Ulga na złe długi w CIT i PIT na przykładach

W celu przeciwdziałania opóźnieniom w płatnościach handlowych z 1 stycznia 2020 r. ustawodawca powziął decyzję o przywróceniu w zmienionej formie przepisu o uldze na złe długi w ustawach o podatku dochodowym. Dłużnik pozbawiony jest prawa wyboru – zobowiązany jest dokonać korekty niezapłaconych zobowiązań w określonych sytuacjach, z kolei wierzyciel ma prawo, a nie obowiązek dokonywania korekty. Prześledź poniższe przykłady, by ustrzec się błędów w dokonywaniu korekt niezapłaconych zobowiązań. Zobacz, na czym polega ulga na złe długi.

Kiedy dokonać korekty?

W przypadku transakcji handlowych, w stosunku do których opóźnienie w płatności – liczone od terminu płatności wskazanego na fakturze lub w umowie – wyniesie 90 dni, strony transakcji będą zobowiązane (w przypadku dłużnika) lub uprawnione (w przypadku wierzyciela) do korekty podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Nowe regulacje w zakresie tzw. ulgi na złe długi mają zastosowanie do transakcji handlowych, w przypadku których termin zapłaty upływa po 31 grudnia 2019 r.

Przykład 1.

Pani Anna nie dokonała zapłaty kwoty 5000 zł za nabyty towar od pani Barbary. 90 dni od terminu płatności upłynie w kwietniu 2020 r. W konsekwencji w marcu pani Anna jako dłużnik będzie miała obowiązek zwiększenia dochodu podatkowego (lub obniżenia straty) o wartość nieuregulowanego zobowiązania. Z drugiej strony pani Barbara jako wierzyciel będzie miała możliwość pomniejszenia dochodu (zwiększenia straty) o wartość przysługującej mu należności nieuregulowanej.

Ulga na złe długi - warunki stosowania

Ulgę na złe długi stosuje się wyłącznie:

1. do świadczeń pieniężnych (wierzytelności lub zobowiązań) wynikających z transakcji handlowych, jeżeli z tytułu tych transakcji przynajmniej u jednej z jej stron określa się przychody lub koszty uzyskania przychodów, bez względu na termin ich ujęcia w tych przychodach lub kosztach uzyskania przychodów.

Przykład 2.

Spółka nabyła środek trwały, od którego dokonuje miesięcznych odpisów amortyzacyjnych. Brak zapłaty skutkować będzie tym, że kwota wartości netto zakupu środka trwałego będzie podlegała wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów lub spowoduje obniżenie straty podatkowej w 90 dni od wskazanego terminu zapłaty. Bez znaczenia pozostaje kwota, którą spółka zaliczyła w ciężar kosztów podatkowych poprzez odpisy amortyzacyjne.

2. dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

3. od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa, a w przypadku, gdy rok kalendarzowy, w którym wystawiono fakturę (rachunek) jest inny niż rok kalendarzowy, w którym zawarto umowę – gdy nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności.

4. transakcja handlowa zawarta jest w ramach działalności wierzyciela i dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Polski.

5. przepisów nie stosuje się do transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi.

Przykład 3.

Pani Aniela wystawiła za wykonane usługi doradztwa prawnego fakturę w roku 2017, termin płatności upłynął w styczniu 2020 r. Dłużnik nie uiścił wymaganej zapłaty, mimo to nie będzie zobligowany do wykazania ulgi na złe długi w styczniu 2020 r. (termin 2-letni upłynął 31 grudnia 2019 r.).

Przykład 4.

Pan Adam nie uiścił zapłaty za materiały nabyte od pana Bartosza będącego podatnikiem niemieckim. Ulga na złe długi nie będzie miała zastosowania, dotyczy ona bowiem jedynie podatników krajowych (polskich).

Przykład 5.

A jest spółką matką B. Brak zapłaty pomiędzy A i B pozostaje bez wpływu na ulgę na złe długi, bo podmioty A i B są podmiotami powiązanymi.

Ulga na złe długi a podatek zryczałtowany

Dłużnik będący podatnikiem zryczałtowanego podatku dochodowego zobowiązany jest zwiększyć przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej o wartość nieuregulowanego zobowiązania. Do przychodów zaliczyć powinien on wartość brutto nieuregulowanego zobowiązania.

Przykład 6.

Jeżeli pan Jan nabył towary od pana Marka za kwotę brutto 246 zł (stawka VAT 23%), to w przypadku braku uiszczenia zapłaty w terminie 90 dni od umówionej daty zapłaty dokona zwiększenia przychodu w kwocie 246 zł. Od kwoty tej doliczonej do miesięcznego dochodu pan Jan będzie zobligowany uiścić zryczałtowany podatek dochodowy.

Gdy dłużnik dokona zapłaty

W sytuacji, gdy należność/zobowiązanie zostanie uregulowane bądź należność zostanie zbyta, podatnik, który dokona zmniejszeń/zwiększeń podstawy opodatkowania i straty, zobowiązany będzie do korekt „odwrotnych”. W rezultacie:

• wierzyciel będzie zobowiązany do zwiększenia podstawy opodatkowania/zmniejszenia straty,

• a dłużnik do zmniejszenia podstawy opodatkowania/zwiększenia straty.

Przykład 7.

W przypadku, gdy pan Adam dokonał zapłaty kwoty 5000 zł za nabyty towar od pana Bronisława, pan Adam zwiększy koszty uzyskania w miesiącu zapłaty (zmniejszy podstawę opodatkowania), natomiast pan Bronisław – o ile dokonał pierwotnie ulgi na złe długi – zmniejszy przychody (zwiększy podstawę opodatkowania).

Ulga na złe długi w zeznaniu rocznym czy jednak przy zaliczce?

Zwiększenia i zmniejszenia podstawy opodatkowania w związku z nieopłaceniem faktury będzie się dokonywało w zeznaniu rocznym składanym w rozliczeniu za ten rok, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu płatności wskazanej na fakturze (rachunku) lub umowie. Zastosowanie ulgi będzie możliwe także przy wyliczaniu wysokości należnych zaliczek na podatek dochodowy, ale wyłącznie w przypadku uzyskiwania przez podatnika dochodu.

Jeżeli wartość zmniejszenia podstawy obliczenia podatku jest wyższa od tej podstawy, zmniejszenia podstawy obliczenia podatku o nieodliczoną wartość dokonuje się w kolejnych latach podatkowych, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia.

Jeżeli uprawnienie albo obowiązek odpowiednio zwiększenia lub zmniejszenia powstaje po likwidacji działalności, po zmianie zasad ustalania dochodu w odniesieniu do działów specjalnych produkcji rolnej albo po zmianie formy opodatkowania, zmniejszenia albo zwiększenia podstawy obliczenia podatku albo straty dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym nastąpiła likwidacja tej działalności albo za rok podatkowy poprzedzający rok, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania lub zmiana zasad ustalania dochodu w odniesieniu do działów specjalnych produkcji rolnej.

Unormowania prawne

Jeżeli chcesz zapoznać się z zapisami ustawy w zakresie ulgi za złe długi, odnajdziesz je w zakresie podatku:

• dochodowego od osób fizycznych w art. 26i, art. 44 ust. 17–24;

• dochodowego od osób prawnych w art. 18f oraz art. 25 ust. 19;

• zryczałtowanego od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne w art. 11 ust. 4–19 i art. 21 ust. 3f.