Podstawa wymiaru świadczenia chorobowego u młodocianego

Pracownicy młodociani, podobnie jak ogół pracowników, są uprawnieni do świadczeń chorobowych. Podstawę wymiaru tych świadczeń stanowi ich wynagrodzenie, przy czym młodociani nie korzystają z gwarancji minimalnego poziomu wspomnianej podstawy w takim zakresie, jak pozostali pracownicy. Jak ustalana jest podstawa wymiaru świadczenia chorobowego w ich przypadku?

Prawo pracownika do świadczeń chorobowych

Jak stanowi art. 92 § 1 Kodeksu pracy, za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:

1. choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną (trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego), a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia (trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego), pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu;
2. wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży – w okresie wskazanym w pkt 1 – pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia;
3. poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów – w okresie wskazanym w pkt 1 – pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.

Natomiast w myśl art. 92 § 4 kp za czas niezdolności do pracy, o której mowa wyżej, trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w Ustawie z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zgodnie z art. 11 ust. 1 tej ustawy (dalej „ustawa zasiłkowa”) miesięczny zasiłek chorobowy, wynosi:

1. 100% podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli niezdolność do pracy lub niemożność wykonywania pracy:
1. przypada w okresie ciąży,
2. powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów,
3. powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy;
2.  80% podstawy wymiaru zasiłku, w pozostałych przypadkach.

Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy – nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni (art. 8 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Podstawa wymiaru świadczenia chorobowego

Podstawę wymiaru świadczenia chorobowego (tj. wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku chorobowego) przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem wspomnianego okresu, podstawę wymiaru świadczenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia (art. 36 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej).

Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru świadczenia chorobowego stanowi wynagrodzenie, które ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy (art. 37 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru świadczenia chorobowego ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczonego będącego pracownikiem za okres, o którym mowa w art. 36 ust. 1 i 2, przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte (art. 38 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Pracownik młodociany a prawo do świadczenia chorobowego

Młodocianym jest osoba między 15. a 18. rokiem życia. Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:

• ukończyli co najmniej 8-letnią szkołę podstawową;
• przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

Młodociany nieposiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego. W pozostałych przypadkach może on być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac, czyli prac niepowodujących zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nieutrudniających młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego (art. 190 § 1, art. 191 § 1 i 2, art. 200¹ § 1 i 2 kp).

Minimalna podstawa wymiaru świadczenia chorobowego

Jak stanowi art. 45 ust. 1 ustawy zasiłkowej, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego (analogicznie – wynagrodzenia chorobowego) z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia.

Przepisu art. 45 ust. 1 ustawy zasiłkowej nie stosuje się do ubezpieczonych będących pracownikami, do których wynagrodzenia nie mają zastosowania przepisy Ustawy z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku pracowników młodocianych, zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego, czyli nauki zawodu albo przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

W myśl § 19 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 roku w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Stosunek procentowy wynagrodzenia wynosi:

• w pierwszym roku nauki – nie mniej niż 5%,
• w drugim roku nauki – nie mniej niż 6%,
• w trzecim roku nauki – nie mniej niż 7%.

Natomiast zgodnie z § 20 wspomnianego rozporządzenia młodocianym odbywającym przyuczenie do wykonywania określonej pracy przysługuje nie mniej niż 4% wynagrodzenia, o którym mowa w § 19 ust. 1 tego rozporządzenia.

Wyżej wspomniane przepisy rozporządzenia w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania są przepisami szczególnymi względem unormowań ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Mają zatem pierwszeństwo, co oznacza, że do młodocianych zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego nie stosuje się przepisów tej ustawy. W konsekwencji tej grupy młodocianych nie dotyczy gwarancja minimalnej podstawy wymiaru świadczenia chorobowego, o której mowa w art. 45 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Na tym polega różnica w uregulowaniach prawnych dotyczących ustalania podstawy wymiaru świadczeń chorobowych dla pracowników młodocianych, w porównaniu do ogółu pracowników.