Przedsiębiorcy dokonują transakcji w całej Europie. W niektórych przypadkach kontrahenci z innych krajów opodatkowują usługę lub towar podatkiem od wartości dodanej. Tym samym na fakturze znajduje się podatek z innego państwa. Jakie rodzi to skutki? W niniejszym artykule wyjaśnimy, czy podatek od wartości dodanej stanowi przychód lub koszt podatkowy!
Czy podatek VAT stanowi przychód?
W świetle art. 14 ust 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej jako ustawa o PIT) za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Biorąc pod uwagę powyższy zapis, należy stwierdzić, że co do zasady u podatników podatku VAT podatek należny nie stanowi przychodu.
Kiedy podatek VAT stanowi koszt uzyskania przychodu?
Kosztami uzyskania przychodów prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej są wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z tą działalnością, których celem jest osiągnięcie przychodów bądź też zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów, tak aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości – o ile w myśl przepisów ustawy o VAT takie wydatki nie podlegają wyłączeniu z tych kosztów.
Przy tym związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem wydatku a osiągnięciem przychodu bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła należy oceniać indywidualnie w stosunku do każdego wydatku. Ustawodawca wyłączył ponadto niektóre wydatki z kosztów uzyskania przychodu.
Nie uważa się mianowicie za koszty uzyskania przychodów podatku od towarów i usług, z tym, że jest kosztem uzyskania przychodów podatek naliczony w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług – jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej (art. 23 ust. 1 pkt 43 ustawy o PIT). Tę regulację należy interpretować w powiązaniu z przepisami Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej jako ustawa o VAT).
Stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi wykonującemu działalność gospodarczą przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z zastrzeżeniami wskazanymi w tym przepisie.
Przykład 1.
Czynny podatnik podatku VAT dokonał zakupu mebli do biura. Podatnik nie odliczył podatku zawartego na fakturze, mimo że miał takie prawo. Czy w takim przypadku podatek naliczony stanowi koszt uzyskania przychodu?
W tym przypadku podatnik nie może nieodliczonego podatku zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. Podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku, a tylko w przypadku, gdyby takie prawo mu nie przysługiwało, miałby możliwość zaliczenia go do kosztów uzyskania przychodu.
Przykład 2.
Podatnik korzystający z przedmiotowego zwolnienia z podatku VAT zakupił komputer do swojej działalności gospodarczej. Czy w takim przypadku może zaliczyć podatek VAT do kosztów uzyskania przychodu?
W tym przypadku, skoro podatnik nie miał prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (jako podatnik VAT zwolniony), przysługuje mu prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów podatku VAT naliczonego od poniesionych wydatków na nabycie komputera.
Podatek od wartości dodanej – definicja
Art. 2 pkt 11 ustawy o VAT zawiera definicję podatku od wartości dodanej. Przez to pojęcie rozumie się podatek od wartości dodanej nakładany na terytorium państwa członkowskiego, z wyjątkiem podatku od towarów i usług nakładanego ustawą o VAT.
Ta definicja pełni jedynie funkcję porządkującą pojęcia języka prawnego, nie jest natomiast przepisem materialnym, który obok podatku od towarów i usług konstytuuje nową formę opodatkowania, jaką jest podatek od wartości dodanej. Co istotne, podatek od towarów i usług jest podatkiem zharmonizowanym, w okresie poakcesyjnym. Wynika z tego konieczność stosowania w zakresie podatku od towarów i usług prawa unijnego oraz uwzględniania wykładni tego prawa. Podsumowując, pojęcie podatku od wartości dodanej obejmuje zarówno podatek od towarów i usług obowiązujący na terenie Polski, jak i podatek od wartości dodanej, czyli podatek nakładany na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej.
Podatek od wartości dodanej – koszty uzyskania przychodu
W związku z brakiem rozróżnienia między podatkiem od wartości dodanej a podatkiem od towarów i usług dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych podatek od wartości dodanej podlega tym samym regulacjom podatkowym przewidzianym w ustawie o PIT, co podatek od towarów i usług obowiązujący na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.
Przykład 3.
Czynny podatnik VAT dokonał zakupu telewizora w Niemczech. Podatnik z Niemiec naliczył podatek od wartości dodanej. Przedsiębiorca zastanawia się, czy podatek od wartości dodanej zawarty na fakturze stanowi dla niego koszt uzyskania przychodu.
W tym przypadku zawarty podatek od wartości dodanej nie stanowi kosztu uzyskania przychodu. Jak to wykazaliśmy, rozwiązania zawarte w przepisach o PIT dotyczące przychodów, odnoszące się do podatku od towarów i usług, należy odnosić również do podatku od wartości dodanej. W analizowanym przykładzie mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT, tym samym zawarty podatek może zostać odzyskany.
Podatek od wartości dodanej – przychód podatkowy
Odzyskany podatek od wartości dodanej z faktury od zagranicznego kontrahenta nie stanowi przychodu podatkowego.
W wyroku NSA z 26 czerwca 2019 r., sygn. II FSK 2422/17 czytamy, że „brak możliwości pomniejszenia przychodu o podatek od wartości dodanej należny na terytorium innego kraju Unii Europejskiej, w sytuacji przyznania możliwości pomniejszenia przychodu tylko o należny krajowy podatek od towarów i usług jest [...] przejawem dyskryminacji, z uwagi na fakt, że oba te podatki oparte są na analogicznej konstrukcji wynikającej z Dyrektywy 2006/112/WE”.
Tym samym jeżeli podatnik, który ma możliwość odzyskania podatku z faktury, otrzyma taki zwrot, nie będzie mógł go uznać za przychód. Oznacza to, że otrzymanie zwrotu podatku w innym państwie członkowskim w ramach szczególnej procedury VAT-REFUND spowoduje efekt ekonomiczny tożsamy z odliczeniem podatku naliczonego, a więc podatnik nie poniesie ekonomicznego ciężaru tego podatku.
Podsumowując, podatek od wartości dodanej traktujemy w sposób analogiczny do tego, w jaki traktujemy podatek VAT. Tym samym w większości przypadków podatek od wartości dodanej nie będzie stanowił kosztu podatkowego, a jego odzyskanie nie będzie stanowiło przychodu.
