Posiadanie statusu studenta czy ucznia niesie ze sobą pewne przywileje. Jak wygląda posiadanie statusu w przerwach pomiędzy szczeblami edukacji, wyjaśniamy w tym artykule. Sprawdź, jakie warunki należy spełnić, żeby posiadać status ucznia lub studenta.
System szkolnictwa ogólnego w Polsce
System szkolnictwa w Polsce wyróżnia następujące typy szkół:
- 8-letnią szkołę podstawową;
- szkoły ponadpodstawowe, w tym:
- 4-letnie liceum ogólnokształcące,
- 5-letnie technikum,
- 3-letnią branżową szkołę I stopnia,
- 3-letnią szkołę specjalną przysposabiającą do pracy,
- 2-letnią branżową szkołę II stopnia,
- szkołę policealną dla osób mających wykształcenie średnie lub wykształcenie średnie branżowe, o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku.
Status ucznia
Rok szkolny we wszystkich szkołach i placówkach rozpoczyna się 1 września każdego roku, a kończy 31 sierpnia następnego roku. W czasie roku szkolnego osoba będąca uczniem szkoły podstawowej i ponadpodstawowej ma status ucznia.
- kontynuuje naukę w tej samej szkole;
- skończyła szkołę i rozpoczyna naukę w szkole, w której rok szkolny rozpoczyna się 1 września;
- ukończyła szkołę i nie kontynuuje nauki do 31 sierpnia roku, w którym to nastąpiło.
Za ucznia szkoły do 30 września uznaje się osobę, która przedstawi zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe.
System szkolnictwa wyższego
W polskim systemie szkolnictwa wyższego wyróżnia się następujące rodzaje studiów:
- studia I stopnia,
- studia II stopnia,
- jednolite studia magisterskie.
Po ukończeniu studiów wyższych można kontynuować naukę na studiach doktoranckich lub podyplomowych.
Status studenta
Osoba przyjęta na studia rozpoczyna studia i nabywa prawa studenta z chwilą złożenia ślubowania.
Status studenta traci się w następujących przypadkach:
- złożenia egzaminu dyplomowego,
- po skreśleniu z listy studentów.
- niepodjęcia studiów,
- rezygnacji ze studiów,
- niezłożenia w terminie pracy dyplomowej lub egzaminu dyplomowego,
- ukarania karą dyscyplinarną wydalenia z uczelni.
Student może być skreślony z listy studentów w przypadku:
- stwierdzenia braku udziału w obowiązkowych zajęciach,
- stwierdzenia braku postępów w nauce,
- nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie,
- niewniesienia opłat związanych z odbywaniem studiów.
Skreślenie z listy studentów następuje w drodze decyzji administracyjnej.
Studia podyplomowe nie przyznają ich uczestnikowi statusu studenta. Podobnie sytuacja ma się ze studiami doktoranckimi.
Urlop dziekański a status studenta
Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce przewiduje prawo do:
- urlopów od zajęć,
- urlopów od zajęć z możliwością przystąpienia do weryfikacji uzyskanych efektów uczenia się określonych w programie studiów.
Każda uczelnia decyduje o rodzaju, formie i sposobie udzielania prawa do urlopu studentowi w regulaminie studiów. Urlop dziekański to forma urlopu dla studentów, udzielanego przez władze uczelni na określony czas – z reguły semestr lub cały rok akademicki. Mają do niego prawo wszyscy studenci. W czasie urlopu dziekańskiego student nie traci statusu studenta i może nadal korzystać z wiążących się z tym przywilejów.
Ubezpieczenie zdrowotne a status studenta i ucznia
Istotnym przywilejem studentów i uczniów jest ubezpieczenie zdrowotne.
Ubezpieczenie zdrowotne obejmuje bezpłatne świadczenia opieki zdrowotnej, takie jak.:
- wizyty lekarskie,
- zabiegi i pobyt w szpitalu,
- refundacja recept i niektórych środków leczniczych.
Zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego mogą być następujący członkowie rodziny: małżonek, rodzice, dziadkowie, dzieci własne, dzieci małżonka, dzieci przysposobione, wnuki, obce dzieci, dla których ustanowiono opiekę, dzieci obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka. Dziecko może być objęte ubezpieczeniem zdrowotnym jako członek rodziny, dopóki nie skończy 18 lat. Jeśli uczy się dalej w szkole lub odbywa kształcenie w uczelni lub szkole doktorskiej, ma prawo do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny, dopóki nie skończy 26 lat. Jeżeli student ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub równoważne, ma prawo do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny bez ograniczenia wieku.
Przykład 1.
Czy pan Grzegorz, który był uczniem szkoły ponadpodstawowej technikum, będzie podlegał ubezpieczeniom, jeśli pracuje na umowie zlecenie jako dostawca pizzy przez okres wakacji, tj. od czerwca 2025 roku do końca października 2025 roku? Pan Grzegorz na potrzeby prawa ubezpieczeń społecznych jest uważany za ucznia do 31 sierpnia 2025 roku, wobec czego do tej daty nie będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu, ale od września sytuacja się zmieni. Jego pracodawca musi go zgłosić do obligatoryjnych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.
Przykład 2.
Pani Kalina pracuje jako hostessa na promocjach na umowie zlecenie. W październiku rozpoczyna studia, a w maju po zakończeniu liceum zdała maturę. Czy w tej sytuacji będzie ona podlegała ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu? W okresie od maja do końca sierpnia dla celów ubezpieczeniowych pani Kalina jest uważana za ucznia. Zleceniodawca zobowiązany będzie zgłosić ją do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z datą od 1 września, chyba że przedstawi ona zaświadczenie o przyjęciu na studia. Wówczas do 30 września roku będzie traktowana jak uczeń, a tym samym umowa zlecenia wykonywana w okresie września nadal nie będzie stanowiła tytułu do ubezpieczeń społecznych. Kiedy pani Kalina rozpocznie studia, jej status zmieni się ze statusu ucznia na status studenta i dalej nie będzie ona podlegała ubezpieczeniom w ZUS-ie.
- zgłoszono go do tego ubezpieczenia z innego tytułu:
- gdy podjął pracę na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia,
- podjął działalność gospodarczą,
- zarejestrował się w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna;
- ukończył naukę w szkole i ma ukończone 18 lat, a nie ma orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności lub równoważnego;
- ukończył 26 lat i nie ma orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności lub równoważnego.
Przywileje wynikające ze statusu studenta
Status studenta pozwala na:
- udział w zajęciach akademickich, wykładach, seminariach i laboratoriach, badaniach naukowych;
- korzystanie ze zniżek m.in. na transport publiczny, bilety do instytucji kulturalnych;
- dostęp do wsparcia finansowego w postaci różnego rodzaju stypendiów;
- możliwość uczestniczenia w programach wymiany międzynarodowej, takich jak Erasmus;
- dostęp do bibliotek, materiałów dydaktycznych, laboratoriów, konsultacji z wykładowcami;
- objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym;
- możliwość pracy na podstawie umowy zlecenia bez opłacania składek ZUS i zwolnienia z podatku;
- pobieranie renty rodzinnej.
Przywileje wynikające ze statusu ucznia
Status ucznia pozwala na:
- korzystanie ze zniżek m.in. na transport publiczny, bilety do instytucji kulturalnych;
- objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym;
- możliwość pracy na podstawie umowy zlecenia bez opłacania składek ZUS i zwolnienie z podatku;
- pobieranie renty rodzinnej.
Zatrudnienie na zlecenie ucznia lub studenta
Umowy zlecenia, którą pracodawca zawiera z osobą, która nie ukończyła 26. roku życia, a ma status ucznia szkoły ponadpodstawowej lub studenta i nie jest jednocześnie pracownikiem zleceniodawcy, nie stanowią tytułu do ubezpieczeń ani społecznych, ani zdrowotnego. Zleceniobiorca w tym przypadku nie podlega żadnym ubezpieczeniom obowiązkowo i nie może do nich przystąpić także dobrowolnie. Przychody osób, które nie ukończyły 26. roku życia, podlegają zwolnieniu z opodatkowania do wysokości 85 528 zł w ciągu roku podatkowego.
Podsumowanie
Podsumowując, w przypadku uczniów przerwy pomiędzy poszczególnymi szkołami nie pozbawiają statusu ucznia. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku studentów, ponieważ w tym wypadku student traci status pomiędzy obroną pracy dyplomowej a rozpoczęciem kolejnego szczebla studiów. Status studenta nie przysługuje na studiach podyplomowych i doktoranckich.
