Czy plan urlopowy upoważnia do skorzystania z wypoczynku? Czy pracodawca może odwołać zatrudnionego z wakacji? Czy można zrzec się urlopu na rzecz innego pracownika? Odpowiedzi na te i więcej pytań znajdziesz w poniższym artykule. Udzielanie urlopu wypoczynkowego bez tajemnic!
Plan urlopu ustala się w celu zgrania potrzeb wypoczynkowych pracownika z zapotrzebowaniem firmy na pracę, co oznacza, że sam w sobie nie uprawnia do nieobecności w pracy. Proponowany termin urlopu wypoczynkowego może być zaakceptowany lub oddalony, w zależności, czy wyznaczony przez pracownika termin nie będzie kolidował z bieżącą pracą w firmie. Zatem pomimo powstałego wcześniej planu przed pójściem na urlop konieczne jest złożenie wniosku o wolne w danym terminie, aby udzielanie urlopu wypoczynkowego było udokumentowane.
Planowanie odpoczynku - czy jest obowiązkowe?
Plan urlopowy to dokument, który uwzględnia wszystkie przewidywane w przedsiębiorstwie urlopy w danym roku kalendarzowym. Plan urlopowy powinien obejmować cały rok kalendarzowy, ale prawidłowe jest również sporządzenie takiego dokumentu na okres półrocza lub kwartału.
Pracodawca nie ma obowiązku sporządzania planu urlopowego, jeżeli:
- w przedsiębiorstwie nie działa zakładowa organizacja związkowa,
- działa zakładowa organizacja związkowa, ale wyraziła zgodę na niesporządzanie planu urlopowego.
Jeżeli w przedsiębiorstwie nie został ustalony plan urlopowy, dni urlopu są konsultowane pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Pracodawca ma obowiązek udzielenia zgody na urlop wypoczynkowy w sytuacji, gdy:
- pracownik chce skorzystać z przysługującego mu urlopu “na żądanie” (art. 167 (2) Kodeksu pracy),
- o urlop wypoczynkowy ubiega się pracownik przebywający do tej pory na urlopie macierzyńskim,
- pracownik młodociany uczęszczający do szkoły chce skorzystać z urlopu w okresie ferii szkolnych.
Należy zwrócić uwagę na fakt, iż pracodawca nie może zmusić pracownika do wykorzystania urlopu w danym terminie, może jedynie zasugerować pracownikowi, jaki termin będzie najbardziej dogodny z punktu widzenia organizacji pracy. Udzielanie urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia zgodnie z art. 1671 Kodeksu pracy jest jedyną sytuacją kiedy pracodawca może wysłać pracownika na urlop bez jego wniosku i zgody.
Przesunięcie terminu urlopu - na jakiej podstawie?
Przesunięcie terminu urlopu może nastąpić na wniosek pracownika lub z inicjatywy pracodawcy. Wniosek o przesunięcie ustalonego wcześniej terminu urlopu powinien być podbudowany ważnymi powodami. Przesunięcie terminu urlopu może nastąpić również ze strony pracodawcy, jeżeli jest uzasadnione szczególną sytuacją pracodawcy lub nieobecność pracownika w danym terminie spowodowałaby poważne zaburzenie toku pracy przedsiębiorstwa.
Udzielanie urlopu wypoczynkowego "zaliczkowego" z przyszłorocznej puli - czy to możliwe?
Pracodawca przyznaje pracownikowi urlop w roku kalendarzowym, w którym zatrudniony uzyskał do niego prawo. Zasada ta wyklucza uzyskanie dni wolnych na zasadzie tzw. “zaliczki” z puli przypadającej na przyszły rok. Gdyby pracodawca zgodził się takie rozwiązanie i zmniejszyłby pracownikowi limit urlopu przysługujący w przyszłym roku, popełniłby wykroczenie wobec praw pracownika. Niezależnie od ustaleń pomiędzy stronami pracownikowi od nowego roku przysługuje nowy pełny limit dni urlopu wypoczynkowego do wykorzystania. Należy zwrócić uwagę, że udzielanie urlopu wypoczynkowego w wyższym wymiarze niż wynika to z przepisów jest możliwe - pracodawca może pójść pracownikowi na rękę i udzielić urlopu w wyższym wymiarze, jednak nie ma prawa pomniejszyć urlopu przysługującego pracownikowi w kolejnym roku.
Wyjątek od tej reguły stanowi urlop wypoczynkowy dla pracownika młodocianego. Pracownik młodociany co do zasady nabywa prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych po upływie 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy (a z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych). Ponadto jeśli staż jest zbyt krótki, młodociany może złożyć wniosek o udzielenie mu zaliczkowego urlopu w okresie ferii szkolnych.
Urlop zaległy - czy pracownik może się go zrzec lub w zamian dostać ekwiwalent pieniężny?
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy pracownik ma prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, którego nie może się zrzec. Niewykorzystany urlop wypoczynkowy pracownik musi wykorzystać najpóźniej do dnia 30. września następnego roku kalendarzowego.
Pracodawca może wypłacić ekwiwalent za niewykorzystany urlop tylko w sytuacjach ściśle określonych przepisami - rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Zasady ustalone w układzie zbiorowym czy regulaminie pracy nie są w tym przypadku prawomocne.
