Question 1

Pracownica podjęła pracę na podstawie umowy o pracę na pełen etat od 26 października 2020 roku i zrezygnowała z niej 30 października 2020 roku. Czy przysługuje jej urlop wypoczynkowy za niepełny miesiąc pracy? Wspomnę, że nie jest to pierwsza praca tej osoby i ma ona ponad dziesięcioletni staż pracy.

Accepted Answer

W przypadku gdy zatrudnienie zostaje nawiązane lub ustaje w trakcie roku kalendarzowego, wymiar urlopu kolejnego ustalany jest proporcjonalnie do okresu zatrudnienia.

Urlop wypoczynkowy naliczony proporcjonalnie

Każda osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę ma prawo do urlopu wypoczynkowego. Wymiar urlopu rocznego pracownika jest stały i wynosi 20 lub 26 dni w zależności od długości stażu pracy, jaki posiada. Co istotne, limit urlopu wypoczynkowego u obecnego pracodawcy powinien zostać przeliczony proporcjonalnie do okresu zatrudnienia, jeżeli stosunek pracy ulega rozwiązaniu w trakcie roku. Zasada ta ma zastosowanie, pod warunkiem że pracownik nie wykorzystał do zakończenia umowy urlopu w wyższym wymiarze.

Zgodnie z art. 155^2a § 1 i § 2 Kodeksu pracy podczas ustalania wymiaru urlopu proporcjonalnego jeden miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi. Przy czym niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca.

Przykład 1.

Pan Roman złożył wypowiedzenie u dotychczasowego pracodawcy i jego umowa ulegnie zakończeniu 13 października. Pracownik posiada 10-letni staż pracy, co oznacza, że jego roczny wymiar urlopu wynosi 26 dni. W związku z zakończeniem umowy w trakcie miesiąca miesiąc ten zaokrągla się do góry. To znaczy, że urlop należy naliczyć za 10 miesięcy pracy, czyli pracownikowi przysługuje 22 dni urlopu (26 dni / 12 x 10 miesięcy).[alert-info]W przypadku obliczania urlopu proporcjonalnego niepełny dzień urlopu zawsze ulega zaokrągleniu w górę.[/alert-info]#zobacztez#

Urlop wypoczynkowy za niepełny miesiąc w razie zmiany pracodawcy w trakcie roku

Zmiana pracodawcy w trakcie roku również powoduje konieczność proporcjonalnego obliczenia wymiaru urlopu wypoczynkowego. Mogą tu wystąpić dwie sytuacje:

Gdy pracownik zostaje zatrudniony do końca roku kalendarzowego – urlop nalicza się w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego.
Gdy pracownik zostaje zatrudniony na okres krótszy niż do końca roku kalendarzowego – urlop nalicza się w wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym.

Przykład 2.
Pani Julia została zatrudniona na czas określony od 1 września 2020 roku do 31 sierpnia 2021 roku. Przysługuje jej urlop w niższym, 20-dniowym wymiarze. Za cztery miesiące 2020 roku uzyska prawo do 7 dni urlopu.

Warto zwrócić uwagę, że w przypadku zmiany pracodawcy w trakcie miesiąca urlop wypoczynkowy za niepełny miesiąc pracy powinien naliczyć pracownikowi obecny pracodawca. Wskazuje na to art. 155(2a) § 3 Kodeksu pracy.[alert-info]Art. 155^2a § 3 Kodeksu pracy
„Jeżeli ustanie stosunku pracy u dotychczasowego pracodawcy i nawiązanie takiego stosunku u kolejnego pracodawcy następuje w tym samym miesiącu kalendarzowym, zaokrąglenia do pełnego miesiąca dokonuje dotychczasowy pracodawca”.[/alert-info]

Pracownik nie może zatem nabyć urlopu u obu pracodawców w razie zmiany pracy w trakcie miesiąca.

Przykład 3.

Pani Natalia zakończyła umowę o pracę 10 października. U nowego pracodawcy została zatrudniona na okres próbny od 12 października do 31 grudnia. Posiada ponad 10-letni staż pracy. Dotychczasowy pracodawca powinien ustalić jej urlop za okres od stycznia do października, czyli 22 dni. U nowego pracodawcy może wykorzystać pozostałe 4 dni urlopu.

Kilkukrotna zmiana zakładu pracy w trakcie roku nie spowoduje przyznania pracownikowi urlopu wyższego niż wynika to z limitu określonego w kodeksie. Łączny wymiar urlopu nie może przekroczyć 20 lub 26 dni. Pracodawca powinien sprawdzić świadectwa pracy pracownika z danego roku kalendarzowego w celu ustalenia przysługującego mu wymiaru.

Przykład 4.

Pani Karolina w 2020 roku zmieniała pracę dwukrotnie. Przysługuje jej 20-dniowy wymiar urlopu. U pierwszego pracodawcy wykorzystała 15 dni urlopu, u kolejnego pracodawcy 5 dni urlopu. Oznacza to, że w trzeciej firmie nie będzie jej przysługiwał urlop wypoczynkowy bez względu na to, przez jaki okres będzie tam pracowała.

Powyższe zasady stosuje się również w przypadku, gdy pracownik przepracował w firmie zaledwie kilka dni. Jeżeli pracownik został zatrudniony na podstawie umowy o pracę od 26 października i zrezygnował z niej 30 października, to urlop wypoczynkowy za niepełny miesiąc pracy przysługuje mu wymiarze proporcjonalnym, tj. 1/12 × 26 dni = 2,16, po zaokrągleniu – 3 dni urlopu. Jeżeli zatrudniony nie wykorzysta urlopu w naturze, pracodawca musi wypłacić mu ekwiwalent za urlop. Rozwiązanie to nie znajdzie zastosowania, w sytuacji gdy w październiku pracownik był zatrudniony w innej firmie i poprzedni pracodawca udzielił mu urlopu wypoczynkowego za ten miesiąc bądź wypłacił ekwiwalent.#banner-45825#

Pierwsza praca na innych zasadach

W pierwszym roku pracy prawo do urlopu wypoczynkowego pracownik nabywa na innych zasadach. Kwestię tę reguluje art. 153 Kodeksu pracy. W myśl wspomnianego przepisu osoby podejmujące pracę pierwszy raz w życiu nabywają prawo do urlopu wraz z upływem każdego miesiąca kalendarzowego w wysokości 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Co ważne, pracodawca nie ma obowiązku zaokrąglania niepełnego dnia urlopu w górę.

Przy ustalaniu upływu miesiąca należy zastosować potoczne zasady liczenia terminów – miesięczny okres zatrudnienia w przypadku zawarcia umowy:

od pierwszego dnia miesiąca upływa ostatniego dnia miesiąca – np. przy zatrudnieniu od 1 października okres miesięczny upływa 31 października;
w trakcie miesiąca upływa w kolejnym miesiącu w dniu poprzedzającym dzień zawarcia umowy – np. przy zatrudnieniu od 15 września okres miesięczny upłynie 14 października.

Przykład 5.

Romek podjął swoją pierwszą pracę 2 września 2020 roku. Jest zatrudniony do końca roku. W tej sytuacji nabędzie urlop jedynie za 3 pełne miesiące pracy. Odbędzie się to w dniach:

1 października – 1,67 dnia,
1 listopada – 1,67 dnia,
1 grudnia – 1,67 dnia.

W roku 2020 Romek może wykorzystać 5,01 dnia urlopu.

Jeśli pracownik podejmujący zatrudnienie po raz pierwszy nie przepracuje całego miesiąca, wówczas nie nabywa prawa do urlopu.

Przykład 6.

Marta zatrudniła się po raz pierwszy na stoisku z kosmetykami. Rozpoczęła pracę 15 listopada, jednak ze względów zdrowotnych złożyła wypowiedzenie i umowa została rozwiązana 4 grudnia. Pracownica nie nabyła prawa do urlopu wypoczynkowego.

Prawo do urlopu kolejnego pracownicy podejmujący pierwszą pracę nabywają z każdym następnym rokiem kalendarzowym.

Urlop wypoczynkowy za niepełny miesiąc pracy – podsumowanie

Jeśli pracownik posiada prawo do urlopu kolejnego, wówczas przysługuje mu ono, nawet gdy stosunek pracy trwa tylko przez kilka dni w miesiącu. Należy naliczyć pracownikowi urlop wypoczynkowy za niepełny miesiąc pracy, bez względu na liczbę dni przepracowanych w danym miesiącu.#polecamy#

#banner-47424#

Question 2

Jako pracownik jestem odpowiedzialny w firmie za kwestie przygotowania wycen za wykonanie instalacji dla naszych klientów. Jestem jedyną osobą odpowiedzialną za ten obszar w biurze, nikt nie jest w stanie mnie zastąpić. Z powodu przemęczenia wynikającego z nadmiaru pracy oraz jej złych warunków rozchorowałem się i zostałem skierowany przez lekarza na zwolnienie. Mój szef zagroził mi, że mnie zwolni, jeśli nie wykonam swoich obowiązków. Czy ma do tego prawo? Czy brak zastępstwa za pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim oznacza, że chory nadal zobligowany jest do wykonywania swoich zadań?

Accepted Answer

Nieobecność usprawiedliwiona a zwolnienie pracownika

Zgodnie z przepisami nawiązanie stosunku pracy rodzi – zarówno po stronie pracodawcy, jak i pracownika – pewne prawa i obowiązki. W ramach stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju, a pracodawca za tę pracę zobowiązany jest wypłacić godziwe wynagrodzenie.

Co natomiast dzieje się w przypadku, gdy pracownik nie może świadczyć pracy ze względu na swą nieobecność? Zgodnie z zapisami Kodeksu pracy podczas nieobecności usprawiedliwionej, w tym zwolnienia lekarskiego pracownika, co do zasady wręczenie wypowiedzenia jest czynnością nieskuteczną.[alert-info]Art. 41 Kodeksu pracy
„Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia”.[/alert-info]#zobacztez#

Konsekwencje próby zwolnienia pracownika na zwolnieniu chorobowym

Pracodawca, który niezgodnie z przepisami Kodeksu pracy podejmie się czynności zwolnienia z pracy pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim, naraża się na karę:

wypłaty odszkodowania,
wypłaty zadośćuczynienia (wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy).

Granice kwot odszkodowania zostały określone w art. 47¹ Kodeksu pracy. Ostateczną decyzję o wysokości odszkodowania podejmuje sąd; może być ona równa wynagrodzeniu za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, jednak nie mniejsza niż wynagrodzenie za okres wypowiedzenia.

Jednakże należy pamiętać, że pracodawca ma prawo zwolnić pracownika po stawieniu się zatrudnionego do pracy. W przypadku gdy pracownik zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę na czas określony, pracodawca ma prawo zwolnić go bez konieczności podania przyczyny.

Sprawa ma się natomiast inaczej, w sytuacji gdy pracownik świadczy pracę w ramach umowy o pracę na czas nieokreślony – wtedy pracodawca zobowiązany jest uwzględnić w wypowiedzeniu przyczynę zwolnienia. Co istotne, jeżeli będzie ona niewystarczająca bądź niepoprawna, pracownik będzie miał prawo do odwołania się od takiego wypowiedzenia umowy w sądzie w ciągu 21 dni od momentu otrzymania wypowiedzenia, o czym mówi art. 264 § 1 Kodeksu pracy.[alert-info]Art. 44 Kodeksu pracy
„Pracownik może wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy, o którym mowa w dziale dwunastym”.[/alert-info]#banner-44232#

Brak zastępstwa za pracownika na zwolnieniu lekarskim

Brak zastępstwa za pracownika będącego nieobecnym w pracy z usprawiedliwionych przyczyn nie może być podstawą do zrzucania na niego winy za niewykonaną pracę. To po stronie pracodawcy leży obowiązek zapewnienia płynności pracy w firmie.

W przypadku gdy w zakładzie na stałe nie są zatrudniane dodatkowo osoby o wymiennych zdolnościach i doświadczeniu, pracodawca może na czas nieobecności danego pracownika postawić na skorzystanie z usług firm zewnętrznych bądź na nawiązanie współpracy ze specjalistą na podstawie np. umowy zlecenia w celu uzupełnienia braków w personelu.

Brak zastępstwa za pracownika nie może być powodem do świadczenia pracy przez osobę nieobecną np. w formie zdalnej.[alert-info]Świadczenie pracy przez osobę przebywającą na zwolnieniu lekarskim może skutkować cofnięciem takiemu pracownikowi przez ZUS prawa do zasiłku chorobowego.[/alert-info]

ZUS jest w stanie zweryfikować, czy dana osoba świadczy pracę w okresie usprawiedliwionej nieobecności. Potwierdzeniem świadczenia pracy przez nieobecnego pracownika mogą być:

wykonane połączenia telefoniczne;
wysłane służbowe maile;
podpisane dokumenty firmowe;
obecność w zakładzie pracy itp.

[alert-info]Pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim ma prawo i obowiązek przekazać kody dostępów do programów i systemów, które wymagane są do realizacji zadań z jego obszaru odpowiedzialności.[/alert-info]

Brak zastępstwa za pracownika – podsumowanie

Pracownik nieobecny w pracy z usprawiedliwionych powodów jest objęty ochroną. W tym czasie pracodawca nie ma prawa go zwolnić, nie może mu również nakazać świadczenia pracy np. w formie zdalnej, ponieważ takie zachowanie może skutkować utratą przez pracownika prawa do wypłaty zasiłku chorobowego. Pracownik przebywający na zwolnieniu chorobowym – jak w omawianym przypadku – zobowiązany jest jedynie do przekazania odpowiednich kodów i haseł pracodawcy do systemów potrzebnych do wykonania jego obowiązków. Brak zastępstwa za pracownika nie jest winą samego nieobecnego pracownika – to pracodawca powinien zorganizować wsparcie, które pozwoli na płynne funkcjonowanie firmy.

#polecamy#

#banner-46950#

Question 3

Od dwóch lat zatrudniam narzeczonego w swojej firmie na podstawie stosunku pracy. Czy po ślubie będę mogła dalej zatrudniać go na tych samych warunkach? Czy składki ZUS za osobę współpracującą różnią się wysokością od składek ZUS opłacanych z tytułu umowy o pracę? Czy w związku z zawarciem związku małżeńskiego powinnam dokonać jakichś formalności w ZUS-ie?

Accepted Answer

Zgodnie z art. 6 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych „za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności”.

Oznacza to, że w efekcie zawarcia związku małżeńskiego z pracodawcą i prowadzenia z nim wspólnego gospodarstwa domowego zatrudniony zyskuje miano osoby współpracującej i nie podlega dłużej ubezpieczeniom jako pracownik, lecz jako wspomniana osoba współpracująca.#zobacztez#

Osoba współpracują zatrudniona w ramach stosunku pracy a ZUS

Kwota składek ZUS dla osoby współpracującej zatrudnionej w ramach stosunku pracy nie jest uzależniona od wysokości wynagrodzenia za pracę. W tym przypadku powinna być opłacana w wymiarze jak za przedsiębiorcę. Oznacza to, że składki ZUS za osobę współpracującą należy opłacać w standardowej wysokości od podstawy wynoszącej 3136,20 zł w 2020 roku. Ubezpieczenie chorobowe dla osób współpracujących jest dobrowolne, nie ma więc konieczności opłacania na nie składki tak jak w przypadku pracowników etatowych.

Należy zaznaczyć, że osoba współpracująca nie posiada takich samych praw jak przedsiębiorca, w związku z czym nie może korzystać z ulg w opłacaniu składek, takich jak:

6-miesięczna ulga na start,
2-letnia preferencja składek ZUS,
mały ZUS plus.

Osoba współpracująca opłaca składki społeczne zawsze od standardowej podstawy stanowiącej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia za pracę na dany rok. Składka zdrowotna zawsze będzie opłacana w takim wymiarze jak za przedsiębiorcę. W sytuacji gdy członek rodziny zatrudniony w firmie ma również etat u innego pracodawcy, wówczas taka osoba podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu.[alert-info]Składki na ubezpieczenia osoby współpracującej są finansowane w całości ze środków pracodawcy.[/alert-info]

Wynagrodzenie osoby współpracującej zatrudnionej na umowie o pracę

Pracownikowi, który staje się osobą współpracującą i pozostaje zatrudniony na podstawie umowy o pracę, wynagrodzenie rozliczać należy inaczej niż dotychczas. Jak już wspomniano, od wynagrodzenia osoby współpracującej nie pobiera się składek. W tym wypadku potrącona zostaje jedynie zaliczka na podatek dochodowy. Oznacza to, że po zakończeniu roku należy wystawić PIT-11 na standardowych zasadach.

#banner-43980#

Naliczanie wynagrodzenia za pracownika, który w trakcie miesiąca stał się osobą współpracującą, jest dość skomplikowane. Tu bowiem należałoby ustalić osobno podstawę za okres, kiedy członek rodziny był jeszcze pracownikiem, i osobno za okres, kiedy stał się osobą współpracującą.

Przykład 1.

Właściciel firmy wziął ślub z pracownicą 15 czerwca 2020 roku. Od tego dnia pracownik uzyskał status osoby współpracującej. W związku z tym, że małżonka nie posiada innego tytułu do objęcia ubezpieczeniami, należy rozliczyć go jako:

pracownika do 14 maja i naliczyć mu składki wynikające z wynagrodzenia za pracę (wynagrodzenie zasadnicze wynosi 4000 zł brutto);
osobę współpracującą od 15 maja, naliczając składki proporcjonalnie od podstawy stanowiącej 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Wyliczenie w tym przypadku będzie wyglądało następująco:

Podstawa składek za okres od 1 do 14 czerwca:

wynagrodzenie za 1 godzinę pracy 4000 zł / 168 h = 23,81 zł

wynagrodzenie za czas przepracowany 23,81 zł x 72 h = 1 714,32 zł

podstawa naliczania składek społecznych: 1714,32 zł

składki społeczne pracownika (w uproszczeniu 13,71%): 235,03 zł

składki finansowane przez pracodawcę (20,48%): 351,09 zł

podstawa naliczania składki zdrowotnej: 1714,32 – 235,03 zł = 1479,29 zł

składka zdrowotna 9%: 133,14 zł

składka zdrowotna do odliczenia 7,75%: 114,65 zł

Podstawa naliczania składek za okres 15–30 czerwca:

podstawa składek społecznych naliczona proporcjonalnie: 3136,20 zł / 30 dni x 16 dni = 1672,64 zł

składki społeczne (z chorobowym) + FP + FGŚP osoby współpracującej (34,19%):

571,88 zł

podstawa składki zdrowotnej: 4026,01 zł

składka zdrowotna: 362,34 zł

Naliczenie wynagrodzenia za miesiąc, w którym pracownik stał się osobą współpracującą:

podstawa opodatkowania: 4000 zł – 235,03 zł – 250 zł = 3514,97 zł ~ 3515 zł

zaliczka na podatek: 3515 zł x 17% – 43,76 zł – 114,65 zł = 439,14 zł ~ 439 zł

wynagrodzenie netto: 4000 zł – 235,03 – 133,14 zł – 439 zł = 3192,83 zł

Na łączny koszt wynagrodzenia pracownika, który stał się osobą współpracującą, składają się wynagrodzenie brutto + składki finansowane przez pracodawcę od wynagrodzenia + składki za osobę współpracującą, czyli 4000 zł + 351,09 zł + 571,88 zł + 362,34 zł = 5285,31 zł.

Co ważne, składki ZUS za osobę współpracującą będą odliczane w zaliczce na podatek dochodowy przedsiębiorcy.

#banner-43980#

Jakich formalności należy dokonać w związku ze zmianą statusu z pracownika na osobę współpracującą?

Przedsiębiorca powinien zgłosić w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych zmianę tytułu do ubezpieczeń pracownika, który został osobą współpracującą przy prowadzeniu działalności. W tym celu musi dokonać przerejestrowania małżonka w ZUS-ie z dniem zawarcia związku małżeńskiego poprzez złożenie dwóch deklaracji. Pierwszą z nich jest deklaracja wyrejestrowująca z ubezpieczeń ZUS ZWUA. Tu jako kod tytułu wyrejestrowania należy podać 01 10 XX. Natomiast drugą – deklaracja ZUS ZUA, na której przedsiębiorca dokonuje zgłoszenia do ubezpieczeń małżonka z kodem 05 11 XX przeznaczonym dla osób współpracujących.

Podsumowując, po zawarciu związku małżeńskiego z pracownikiem staje się on dla pracodawcy osobą współpracującą. Przedsiębiorca ma wówczas obowiązek zgłosić go do ubezpieczeń z nowym kodem tytułu ubezpieczenia oraz opłacać składki ZUS od podstawy składek wyznaczonej dla przedsiębiorców. Inaczej zostanie również rozliczone wynagrodzenie takiej osoby. Składki ZUS nie będą od niego naliczane.

Składki ZUS za osobę współpracującą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę w systemie wFirma.pl

W systemie wFirma.pl można rozliczyć osobę współpracującą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę. Aby tego dokonać, należy przejść do USTAWIENIA » PODATKI » ZUS » OSOBY WSPÓŁPRACUJĄCE » DODAJ.