Ubezpieczenie zdrowotne w Polsce gwarantuje dostęp do bezpłatnej opieki zdrowotnej finansowanej ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Rząd chce wprowadzić w tym zakresie istotne zmiany, tak aby wszyscy obywatele bez względu na swoje zatrudnienie mogli korzystać z darmowego lekarza. Jak wygląda projekt nowych przepisów?
Ubezpieczenie zdrowotne – obecnie
Na chwilę obecną w Polsce można być objętym ubezpieczeniem zdrowotnym na kilka różnych sposobów. Nie zawsze musi to oznaczać konieczność pozostawania w stosunku pracy. Aby korzystać z usług medycznych oferowanych przez NFZ, należy:
- być zatrudnionym na podstawie stosunku pracy lub umowy zlecenia, która jest oskładkowana,
- prowadzić własną działalność gospodarczą – rolniczą lub pozarolniczą,
- być zarejestrowaną osobą bezrobotną we właściwym Powiatowym Urzędzie Pracy,
- zawrzeć umowę dotyczącą dobrowolnego ubezpieczenia w NFZ lub podlegać pod ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczonego członka rodziny (np. w przypadku dzieci, które są objęte ubezpieczeniem poprzez ubezpieczonego rodzica).
Spełnienie przynajmniej jednego z ww. warunków oznacza objęcie danej osoby ubezpieczeniem zdrowotnym, co w praktyce przekłada się na to, że może ona korzystać ze świadczeń gwarantowanych przez NFZ i nie będzie ponosiła za to dodatkowej opłaty.
Ubezpieczenie zdrowotne jest możliwe nie tylko dla polskich obywateli, ale także osób przybywających do naszego kraju zza granicy. W praktyce takie osoby mogą korzystać z darmowych świadczeń medycznych albo poprzez podjęcie legalnej pracy, albo podpisanie prywatnej umowy z wybranym oddziałem NFZ.
Pamiętajmy, że brak ważnego ubezpieczenia zdrowotnego oznacza możliwość uiszczania wysokich kosztów świadczenia opieki zdrowotnej przez państwowy system medyczny np. w ramach konieczności udzielenia pierwszej pomocy lekarskiej w nagłych przypadkach, skierowania danej osoby do szpitala lub wysłania po nią karetki. Pomoc będzie w takich sytuacjach oczywiście udzielona bez względu na to, czy dana osoba posiada ważne ubezpieczenie, czy też nie, jednak później podmiot medyczny z pewnością wystawi rachunek, który nie będzie należał do niskich (musimy się liczyć z opłatami rzędu kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych).
Ubezpieczenie zdrowotne – nowelizacja
Plany wprowadzenia powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce istniały już od dawna. Przypominaliśmy sobie o nich głównie przed wyborami parlamentarnymi lub prezydenckimi, tak też jest i tym razem. Rządzący chcą bowiem wprowadzić nowelizację, która będzie skutkowała powszechnym prawem do świadczeń medycznych dla każdego obywatela.
Podstawą prawną wprowadzenia powszechnego systemu opieki zdrowotnej dla każdego obywatela miał być art. 64 Konstytucji, zgodnie z którym każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom z niepełnosprawnościami i osobom w podeszłym wieku. Władze są również obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska. Władze publiczne popierają także rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.
Wyrok WSA w Gliwicach z 30 marca 2021 roku (sygn. akt III SA/Gl 62/21):
„Z treści art. 68 ust. 2 Konstytucji wynika, że każdy obywatel ma prawo do ochrony zdrowia, ale nie każdy obywatel ma prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej. Prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej uregulowane jest w ustawie. Aktem takim jest ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W pozostałych przypadkach przepisy przewidują partycypowanie przez obywateli w kosztach tej opieki”.
Szykowane przepisy odniosą się tak naprawdę do zmiany zasad w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego dla osób pozostających bez pracy. Na chwilę obecną mogą one korzystać z opieki medycznej w ramach NFZ tylko, gdy są oficjalnie zarejestrowane jako osoby bezrobotne. Po wejściu w życie nowelizacji nie zmieni się ta zasada, jednak wprowadzona zostanie reguła, zgodnie z którą nie tylko PUP będzie tworzył prawo do objęcia danej osoby ubezpieczeniem zdrowotnym. Urzędy Pracy będą działać tak samo, ale tylko względem bezrobotnych, którzy mają prawo do zasiłku, choćby w najmniejszym jego wymiarze. W przypadku pozostałych osób konieczna będzie rejestracja w ZUS-ie.
Celem wprowadzanych zmian jest uproszczenie obowiązującego systemu oraz oszczędność kosztów. Odciąży to także Urzędy Pracy, które będą mogły skupić się na pomocy osobom faktycznie szukającym zatrudnienia, a nie tylko rejestracji w celu pozyskania ubezpieczenia zdrowotnego.
Nowe przepisy mają działać na podobnych zasadach jak regulacja wynikająca ze specustawy stosowanej wobec obywateli Ukrainy. Mogą oni bez przeszkód korzystać z darmowej opieki oferowanej przez NFZ wyłącznie wskutek rejestracji we właściwym urzędzie. Jeśli nowelizacja wejdzie w życie, Polacy zyskają takie samo prawo – odpadnie wówczas konieczność rejestrowania się w PUP i odbywania regularnych wizyt w urzędzie. Wystarczy, że zainteresowany raz zgłosi się do ZUS-u i już zostanie objęty ubezpieczeniem zdrowotnym. Oczywiście, jeśli w trakcie weryfikacji przez Zakład okaże się, że dana osoba wykonuje pracę na podstawie nieoskładkowanej umowy (np. umowy o dzieło), nie będzie możliwe objęcie jej powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym. W takim przypadku albo ktoś będzie pozostawał bez ubezpieczenia, albo będzie musiał podpisać prywatną umowę z NFZ, względnie innym prywatnym podmiotem medycznym.
Koszty ubezpieczenia NFZ
Podleganie pod ubezpieczenie zdrowotne prawie zawsze związane jest tak naprawdę z kosztami obciążającymi ubezpieczonego. W przypadku gdy jego składki odprowadzane są z uzyskiwanej pensji, będzie to oznaczało zmniejszenie wynagrodzenia faktycznie wypłacanego na rękę. Jeśli mamy do czynienia z ubezpieczeniem w ramach prywatnej umowy zawartej z NFZ, to tutaj również płaci ubezpieczony. Jedyna możliwość uzyskania darmowego ubezpieczenia to zarejestrowanie się w PUP jako bezrobotny – wówczas za ubezpieczenie płaci państwo.
Wysokość składek na ubezpieczenie zdrowotne została poważnie zmodyfikowana w 2022 roku. Wszystko przez wprowadzenie przepisów w ramach tzw. Polskiego Ładu. Od 1 stycznia 2022 roku dla przedsiębiorców opodatkowanych wyłącznie podatkiem liniowym składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi dokładnie 4,9%, jednak miesięczna wysokość składki nie może być niższa niż kwota ustalona jako 9% aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W przypadku dobrowolnej składki ubezpieczenie zdrowotne za miesiące: październik, listopad, grudzień 2022 roku wynosi ona miesięcznie nie mniej niż 606,55 zł (6739,42 zł x 9% podstawy wymiaru składki = 606,55 zł).
Podsumowanie
Ubezpieczenie zdrowotne dla wszystkich jest nowym planem rządzących. Nowe przepisy mają działać na takiej samej zasadzie jak w przypadku Ukraińców, którzy zyskują dostęp do darmowej opieki medycznej bez konieczności spełniania dodatkowych warunków – konieczne jest jedynie zarejestrowanie się w odpowiednim urzędzie. Wejście w życie nowelizacji zmieni tak naprawdę to, że osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku będą musiały zarejestrować się w ZUS-ie, a nie jak dotychczas w PUP. W przypadku bezrobotnych z prawem do zasiłku rejestracja w Urzędzie Pracy gwarantująca ubezpieczenie zdrowotne pozostanie bez zmian.
