Wpis do KRS deklaratoryjny i konstytutywny

W toku prowadzenia działalności w formie spółki handlowej regularnie zdarzają się sytuacje, gdy powstaje konieczność złożenia do sądu rejestrowego wniosku o wpis. W takim wypadku możemy mieć do czynienia z dwoma sytuacjami. Zmiana, której dotyczy wpis do KRS, może albo być skuteczna od momentu powzięcia przez spółkę decyzji o tej zmianie, albo też dopiero od momentu dokonania wpisu przez sąd rejestrowy. Jak rozróżnić te sytuacje? Kiedy mamy do czynienia z wpisem konstytutywnym, a kiedy z wpisem deklaratoryjnym?

Czym jest wpis konstytutywny?

Wpis konstytutywny warunkuje powstanie prawa, którego wniosek o wpis dotyczy. Dopiero z momentem dokonania wpisu określone prawo staje się prawnie skuteczne – zaczyna obowiązywać. Kiedy zatem z przepisów prawa wynika, że zaistnienie określonego stanu prawnego wymaga wpisu, ostateczne skutki czynności podjętej przez spółkę powstaną dopiero po jego dokonaniu przez sąd rejestrowy.

Wpis do KRS jest konstytutywny, gdy powstanie uprawnienia wynikającego z wniosku zależy od dokonania wpisu. Innymi słowy, czynność podjęta przez spółkę jest skuteczna nie z momentem podjęcia przez spółkę określonej decyzji, ale dopiero z chwilą wpisu.

Konstytutywny wpis do KRS – założenie spółki osobowej

Zobacz też:

Zgodnie z art. 251 § 1 Kodeksu spółek handlowych spółka jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna powstają z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS. Dopiero z wówczas spółka zaczyna istnieć, mimo że wspólnicy jeszcze przed rejestracją w KRS zawarli umowę spółki. Jednak to z momentem wpisu spółka osobowa zyskuje swoje przymioty związane z tzw. ułomną osobowością prawną, tj. ma prawo we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozwaną.

Wpis konstytutywny – podwyższenie kapitału zakładowego

Podwyższenie kapitału zakładowego zarząd ma obowiązek zgłosić do sądu rejestrowego. Do zgłoszenia tego podwyższenia zarząd dołącza uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego, oświadczenia o objęciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym oraz oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na podwyższony kapitał zakładowy zostały w całości wniesione. Decyzja spółki o podwyższeniu jest zatem podjęta jeszcze przed wpisem, ale dopiero z chwilą wpisu do rejestru następuje faktyczne podwyższenie kapitału zakładowego.

Wpis konstytutywny – obniżenie kapitału zakładowego

Analogiczna sytuacja ma miejsce w przypadku obniżenia kapitału zakładowego. Do zgłoszenia obniżenia kapitału zakładowego zarząd dołącza uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego, dowody należytego wezwania wierzycieli oraz oświadczenie wszystkich członków zarządu stwierdzające, że wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw w terminie określonym w art. 264 § 1 ksh, zostali zaspokojeni lub zabezpieczeni.

Inne przykłady wpisu konstytutywnego

Poza wpisem powstania spółki, podwyższeniem i obniżeniem kapitału zakładowego, przepisy prawa przewidują następujące przypadki, gdy wpis zmiany ma charakter konstytutywny:

zmiana firmy spółki;
zmiana siedziby spółki (miejscowości);
zmiana PKD wymienionego w umowie spółki;
zmiana sposobu reprezentacji spółki;
zmiana dotycząca określenia, czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział;
liczba i wartość nominalna udziałów objętych przez poszczególnych wspólników;
powstanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;
likwidacja spółki;
połączenie, podział i przekształcenie spółki.

Czym jest wpis deklaratoryjny?

W niektórych przypadkach wpis do KRS nie jest wymagany dla powstania określonego skutku prawnego – nie warunkuje on skutku danej czynności. W takim wypadku wpis jedynie ujawnia, potwierdza określony stan prawny. Nie oznacza to jednak, że jest nieobowiązkowy. Nadal istnieje obowiązek ujawnienia określonych informacji, różnica polega jedynie na tym, że skutek określonej czynności powziętej przez spółkę lub określonego zdarzenia powstanie od razu po jego zaistnieniu, a nie dopiero wraz z wpisem.

Wpis deklaratoryjny do KRS oznacza, że czynności podjęte przez spółkę wywołują skutki z momentem ich dokonania. Wpis do KRS jedynie potwierdza już istniejący stan rzeczy – co jednak nie oznacza, że jego dokonanie nie jest obowiązkowe.

Deklaratoryjny wpis – otwarcie likwidacji

Wpis likwidacji spółki, jak wyżej zostało wskazane, warunkuje skuteczną likwidację przedsiębiorstwa. Skutek otwarcia likwidacji powstaje natomiast wraz z zaistnieniem przyczyny likwidacji. Niemniej, do sądu rejestrowego należy zgłosić:

otwarcie likwidacji;
nazwiska i imiona likwidatorów oraz ich adresy;
sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów;
wszelkie w tym zakresie zmiany, nawet gdyby nie nastąpiła żadna zmiana w dotychczasowej reprezentacji spółki.

Każdy likwidator ma prawo i obowiązek dokonania zgłoszenia. Prawo do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacji likwidatorzy zyskują wraz z ich powołaniem. Wpis do KRS jest jedynie następczym potwierdzeniem już istniejącego stanu rzeczy.