Według przedsiębiorców jednym z największych problemów w prowadzonej działalności gospodarczej są zbyt długie terminy płatności – obecne między innymi w kontraktach z dużymi firmami. W celu poprawienia swojej płynności finansowej przedsiębiorcy decydują się więc na skorzystanie z usług faktoringowych. Jak rozliczyć podatek VAT korzystając ze split payment w transakcjach faktoringowych? Sprawdź!
Usługa faktoringowa – czym jest?
Usługi faktoringu nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach prawa i należą do tzw. umów nienazwanych. Co do zasady faktoring klasyczny polega na tym, że Faktorant przenosi na Faktora wierzytelność, a Faktor zobowiązuje się zapłacić Faktorantowi jej wartość nominalną pomniejszoną o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie Faktora oraz świadczyć na jego rzecz dodatkowe usługi.
Umowa faktoringu niezależnie od skutku jaki wywołuje, tj. zmiany osoby wierzyciela oraz odmiany, może powodować powstanie po stronie świadczącego ją podmiotu także inne konsekwencje, np. zobowiązanie do zapewnienia drugiej stronie umowy finansowania czy prowadzenia jej rozliczeń. Umowa ta może zawierać zatem także elementy charakterystyczne dla innych stosunków prawnych, np. umowy pożyczki lub kredytu.
Jak przebiega opodatkowanie usługi faktoringu podatkiem VAT?
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, dalej jako ustawa o VAT opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również inne czynności wymienione szczegółowo w treści wskazanego przepisu.
Natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
- przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
- zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
- świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Usługa faktoringu jest więc opodatkowana podatkiem od towarów i usług. W tym miejscu należy przypomnieć, iż usługi finansowe są na podstawie art. 43 ustawy o VAT są zwolnione z podatku VAT. Jednak zgodnie z art. 43 ust. 15 ustawy o VAT zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:
- czynności ściągania długów, w tym factoringu,
- usług doradztwa,
- usług w zakresie leasingu.
Z powyższego przepisu wynika, że usługi, które dla potrzeb VAT zostaną zakwalifikowane jako usługi faktoringu nie mogą korzystać ze zwolnień przewidzianych w wymienionych w art. 43 ust. 15 ustawy o VAT. Tym samym oznacza to, iż usługa faktoringu jest opodatkowana według stawki 23%.
Split payment w transakcjach faktoringowych
Od 1 lipca 2018 roku, tj. po wejściu w życie przepisów Rozdziału 1a ustawy o VAT, kontrahenci Faktorantów mogą regulować zobowiązania wynikające z faktur przedstawionych do faktoringu stosując procedurę podzielonej płatności, tj. za pomocą komunikatu, o którym mowa w art. 108a ust. 3 ustawy o VAT.
Przypomnijmy, iż zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności dokonywana jest w złotych polskich przy użyciu komunikatu przelewu udostępnionego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, przeznaczonego do dokonywania płatności w mechanizmie podzielonej płatności, w którym podatnik wskazuje:
- kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności;
- kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto;
- numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność;
- numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku.
Zgodnie z art. 108a ust. 5 ustawy o VAT w przypadku, gdy płatność zostanie dokonana w sposób określony w ust. 2 na rzecz podatnika innego niż wskazany na fakturze, o której mowa w ust. 3 pkt 3, podatnik, na rzecz którego dokonano tej płatności, odpowiada solidarnie wraz z dostawcą tych towarów lub usługodawcą za nierozliczony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek wynikający z tej dostawy towarów lub tego świadczenia usług do wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT.
W przypadku otrzymania przez firmę faktoringową zapłaty kwoty wynikającej z faktury przedstawionej do faktoringu w procedurze podzielonej płatności, tj. za pomocą komunikatu, o którym mowa w art. 108a ust 3 ustawy o VAT, na firmie faktoringowej ciążyła będzie odpowiedzialność solidarna, o której mowa w art. 108a ust. 5 ustawy o VAT.
Ustawodawca przewidział jednak sytuacje, w których odpowiedzialność solidarna, o której niezwłocznie mowa w art. 108a ust. 5 jest wyłączona. Jak wynika z art. 108a ust. 6 ustawy o VAT, jeżeli podatnik (na rzecz którego nabywca towarów lub usług dokonał płatności z zastosowaniem procedury split payment) po otrzymaniu tej należności dokona przelewu z zastosowaniem podzielonej płatności kwoty otrzymanej na rachunek VAT w całości tej kwoty na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy, to odpowiedzialność solidarna zostanie wyłączona.
Jak wynika z art. 108a ust. 6 ustawy o VAT faktor po otrzymaniu od dłużnika kwoty podatku na rachunek VAT powinien niezwłocznie przekazać tę samą kwotę na rachunek VAT sprzedawcy. W przypadku płatności dokonywanych w ramach umowy faktoringu kolejność jest jednak inna. Firma faktoringowa najpierw przekazuje zapłatę wraz z kwotą podatku VAT sprzedawcy. W drugiej kolejności dostaje od dłużnika zapłatę za sprzedane usługi lub towary wraz z kwotą podatku VAT. Czy w takiej sytuacji faktor uwalnia się od odpowiedzialności, z powodu odwrotnej kolejności?
Powyższą kwestia została wyjaśniona w piśmie Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Finansów z dnia 27 kwietnia 2018 roku (numer PT8.812.12.2018):
„Niemniej jednak w celu wyjaśnienia wątpliwości co do użytego w art. 108a ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług zwrotu „kwoty otrzymanej” uprzejmie informuję, że sytuacja w której faktor przed otrzymaniem od nabywcy towaru lub usługi płatności za fakturę dokumentującą wierzytelność nabytą przez faktora dokonał płatności przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności do zbywcy wierzytelności będącym dostawcą towaru lub usługi mieści się w tym zwrocie. Nie ma zatem znaczenia fakt odwrócenia następstwa czasowego zdarzeń. 7 W takiej sytuacji decydującym dla uwolnienia się przez faktora od odpowiedzialności solidarnej będzie fakt przekazania na rachunek VAT dostawcy towaru lub usługi (faktoranta) kwoty odpowiadającej kwocie podatku VAT wykazanej na fakturze wystawionej przez tego faktoranta”.
Biorąc pod uwagę powyższe wyjaśnienia, należy uznać, iż w przypadku dokonywania płatności za pomocą split payment w transakcjach faktoringowych, faktor może uchronić się od odpowiedzialności solidarnej.
