikania podwójnego opodatkowania).
Kolejnym przykładem mogą być Niemcy, w sytuacji w której podatnik pobiera emeryturę z Niemiec
Rozliczenie zagranicznej emerytury w Polsce - obowiązki podatkowe
Stosownie do art. 35 ust. 1 pkt 1 ustawy PIT do poboru zaliczek miesięcznych jako płatnicy są obowiązane osoby prawne i ich jednostki organizacyjne, które dokonują wypłaty emerytur i rent z zagranicy – od wypłacanych przez nie emerytur i rent.
Powyższy przepis nie dotyczy natomiast zagranicznych jednostek wypłacających emerytury. Takie zagraniczne podmioty nie mają statusu płatnika i nie pobierają zaliczek od zagranicznej emerytury.
Powoduje to, że w sytuacji, gdy emerytura z zagranicy jest otrzymywana bez pośrednictwa płatnika, należy mieć na uwadze przepis art. 44 ust. 1a pkt 2 ustawy PIT.
Zgodnie z nim podatnicy osiągający dochody bez pośrednictwa płatników z emerytur i rent z zagranicy są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy.
Podatnicy uzyskujący dochody z zagranicznych emerytur są obowiązani w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dochód był uzyskany, a za grudzień – w terminie złożenia zeznania podatkowego, wpłacać zaliczki miesięczne, stosując do uzyskanego dochodu najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1.
Zgodnie natomiast z art. 45 ust. 1 ustawy o PIT podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.
W związku z powyższym dochody z emerytur zagranicznych będą podlegały opodatkowaniu według zasad określonych w art. 27 ust. 1 ustawy (skali podatkowej) i powinny zostać wykazane w zeznaniu rocznym (PIT-36).
Dodatkowo jeżeli z treści właściwej umowy międzynarodowej wynika, że emerytura podlega również opodatkowaniu w kraju wypłaty świadczenia, to w rozliczeniu rocznym należy zastosować metodę unikania podwójnego opodatkowania oraz dołączyć załącznik PIT/ZG.
Przechodząc do podsumowania, możemy podkreślić, że w kwestii ustalenia rozliczenia w Polsce zagranicznej emerytury należy kierować się zarówno polskimi przepisami podatkowymi, jak i treścią właściwej umowy międzynarodowej, która może określać specyficzny sposób rozliczenia dochodu z emerytury, biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania podatnika.
