Jak zmienić formę opodatkowania w przypadku działalności na karcie podatkowej?

Karta podatkowa jest szczególną formą opodatkowania w ramach podatku dochodowego. Wielu uprawnionych przedsiębiorców decyduje się na taki sposób rozliczenia z fiskusem, daje on bowiem możliwość skorzystania z licznych uproszczeń w zakresie obowiązków podatkowych. W niniejszym artykule przeanalizujemy sytuację, jak zmienić formę opodatkowania, gdy podatnik prowadzi działalność na podstawie karty podatkowej.

Karta podatkowa jako szczególna forma rozliczenia podatku dochodowego

Karta podatkowa uregulowana jest w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym. Jak wskazano, jest to forma rozliczenia podatku przewidziana dla podatników prowadzących działalność gospodarczą. Co jednak istotne, nie każda działalność może być opodatkowana kartą, lecz jedynie te jej rodzaje, które są wymienione w ustawie (art. 23).

Jak wskazaliśmy na wstępie, podatnicy, którzy zdecydowali się na tę formę rozliczenia, mogą liczyć na liczne uproszczenia oraz zwolnienia z niektórych obowiązków. Art. 24 ww. ustawy wskazuje nam, że tacy przedsiębiorcy są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Są oni jednak obowiązani wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, które należy przechowywać przez okres pięciu lat, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek lub fakturę.

Karta podatkowa stosowana jest na wniosek podatnika (PIT-16). Wniosek ten podatnik składa nie później niż do 20 stycznia roku podatkowego, a jeżeli rozpoczyna prowadzenie działalności, to ów wniosek należy złożyć jeszcze przed jej rozpoczęciem. 

Ustalenie podatku w formie decyzji podatkowej wydanej przez naczelnika urzędu skarbowego powoduje, że przedsiębiorcy korzystający z karty podatkowej nie muszą prowadzić księgowości, jak również składać deklaracji podatkowych. Wyjątkiem jest tutaj jedynie informacja PIT-16A o wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w poszczególnych miesiącach. PIT-16A składany jest do 31 stycznia.

Zrzeczenie się decyzji w sprawie karty podatkowej

Fakt, że karta podatkowa jest ustalana w drodze decyzji podatkowej, powoduje określone konsekwencje w zakresie możliwości rezygnacji z tej formy opodatkowania.

Przypomnijmy, że decyzja naczelnika urzędu skarbowego wydawana jest co roku. Natomiast podatnik korzystający z tej formy opodatkowania może zrzec się karty podatkowej w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej.

W zakresie owego zrzeczenia się należy wskazać, że przepis nie wymaga żadnego uzasadnienia podjętej decyzji ze strony podatnika. Samo zrzeczenie dla swojej skuteczności nie wymaga także akceptacji ze strony urzędu skarbowego. Dodatkowo przepis nie stanowi o żadnej szczególnej formie zrzeczenia, co oznacza, że tego typu oświadczenie może być złożone pisemne lub też ustnie do protokołu. 

Kluczowe jest aby podatnik złożył je w ustawowym terminie 14 dni. Warto podkreślić, że jest to termin o charakterze materialnym, a więc nie może zostać przywrócony na wniosek podatnika, a jego przekroczenie powoduje utratę prawa do zrzeczenia się karty podatkowej w danym roku.

Zrzeczenie się karty podatkowej wywołuje określone skutki podatkowe. Otóż, jak podaje art. 32 ust. 2 ustawy, podatnik, który złożył w ustawowym terminie oświadczenie o zrzeczeniu się karty podatkowej, jest obowiązany od pierwszego dnia miesiąca następującego po zrzeczeniu zaprowadzić:

1. ewidencję i płacić ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli spełnia warunki tej formy albo

2. właściwe księgi i płacić podatek dochodowy na ogólnych zasadach.

Co ważne, konstrukcja przepisu wskazuje, że po zrzeczeniu się karty podatkowej podatnik może prowadzić działalność gospodarczą w formie ryczałtu ewidencjonowanego (tu również konieczne jest złożenie oświadczenia o wyborze tej formy) lub według zasad ogólnych. Taka treść oznacza zatem, że podatnik nie ma możliwości wyboru opodatkowania działalności w formie 19-procentowego podatku liniowego.

Utrata prawa do karty podatkowej

Jak wskazaliśmy, zrzeczenie się opodatkowania w formie karty podatkowej może nastąpić jedynie w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji na dany rok. Termin ten nie podlega przywróceniu, więc mogłoby się wydawać, że przedsiębiorca definitywnie traci możliwość zmiany formy opodatkowania i musi czekać do kolejnego roku podatkowego.

Okazuje się jednak, że zmiana formy opodatkowania jest możliwa w każdym czasie, o ile zaistnieją okoliczności powodujące utratę prawa do opodatkowania w formie karty podatkowej.

Jak bowiem wskazywaliśmy, możliwość skorzystania z karty podatkowej uzależniona jest od spełnienia przez podatnika warunków ustawowych. Art. 25 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku podaje, że opodatkowanie działalności w formie karty podatkowej jest możliwe, jeżeli osoby fizyczne zainteresowane tą formą:

1. złożą wniosek PIT-16 o zastosowanie opodatkowania w tej formie;

2. we wniosku zgłoszą prowadzenie działalności wymienionej w załączniku nr 3;

3. przy prowadzeniu działalności nie korzystają z usług osób niezatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne;

4. nie prowadzą, poza jednym z rodzajów działalności wymienionej w art. 23, innej pozarolniczej działalności gospodarczej;

5. małżonek podatnika nie prowadzi działalności w tym samym zakresie;

6. nie wytwarzają wyrobów opodatkowanych, na podstawie odrębnych przepisów, podatkiem akcyzowym;

7. pozarolnicza działalność gospodarcza zgłoszona we wniosku nie jest prowadzona poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Jeżeli choć jeden z powyższych warunków zaistnieje, to przedsiębiorca traci prawo do karty podatkowej, o czym zobowiązany jest powiadomić naczelnika urzędu skarbowego na formularzu PIT-16Z. 

Również utrata prawa do karty podatkowej wywołuje konsekwencje podatkowe co do dalszej formy rozliczeń. Jak bowiem podaje art. 39 ust. 1 ustawy, podatnik, który zawiadomi naczelnika urzędu skarbowego o utracie warunków do opodatkowania w formie karty podatkowej, jest obowiązany, poczynając od dnia, w którym nastąpiła utrata tych warunków, zaprowadzić:

1. ewidencję i płacić ryczałt od przychodów ewidencjonowanych albo

2. właściwe księgi – chyba że jest zwolniony od tego obowiązku – i płacić podatek dochodowy na ogólnych zasadach.

Karta podatkowa to szczególna forma opodatkowania, co objawia się również w przypadku zmiany formy opodatkowania. W tym zakresie podatnik może zrzec się tej formy lub ewentualnie utracić prawo do korzystania z karty podatkowej. Co ciekawe, w żadnych z tych wypadków przedsiębiorca nie może przejść na zasady podatku liniowego.