Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę. Może być ona wadliwa pod względem fizycznym lub prawnym. Czym są wady fizyczne i prawne? Jakie uprawnienia wiążą się z zaistnieniem określonego jej rodzaju? Sprawdź w poniższym artykule!
Wady fizyczne i prawne – na czym polegają?
Wszystkie wady, w tym wady fizyczne i prawne polegają na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową.
W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:
- nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
- nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
- nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
- została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Jeżeli kupującym jest konsument, na równi z zapewnieniem sprzedawcy traktuje się publiczne zapewnienia producenta lub jego przedstawiciela, osoby, która wprowadza rzecz do obrotu w zakresie swojej działalności gospodarczej, oraz osoby, która przez umieszczenie na rzeczy sprzedanej swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego przedstawia się jako producent.
Rzecz sprzedana ma wadę także w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność, albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.
Rzecz dotknięta jest wadą prawną, jeżeli:
- stanowi własność osoby trzeciej;
- jest obciążona prawem osoby trzeciej;
- ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu;
- w przypadku sprzedaży prawa wada prawna może również polegać na nieistnieniu prawa.
Pozostałe wady stanowią wady fizyczne.
Przykład 1.
Z wadą prawną będziemy mieć do czynienia w sytuacji, gdy kupujemy samochód, sprzedawca w umowie oświadcza, że jest on wolny od wszelkich obciążeń i praw osób trzecich, a pomimo to następnie okazuje się, że samochód ten jest przedmiotem zastawu.
Wady fizyczne i prawne - przysługujące uprawnienia
Jeżeli rzecz sprzedana ma wady fizyczne i prawne, kupujący może:
- złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo
- złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy.
Uprawnienia te nie będą przysługiwać, jeżeli sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego:
- wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo
- wadę usunie.
Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.
Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady.
Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może także żądać jej wymiany na wolną od wad albo usunięcia wady. Sprzedawca jest obowiązany zrobić to w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla kupującego.
Sprzedawca może odmówić zadośćuczynienia żądaniu kupującego, jeżeli:
- doprowadzenie do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo
- w porównaniu z drugim możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów.
Jeżeli kupującym jest przedsiębiorca, sprzedawca może odmówić wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady także wtedy, gdy koszty zadośćuczynienia temu obowiązkowi przewyższają cenę rzeczy sprzedanej.
Jeżeli kupujący będący konsumentem zażądał wymiany rzeczy lub usunięcia wady albo złożył oświadczenie o obniżeniu ceny, określając kwotę, o którą cena ma być obniżona, a sprzedawca nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, uważa się, że żądanie to uznał za uzasadnione.
Jeśli w umowie sprzedaży zastrzeżono, że dostarczenie rzeczy sprzedanych ma nastąpić częściami, a sprzedawca mimo żądania kupującego nie dostarczył zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad, kupujący może od umowy odstąpić także co do części rzeczy, które mają być dostarczone później.
Co do zasady przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu.
Do zachowania powyższego terminu wystarczy wysłanie przed jego upływem zawiadomienia o wadzie.
Jeżeli spośród rzeczy sprzedanych tylko niektóre są wadliwe i dają się odłączyć od rzeczy wolnych od wad, bez szkody dla stron obu, uprawnienie kupującego do odstąpienia od umowy ogranicza się do rzeczy wadliwych.
Wady fizyczne i prawne - jakie odmienności wiążą się z nimi?
Sprzedawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, jeżeli taka wada fizyczna istniała w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego lub wynikła z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili.
Kupujący, przeciwko któremu osoba trzecia dochodzi roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanej, obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o tym sprzedawcę i wezwać go do wzięcia udziału w sprawie. Jeżeli tego zaniechał, a osoba trzecia uzyskała orzeczenie dla siebie korzystne, sprzedawca zostaje zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wadę prawną o tyle, o ile jego udział w postępowaniu był potrzebny do wykazania, że roszczenia osoby trzeciej były całkowicie lub częściowo bezzasadne.
Jeżeli kupujący uniknął utraty w całości lub w części nabytej rzeczy albo skutków jej obciążenia na korzyść osoby trzeciej przez zapłatę sumy pieniężnej lub spełnienie innego świadczenia, sprzedawca może zwolnić się od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, zwracając kupującemu zapłaconą sumę lub wartość spełnionego świadczenia wraz z odsetkami i kosztami.
Wady fizyczne i prawne - przedawnienie
Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady.
Do wykonywania uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej stosuje się te zasady odpowiednio, z tym że termin przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym kupujący dowiedział się o istnieniu wady, a jeżeli kupujący dowiedział się o istnieniu wady dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej – od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecią stało się prawomocne.
