Renta wdowia po rozwodzie – czy i kiedy przysługuje świadczenie?

Od lipca 2025 roku będzie wypłacane świadczenie określane jako renta wdowia, które jest połączeniem renty rodzinnej i własnego świadczenia. Wiele osób zastanawia się jednak, czy możliwa jest renta wdowia po rozwodzie. W naszym artykule wyjaśniamy, jakie warunki trzeba spełnić i czy unieważnienie małżeństwa definitywnie odbiera prawo do świadczenia po zmarłym współmałżonku.

Renta wdowia – przesłanki

Przesłankami otrzymania świadczenia, jakim jest renta wdowia, są:

1. osiągnięcie wieku co najmniej 60 lat w przypadku kobiety i 65 lat w przypadku mężczyzny;
2. pozostawanie do dnia śmierci współmałżonka we wspólności małżeńskiej;
3. nabycie prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż w dniu, w którym kobieta ukończyła 55 lat, a mężczyzna 60 lat;
4. niepozostawanie obecnie w związku małżeńskim.

Prawo do renty wdowiej ustaje, jeśli uprawniony zawrze nowy związek małżeński.

Wspólność małżeńska

Wspólność majątkowa małżonków ustaje w następujących sytuacjach:

• w przypadku orzeczenia rozwodu, 
• w przypadku orzeczenia separacji, 
• w przypadku orzeczenia sądu o rozdzielności małżeńskiej mimo formalnego pozostawania przez małżonków w związku małżeńskim, 
• z chwilą zawarcia przed notariuszem umowy majątkowej małżeńskiej ustanawiającej rozdzielność majątkową,
• w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka,
• w przypadku ogłoszenia upadłości małżonka,
• z chwilą śmierci jednego z małżonków.

Wysokość renty wdowiej

Renta wdowia wynosi:

1. 100% renty rodzinnej oraz 15% własnego świadczenia, albo 
2. 100% własnego świadczenia oraz 15% renty rodzinnej. 

Od 1 stycznia 2027 roku wysokość drugiego świadczenia będzie wynosić 25%, zamiast obecnych 15%.

Wyboru wariantu, według którego wypłacana jest renta wdowia, dokonuje wnioskodawca. 

Do tego limitu wliczane są poza głównymi świadczeniami, czyli rentą rodzinną i własnym świadczeniem wnioskodawcy, m.in.:

• dodatek pielęgnacyjny, 
• świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, 
• dodatek kombatancki, 
• ryczałt energetyczny, 
• świadczenie honorowe przyznane w związku z ukończeniem wieku 100 lat, 
• emerytury i renty przyznane w trybie specjalnym przez Prezesa Rady Ministrów, 
• świadczenia emerytalno-rentowe wypłacane przez instytucje zagraniczne. 

Renta rodzinna

Renta rodzinna to świadczenia, które jest wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych uprawnionym członkom rodziny po osobie, która w chwili śmierci:

1. miała ustalone prawo do emerytury albo spełniała warunki do jej uzyskania;
2. miała ustalone prawo do emerytury pomostowej;
3. miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy albo spełniała warunki do jej uzyskania;
4. pobierała zasiłek przedemerytalny;
5. pobierała świadczenie przedemerytalne;
6. pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Wdowa lub wdowiec otrzyma rentę rodzinną, jeśli do dnia śmierci pozostawał we wspólności małżeńskiej oraz spełnia następujące kryteria:

• w chwili śmierci małżonka miał skończone 50 lat lub był niezdolny do pracy;
• wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku, które nie ukończyło 16 lat, a jeśli uczy się w szkole, 18 lat;
• sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej;
• ukończył 50 lat lub stał się niezdolny do pracy już po śmierci współmałżonka, lecz nie później niż 5 lat od jego śmierci albo od zaprzestania wychowywania dzieci.

Osoby, które nie spełniają tych warunków, ale nie mają źródła utrzymania, będą mieć prawo do renty rodzinnej przez rok od śmierci współmałżonka, jak też przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu kwalifikującym do wykonywania pracy zarobkowej – nie dłużej niż przez 2 lata od śmierci współmałżonka.

Wdowiec lub wdowa rozwiedzeni albo którzy w chwili śmierci współmałżonka nie pozostawali z nim we wspólności małżeńskiej, mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia ustawowych przesłanek w dniu śmierci współmałżonka mieli prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową. Wyłącznie wdowa rozwiedziona lub pozostająca w separacji ma prawo do renty rodzinnej, jeśli udowodni, że bezpośrednio przed śmiercią współmałżonka otrzymywała od niego alimenty na podstawie ich porozumienia.

Gdzie złożyć wniosek o rentę wdowią?

Wniosek o wypłatę renty wdowiej można złożyć do następujących instytucji:

1. ZUS-u,
2. KRUS-u,
3. Wojskowego Biura Emerytalnego,
4. Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji,
5. Biura Emerytalnego Służby Więziennej.

Renta wdowia po rozwodzie – jakie są zasady?

Orzeczenie rozwodu może zostać wydane, gdy nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. O rozwodzie orzeka zawsze sąd. Sądem rzeczowo właściwym do rozpoznania tego typu spraw jest sąd okręgowy.

Zupełność rozkładu pożycia małżeńskiego następuje w momencie, kiedy między małżonkami ustały łącznie następujące więzi:

• uczuciowa,
• fizyczna,
• gospodarcza.

Istnienie chociażby 1 z powyższych więzi będzie prowadzić do uznania, że nie zaszła przesłanka zupełnego rozpadu pożycia, a tym samym sąd nie będzie mógł orzec rozwodu.

Drugą przesłanką orzeczenia rozwodu jest trwałość zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego, która występuje wówczas, kiedy brak jest perspektyw powrotu małżonków do wspólnego pożycia. 

Przykład 1. 

Pani Danuta i pan Adam byli małżeństwem, od 2020 roku zamieszkiwali osobno. Mężczyzna w marcu 2025 roku zmarł. Czy w tej sytuacji pani Danuta będzie uprawniona do skorzystania ze świadczeń nazywanych rentą wdowią? Choć małżonkowie pozostawali w separacji faktycznej, to z formalnego punktu widzenia do śmierci pana Adama łączyła ich wspólność majątkowa małżeńska. Nie jest wykluczone, że jeśli pani Danuta spełni pozostałe przesłanki, będzie mogła pobierać świadczenie renty wdowiej. Wszystko zależy od tego, czy w jej przypadku zostanie ustalone, że małżonków łączyła wspólność małżeńska.

Przykład 2. 

Czy pani Małgorzata może składać wniosek o rentę wdowią, jeżeli 3 miesiące przed śmiercią jej męża sąd orzekł o ich rozwód? W tej sytuacji pani Małgorzata nie będzie mogła skorzystać ze świadczenia renty wdowiej, ponieważ nie spełnia ku temu przesłanek. Jeśli miała ustalone prawo do alimentów, może ubiegać się jedynie o rentę rodzinną, o ile spełnia do niej przesłanki.

Przykład 3. 

Czy pani Krystyna, która po śmierci męża otrzymała rentę rodzinną, bo po rozwodzie miała zasądzone alimenty od małżonka, będzie mogła ubiegać się o rentę wdowią? Mimo przyznanego uprawnienia do pobierania renty rodzinnej pani Krystyna nie może ubiegać się o rentę wdowią, ponieważ jest ona przewidziana dla wdów i wdowców, którzy do śmierci współmałżonka byli małżonkami.

Przykład 4. 

Pani Helena i pan Władysław byli małżeństwem do śmierci pani Heleny wiosną 2025 roku. W 2020 roku w okresie pandemii ustanowili u notariusza rozdzielność majątkową. Czy pan Władysław może ubiegać się o rentę wdowią po śmierci żony? Małżonkowie do śmierci kobiety razem zamieszkiwali i prowadzili wspólne gospodarstwo domowe. Fakt, że nie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, nie wyklucza prawa pana Władysława do renty wdowiej. 

Podsumowanie

Podsumowując, w sytuacji rozwodu renta wdowia nie będzie przysługiwać, ponieważ warunkiem otrzymywania świadczenia jest pozostawanie do śmierci we wspólności małżeńskiej, która ustaje po rozwodzie. Wdowa lub wdowiec, którzy są rozwiedzeni, mogą jedynie liczyć na rentę rodzinną, o ile mają ustalone prawo do alimentów od zmarłego małżonka.

Doskonale, oto kompletny zestaw elementów optymalizacyjnych SEO dla podanego artykułu, przygotowany zgodnie z Twoimi wytycznymi.