Zgodnie z art. 228 ust 3 Kodeksu spółek handlowych, zwanego dalej „ksh” uchwała wspólników wymagana jest m.in. w sprawach dotyczących zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa. Bardzo ważną kwestią dotyczącą zbycia przedsiębiorstwa jest konieczność podjęcia uchwały przez wspólników. Konieczność podjęcia uchwały wynika z art. 17 § 1 i 2 ksh. Zgodnie z tym przepisem brak zgody wspólników powoduje, że wykonanie czynności jest nieważne.
W przypadku gdy istnieje konieczność podjęcia uchwały, ponieważ wymaga tego przepis prawa, brak uprzedniej uchwały pociąga za sobą skutek w postaci nieważności czynności, natomiast gdy wymóg podjęcia uchwały wynika ze statutu spółki, czynności prawna nie będzie wywoływała skutku w postaci nieważności.
Moment wyrażenia zgody na dokonanie czynności zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa
Zgoda na dokonanie czynności prawnej przez spółkę zmierzająca do zbycia przedsiębiorstwa może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia woli przez spółkę lub po wykonaniu czynności. Potwierdzenie zgody na czynność musi nastąpić w terminie 2 miesięcy od wykonania czynności. Jeżeli nastąpi upływ terminu, a zgoda nie zostanie wyrażona, czynności prawa będzie nieważna.
Forma uchwały
Uchwała dotycząca zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części musi zostać podjęta większością 2/3 głosów, natomiast zgodnie z przepisami prawa wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części wymaga uchwały podjętej bezwzględną większością głosów oddanych. Każda umowa spółki może zawierać dodatkowe zapisy dotyczące zaostrzenia warunków podejmowania uchwał. Zgodnie z definicją przedsiębiorstwa zawartą w kodeksie cywilnym, przedsiębiorstwo to zespół składników o materialnym i niematerialnym charakterze, który służy do prowadzenia działalności gospodarczej.
Brak zgody wspólników - konsekwencje
Konsekwencją braku zgody wspólników na zbycie lub wydzierżawienie naraża członków zarządu na odpowiedzialność odszkodowawczą. W przypadku gdy sąd stwierdzi nieważność uchwały obejmującej zgodę lub uchyli uchwałę, czynności te nie wywierają skutku w stosunku do osób trzecich, które działają w dobrej wierze.
Przykład 1.
Spółka z o.o. zawarła umowę przeniesienia własności nieruchomości na rzecz innej spółki. Przedmiotowa umowa przeniesienia nieruchomości został podjęta z pokrzywdzeniem wspólnika, który posiadał 50% udziałów w tej spółce, dodatkowo spółka pozbyła się całości swojego majątku. Udziały zostały kupione przez wspólnika tuż przed odbyciem walnego zgromadzenia podejmującego uchwałę o zbyciu nieruchomości. Nie została powiadomiona o walnym zgromadzeniu na którym podjęto uchwałę o wyrażeniu zgody na zbycie przedsiębiorstwa. Na walnym zgromadzeniu, głos oddał były wspólnik, który sprzedał swój udział. Zbycie nieruchomości nastąpiło na rzecz byłego wspólnika spółki. Co może zrobić pokrzywdzony wspólnik takiej spółki?
Wspólnik spółki z o.o., który został pokrzywdzony takim działaniem spółki może zaskarżyć taką umowę do sądu. Wnosząc o stwierdzenie nieważności umowy przeniesienia własności nieruchomości na podstawie art. 189 kpc. Należy się dodatkowo zastanowić czy zgromadzenie wspólników, na którym podjęto uchwałę było ważne. Wspólnik w wyniku przedmiotowej uchwały został pokrzywdzony, albowiem w miejsce 50% udziałów w spółce, które jest właścicielem gruntów o znacznej powierzchni przeznaczonych pod zabudowę, stała się właścicielem 50% udziałów w spółce, która nie posiada aktywów majątkowych. Zgodnie z art. 255 § 2 ksh, w przypadkach, gdy ważność czynności dokonanej przez spółkę jest zależna od uchwały zgromadzenia wspólników, uchylenie takiej uchwały nie ma skutku wobec osób trzecich działających w dobrej wierze. Jednakże trudno w niniejszej sprawie przyjąć, że wspólnik, który sprzedał swój udział w spółce, a następnie brał udział w walnym zgromadzeniu działał w dobrej wierze. Jeżeli do przeniesienia nieruchomości ustawa wymaga uchwały wspólników, a w niniejszym przypadku nie można mówić o ważności uchwały, czynność zbycia nieruchomości jest nieważna. Osoba(były wspólnik spółki) która nabyła nieruchomość od spółki nie korzysta również z ochrony przewidzianej w art. 254§ 2 ksh.
Skutek wyroku uchylającego uchwałę spółki
W przypadku, gdy w wyniku postępowania sądowego, zostanie uchylona uchwała, będzie ona miała charakter konstytutywny, natomiast w przypadku stwierdzenia nieważności skutek deklaratoryjny. Wyrok uchylający uchwałę będzie miał moc wiążącą w stosunku do spółki po stwierdzeniu jego prawomocności. W stosunkach wewnętrznych spółki wyrok działa ex tunc, natomiast w stosunku do osób trzecich zależy od istnienia ich dobrej wiary. Jeżeli wyrok stanie się prawomocny, wspólnicy będą zmuszeni oddać wszelkie korzyści i świadczenia jakie otrzymali.
W przypadku natomiast osób trzecich, które działały w dobrej wierze zawierając umowy ze spółką, umowy takie będą ważne. Jeżeli natomiast osoby te działały w złej wierze to czynności takie są nieskuteczne. W przypadku udowodnienia osobie trzeciej działania w złej wierze, będzie ona musiała zwrócić spółce wszystkie korzyści które otrzymała od spółki w wyniku wykonania nieważnej czynności prawnej. Na spółce ciążą dodatkowe obowiązki rejestrowe związane ze stwierdzeniem nieważności uchwały. Musi ona w ciągu 7 dni od otrzymania odpisu wyroku w celu dokonania wykreślenia już dokonanego wpisu na podstawie uchwały.
Ochrona osób trzecich
Osoby, które dokonują czynności prawnych ze spółką nie mogą sprawdzić czy uchwała na podstawie której spółka dokonuje czynności jest ważna i nie zostanie uchylona. Dlatego też przepisy prawa chronią interesy takich osób, o ile osoby te działają w dobrej wierze. Ponadto zgodnie z art. 7 Kodeksu cywilnego domniemywa się istnienia dobrej wiary. Należy więc, dokonując czynności prawnej ze spółką, której przedmiotem jest zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa zapoznać się z treścią uchwały o zbyciu nieruchomości.
Podstawa prawna:
Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2022.1467 z 2022.07.12).
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
