Powszechne jest nabywanie pojazdów na rynku wtórnym. Z pewnością każdy zna osobę kupującą auto „bezwypadkowe”, „z małym przebiegiem”, które okazało się pojazdem wadliwym. Na pewno wielokrotnie okazywało się, że pojazd wymaga licznych nakładów koniecznych, aby zwiększyć komfort lub by w ogóle go użytkować. Celem artykułu jest przybliżenie instytucji obniżenia ceny – kto, kiedy i w jaki sposób może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny sprzedającemu.
Na czym polega obniżenie ceny?
Zgodnie z art. 560 § 1 ustawy – Kodeks cywilny, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę.
Jest to uprawnienie kształtujące, które ma doprowadzić do stanu ekwiwalentności świadczeń stron umowy sprzedaży.
W przypadku złożenia takiego oświadczenia niezasadne jest przyznanie innych uprawnień kupującemu, takich jak możność żądania wymiany rzeczy lub usunięcia jej wady. W takiej sytuacji bowiem zadośćuczynienie roszczeniu kupującego również prowadziłoby do braku ekwiwalentności świadczeń stron umowy sprzedaży.
Przykład 1.
Pan Paweł nabył pojazd marki Alfa Romeo 159. Po zakupie okazało się, że miał on liczne wady, które nie zostały podane w chwili zawarcia umowy. Na naprawę pan Paweł wydał kwotę 4000 zł. Może zatem żądać obniżenia ceny o właśnie taką sumę, którą wydał na to, aby doprowadzić pojazd do stanu, który umożliwi jego bezpieczną eksploatację.
Kiedy złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny?
Oświadczenie o obniżeniu można złożyć, gdy rzecz sprzedana ma wady.
Mogą to być wady:
Fizyczne, na przykład:
- brak właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia,
- brak właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym poprzez przedstawienie próbki lub wzoru,
- nienadawanie się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia,
- wydanie rzeczy w stanie niezupełnym, na przykład bez umówionego kompletu opon zimowych;
Prawne, na przykład:
- rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej,
- rzecz sprzedana jest obciążona prawem osoby trzeciej,
- istnieje ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą związane z decyzją lub orzeczeniem właściwego organu.
Przykład 2.
Pan Marcin nabył pojazd marki Audi A4. Okazało się, że w pojeździe jest niesprawny silnik, a wada ta została wykryta dopiero podczas wizyty u diagnosty. Nowy silnik miał kosztować 2500 zł, natomiast robocizna 500 zł. Pan Marcin poinformował o tym sprzedającego, który przekazał, aby przywieźć auto i jeszcze tego samego dnia jego mechanik zamontował nowy, niewadliwy silnik. W takiej sytuacji nie przysługuje prawo do złożenia oświadczenia o obniżeniu ceny.
Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli:
- rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę;
- sprzedawca nie wykonał obowiązku wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.
Przykład 3.
Pani Klara nabyła pojazd marki Mazda 6. W aucie wadliwy był czujnik wlewu paliwa, co powodowało, że często nie mogło odpalić. Wzywała ona sprzedawcę do naprawy tej wady. On zaś przyjął auto, naprawił je i zwrócił. Już kolejnego dnia pojawiła się ta sama usterka i auto należało oddać do naprawy w autoryzowanym serwisie. W takiej sytuacji pani Klara ma prawo złożenia oświadczenia o obniżeniu ceny.
W jaki sposób złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny?
Oświadczenie o obniżeniu ceny nie ma wskazanej żadnej formy, w jakiej powinno zostać złożone.
Stąd też, teoretycznie, można to zrobić nawet ustnie. Jednakże tak złożone oświadczenie może być problematyczne pod względem udowodnienia, że zostało w ogóle złożone i jaka była jego treść. Sprzedający, aby uniknąć odpowiedzialności, będzie twierdził, że nikt nie składał mu takiego oświadczenia albo że zostało ono złożone osobie nieupoważnionej do jego odebrania, na przykład pracownikowi.
Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest złożenie takiego oświadczenia w formie pisemnej, dodatkowo wysłanie go listem poleconym z potwierdzeniem odbioru – aby mieć też dowód tego, kiedy zostało ono odebrane przez kupującego.
Z oświadczenia kupującego o obniżeniu ceny sprzedaży powinna wynikać, przede wszystkim, nowa cena sprzedaży, czy to poprzez jej bezpośrednie wskazanie, czy też przez określenie kwoty, o jaką cena ma być obniżona.
Przykład 4.
Oświadczam, że obniżam cenę sprzedaży samochodu z kwoty 30 000 zł do kwoty 25 000 zł.
Zamiennie:
Oświadczam, że obniżam cenę sprzedaży samochodu o kwotę 5000 zł.
Proporcja ceny obniżonej do ceny wynikającej z umowy sprzedaży powinna być taka jak proporcja wartości rzeczy z wadą do rzeczy bez wady.
Należy zatem porównać, ile warty jest nabyty samochód wadliwy, a jaka byłaby jego wartość, gdyby w chwili zakupu nie miał stwierdzonych w późniejszym czasie wad.
Jeżeli obniżona cena nie będzie pozostawać w takiej proporcji, jednostronna czynność prawna stanowiąca wykonanie uprawnienia kształtującego kupującego będzie nieważna jako sprzeczna z ustawą.
Przykład 5.
Pani Maria nabyła samochód wadliwy. Za naprawy uiściła kwotę 7000 zł, jednakże złożyła oświadczenie o obniżeniu ceny o kwotę 10 000 zł. W takiej sytuacji oświadczenie woli będzie dotknięte nieważnością.
W oświadczeniu warto też wskazać termin, w jakim sprzedający ma zapłacić żądaną sumę – zależnie od jej wysokości mogą to być 3 dni, 5, 7, 14 – zależnie od preferencji kupującego. Należy także podać, w jaki sposób ma być wpłacona należność. Może to być:
- Numer rachunku bankowego, na który należy wykonać przelew;
- Podanie adresu zamieszkania, na który można wykonać przekaz pocztowy.
Czy sprzedający musi odpowiedzieć na oświadczenie o obniżeniu ceny?
Co do zasady sprzedający nie ma obowiązku odniesienia się do złożonego oświadczenia. Może jednak odpowiedzieć, od razu ustosunkowując się do żądania, które zazwyczaj wiąże się z wezwaniem sprzedającego do zapłaty tej kwoty.
Konsumentem jest zgodnie z art. 221 kc osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
Jeżeli więc sprzedającym jest przedsiębiorca – osoba zawodowo zajmująca się sprzedażą samochodów – a nie zgadza się z oświadczeniem o obniżeniu ceny, musi odpisać kupującemu. Wystarczy wskazać, że roszczenie kupującego jest niezasadne, bo pojazd w chwili wydania nie miał wad, albo że obniżenie ceny jest w zawyżonej, według niego, kwocie.
Brak odpowiedzi w terminie 14 dni od otrzymania żądania obniżenia ceny jest bowiem równoznaczny z uznaniem tego roszczenia.
W takim przypadku kupujący może, niezwłocznie, wezwać sprzedawcę do zapłaty, a jeśli nie ureguluje należności polubownie – złożyć pozew do sądu z żądaniem wypłaty sumy, która wynika z oświadczenia o obniżeniu ceny.
