Bezrobocie - kto może się zarejestrować w urzędzie pracy?

Osoby, które trafiły na bezrobocie, mogą zarejestrować się w urzędzie pracy. Dzięki temu osoba bezrobotna ma ubezpieczenie zdrowotne. Jeśli w ciągu ostatnich 18 miesięcy przepracowała 365 dni na co najmniej minimalnym wynagrodzeniu, uzyska zasiłek dla bezrobotnych. Kto może się zarejestrować jako bezrobotny?

Co daje pójście na bezrobocie?

Dlaczego pozostając bez pracy warto zarejestrować się w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna? Uzyskuje się w ten sposób szereg uprawnień, w tym:

prawo do ubezpieczenia zdrowotnego dla siebie, małżonka,
prawo do zasiłku dla bezrobotnych (po spełnieniu dodatkowych warunków),
dostęp do usług rynku pracy (pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe, szkolenia),
dostęp do instrumentów rynku pracy (np. dofinansowanie podjęcia działalności gospodarczej, konsultacji, doradztwa, dodatek aktywizacyjny).

Jak sprawdzić, czy można iść na bezrobocie?

Lista warunków, które trzeba łącznie spełnić, żeby iść na bezrobocie, jest długa. Jakie to warunki?

Możesz się zarejestrować jako osoba bezrobotna, jeśli wszystkie poniższe stwierdzenia są w twoim przypadku prawdziwe:

nigdzie nie pracujesz: nie jesteś zatrudniony i nie wykonujesz innej pracy zarobkowej;
możesz podjąć pracę na cały etat: jesteś zdolny i gotowy do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub w danej służbie albo innej pracy zarobkowej; w przypadku osoby niepełnosprawnej - jesteś zdolny i gotowy do zatrudnienia co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy;
nie uczysz się w szkole ani nie studiujesz na studiach dziennych; możesz jednak studiować na studiach niestacjonarnych albo uczyć się w szkole dla dorosłych lub przystępować do egzaminu eksternistycznego z zakresu programu nauczania tej szkoły;
masz ukończone 18 lat;
nie masz ukończonych 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna);
nie nabyłeś prawa do emerytury lub do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę;
po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, nie pobierasz nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego;
nie nabyłeś prawa do emerytury albo renty z tytułu niezdolności do pracy, przyznanej przez zagraniczny organ emerytalny lub rentowy, w wysokości co najmniej najniższej emerytury albo renty z tytułu niezdolności do pracy;
nie jesteś właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe;
nie podlegasz ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe;
nie uzyskujesz przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej (chyba że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha przeliczeniowych) ani nie podlegasz ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w takim gospodarstwie;
nie złożyłeś wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (uwaga: w okresie zawieszenia działalności gospodarczej można zarejestrować się jako bezrobotny!);
nie jesteś tymczasowo aresztowany ani nie odbywasz kary pozbawienia wolności (z wyjątkiem kary pozbawienia wolności odbywanej poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego);
nie uzyskujesz miesięcznie przychodu (ze źródeł innych niż praca zarobkowa), w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych;
nie pobierasz zasiłku stałego na podstawie przepisów o pomocy społecznej;
nie pobierasz świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania;
nie pobierasz po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego
nie podlegasz, na podstawie odrębnych przepisów, obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników;
nie pobierasz zasiłku dla opiekuna na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.

Wiek, emerytura i bezrobocie

Osoby “po pięćdziesiątce” mają większy problem ze znalezieniem pracy i częściej trafiają na bezrobocie. Status bezrobotnego zależy jednak również od wieku. Ukończenie przez kobietę 60 lat, a przez mężczyznę 65 lat oznacza wykreślenie z rejestru bezrobotnych i brak możliwości rejestracji jako bezrobotny. Stanie się tak nawet wtedy, gdy osoba ta nie nabyła prawa do emerytury albo będzie otrzymywać bardzo niską emeryturę.

Przykład 1.

Joanna K. ukończyła 60 lat. Nabyła prawo do emerytury, ale bardzo niskiej, mniejszej niż połowa minimalnego wynagrodzenia. Joanna K. nie może się zarejestrować jako bezrobotna, a jeśli była zarejestrowana, to urząd z chwilą ukończenia przez nią 60 lat ją wyrejestruje.

Wprawdzie jako bezrobotna może się zarejestrować osoba, która nie nabyła prawa do emerytury lub do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ale równocześnie na bezrobocie nie może iść kobieta, która ukończyła 60 lat ani mężczyzna, który ukończył 65 lat.

Przykład 2.

Piotr K. skończył 63 lata. Nabył prawo do emerytury wyższej niż połowa minimalnego wynagrodzenia za pracę. Piotr K. nie może pójść na bezrobocie, mimo, że nie ma jeszcze ukończonych 65 lat. Na przeszkodzie stoi to, że nabył prawo do emerytury większej niż połowa pensji minimalnej.

Miesięczny dochód a pójście na bezrobocie

Na bezrobocie nie mogą iść osoby, które są zatrudnione lub wykonują inna pracę zarobkową (np. na umowę zlecenie, o dzieło). Nie mogą się też zarejestrować jako bezrobotne osoby prowadzące działalność gospodarczą (której nie zawiesiły).

Jest jednak przepis, z którego wynika, że na bezrobocie mogą iść osoby, które nie uzyskują miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę. Limit nie obowiązuje dla przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych. Wynika to z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. h) ustawy o promocji zatrudnienia.

Pojawiły się w związku z tym wątpliwości, czy jeśli ktoś zarabia na umowie zlecenie mniej niż połowa minimalnej pensji, to może iść na bezrobocie? Taka osoba nie może iść na bezrobocie. Jeśli jest zatrudniona lub wykonuje inna pracę zarobkową, to wyklucza to możliwość bycia osobą bezrobotną. Wysokość przychodów nie ma znaczenia. Fakt zatrudnienia (zarobkowania) lub podjęcia w czasie zarejestrowania w urzędzie pracy jakiejkolwiek pracy zarobkowej, bez względu na czas jej trwania czy wysokość wynagrodzenia, skutkuje brakiem możliwości uzyskania lub utratą statusu osoby bezrobotnej. Nie jest dopuszczalne prawnie równoległe posiadanie statusu osoby bezrobotnej i wykonywanie pracy zarobkowej.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, sygn. akt I OSK 1123/07
"Twierdzenia jakoby z literalnego brzmienia przepisu art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. h ustawy z 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wynikało zezwolenie dla osoby bezrobotnej do uzyskiwania przychodów z tytułu wykonywania umowy zlecenia, umowy agencyjnej, czy umowy o dzieło przy jednoczesnym zachowaniu warunku aby nie przekraczały one miesięcznie wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę, są nieuprawnione."

Po co więc przepis mówiący o tym, że jeśli nie osiąga się przychodu w wysokości połowy płacy minimalnej, to można iść na bezrobocie? Chodzi tu o przychody z innych źródeł, np. z czynszu najmu, podlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.