Już od 1 stycznia 2025 roku obowiązują przepisy, dzięki którym istnieje możliwość złożenia wniosku w sprawie łączenia wypłaty renty rodzinnej z innym świadczeniem o charakterze emerytalnym lub rentowym jest to tak zwana renta wdowia. Wypłata należności w takiej formie określana jest potocznie rentą wdowią. Jakie trzeba spełnić warunki, aby uzyskać to świadczenie oraz jakie są zasady wypłaty – więcej na ten temat w artykule.
Renta wdowia – obowiązujące przepisy
Zasady ubiegania się o rentę wdowią wynikają z przepisów Ustawy dnia 26 lipca 2024 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, zwanej dalej nowelizacją.
Nowelizacja wprowadza zmiany do Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, określanej dalej jako ustawa emerytalna.
Osoby uprawnione do ubiegania się o rentę wdowią
Jak wynika z art. 95a ust. 2 ustawy emerytalnej, nowo dodanego w ramach nowelizacji, osoba ubezpieczona ma prawo do ubiegania się o rentę wdowią w przypadku:
osiągnięcia wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn);
pozostawania we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka;
nabycia prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego określonego w pkt 1.
Przesłanką wyłączającą możliwość ubiegania się o omawiane świadczenie jest także zawarcie nowego małżeństwa, wypłata renty wdowiej ustaje bowiem z dniem poprzedzającym dzień zawarcia nowego związku małżeńskiego przez osobę uprawnioną.
Prawo do renty wdowiej oraz jej wysokość
Zgodnie z art. 95a ust. 1 ustawy emerytalnej (w brzmieniu nadanym nowelizacją) osobie uprawnionej do renty rodzinnej po małżonku oraz do emerytury, emerytury rolniczej, emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej szkoleniowej, renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej wypłaca się, zależnie od jej wyboru:
przysługującą rentę rodzinną oraz 15% emerytury, emerytury rolniczej, emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej szkoleniowej, renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej, lub
przysługującą emeryturę, emeryturę rolniczą, emeryturę z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emeryturę wojskową, emeryturę policyjną, zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne, emeryturę pomostową, nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, rentę z tytułu niezdolności do pracy, w tym rentę szkoleniową, rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy, rentę rolniczą szkoleniową, rentę z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskową rentę inwalidzką albo policyjną rentę inwalidzką, oraz 15% renty rodzinnej.
Przykład 1.
Wdowa lub wdowiec uprawnieni do renty rodzinnej oraz jednego z wymienionych wyżej własnych świadczeń (m.in. emerytura lub renta z tytułu niezdolności do pracy) mogą wybrać łączone świadczenie, czyli:
- 100% renty rodzinnej oraz 15% własnego świadczenia albo
- 100% własnego świadczenia i 15% renty rodzinnej.
Limit sumy świadczeń stosowany przy wypłacie renty wdowiej oraz zmniejszenie świadczenia
Wysokość sumy świadczeń wypłacanych w formie renty wdowiej nie może przekroczyć 3-krotności kwoty ustawowo najniższej emerytury.
Do limitu ustalonych świadczeń w zbiegu uwzględnia się rentę rodzinną uprawnionego i jego świadczenie własne oraz:
emeryturę lub rentę przyznaną przez Prezesa Rady Ministrów na podstawie art. 82 ustawy emerytalnej, o ile z decyzji przyznającej to świadczenie wynika, że emerytura lub renta jest wypłacana niezależnie od wypłaty innych świadczeń;
emeryturę lub rentę przyznaną przez Prezesa ZUS na podstawie art. 83 ustawy emerytalnej;
świadczenie honorowe z tytułu ukończenia 100 lat życia, a także
świadczenia wypłacane przez instytucje zagraniczne oraz świadczenia i dodatki o charakterze innym niż jednorazowe wypłacane na podstawie ustawy lub na podstawie odrębnych przepisów wraz ze świadczeniami, o których mowa w art. 95a ust. 1 ustawy emerytalnej.
Jeśli suma wypłacanych świadczeń będzie wyższa niż 3-krotność najniższej emerytury, ZUS zmniejszy świadczenia o kwotę przekroczenia – w drodze decyzji zawierającej informację o zmniejszeniu wypłacanych świadczeń.
W razie gdy renta rodzinna lub własne świadczenie będzie wyższe od kwoty limitu, ZUS w dalszym ciągu będzie wypłacać jedno ze świadczeń – wyższe lub wybrane przez osobę uprawnioną.
W przypadku przekroczenia kwoty 3-krotności najniższej emerytury świadczenia w formie renty wdowiej ulegają pomniejszeniu o kwotę przekroczenia według kolejności:
- świadczenia finansowane z budżetu państwa:
- świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego żołnierzy zawodowych,
- świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej,
- inne świadczenia;
- świadczenia finansowane z Funduszu Emerytalno-Rentowego KRUS;
- świadczenia finansowane z Funduszu Pracy;
- świadczenia finansowane z Funduszu Emerytur Pomostowych;
- świadczenia finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Powstanie prawa do renty wdowiej oraz wniosek o wypłatę świadczenia
Prawo do świadczeń w zbiegu (renta wdowia) i ich wypłaty lub wyłącznie ich wypłaty, na zasadach określonych w niniejszej ustawie emerytalnej w brzmieniu nadanym nowelizacją – powstaje nie wcześniej niż od 1 lipca 2025 roku.
Aby ZUS mógł przyznać uprawnionemu połączone świadczenie (rentę wdowią), należy złożyć wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną oznaczony jako ERWD. Wskazany formularz będzie dostępny od 1 stycznia 2025 roku w placówkach ZUS oraz na platformie PUE/eZUS.
Renta wdowia będzie mogła być wypłacana od 1 lipca 2025 roku w przypadku złożenia wniosku do 31 lipca 2025 roku.
Wszystko na temat renty wdowiej – podsumowanie
Renta wdowia jest nowym świadczeniem w krajowym systemie ubezpieczeń społecznych i polega na wyborze przez osobę uprawnioną wypłaty łączonego świadczenia. Wnioski o rentę wdowią można składać od początku 2025 roku, przy czym pierwsze świadczenia będą wypłacane od lipca tego roku. Wysokość sumy świadczeń wypłacanych w formie renty wdowiej nie może przekroczyć 3-krotności kwoty najniższej emerytury – w razie jednak gdy doszło do tego przekroczenia – ZUS zmniejszy świadczenie w odpowiedniej proporcji.
