Od 28 czerwca 2025 roku zacznie obowiązywać w Polsce szereg nowych wymogów wynikających z unijnego aktu prawnego, którym jest Europejski Akt o Dostępności (European Accessibility Act, EAA). Choć jego głównym celem jest poprawa dostępności towarów i usług dla osób z niepełnosprawnościami, skutki odczują niemal wszyscy przedsiębiorcy działający na rynku konsumenckim – w tym szczególnie producenci, importerzy, dystrybutorzy i sprzedawcy detaliczni. Nowe przepisy będą miały wpływ na sposób projektowania produktów, obsługę klientów, informacje o produktach, a także zgodność z wymaganiami technicznymi.
Obowiązek sporządzenia dokumentacji technicznej i deklaracji zgodności z wymaganiami dostępności
Producent zapewnia, że produkty, które wprowadza do obrotu, spełniają wymagania dostępności. Dokonuje on oceny zgodności produktu z wymaganiami dostępności na podstawie wewnętrznej kontroli produkcji.
W ramach wewnętrznej kontroli produkcji producent sporządza dokumentację techniczną produktu zawierającą niezbędne informacje pozwalające na ocenę zgodności projektu, produkcji i działania produktu z mającymi zastosowanie wymaganiami dostępności, w tym co najmniej:
- ogólny opis produktu;
- wykaz norm zharmonizowanych lub specyfikacji technicznych albo ich części stosowanych do produktu albo opisy rozwiązań przyjętych w celu spełniania odpowiednich wymagań dostępności, w przypadku gdy takie normy zharmonizowane lub specyfikacje techniczne albo ich części nie zostały zastosowane.
W przypadku zastosowania części norm zharmonizowanych lub specyfikacji technicznych w dokumentacji technicznej produktu określa się, które części zostały zastosowane.
Producent przechowuje dokumentację techniczną produktu przez okres 5 lat od dnia wprowadzenia do obrotu tego produktu.
Jeżeli z dokonanej oceny zgodności produktu wynika, że produkt spełnia wymagania dostępności, przed jego wprowadzeniem do obrotu producent:
- sporządza w formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej deklarację zgodności potwierdzającą zgodność produktu z wymaganiami dostępności;
- umieszcza na produkcie lub jego tabliczce znamionowej w sposób widoczny, czytelny i trwały oznakowanie CE.
Deklaracja zgodności produktu i obowiązki z nią związane
Deklarację zgodności producent sporządza zgodnie z przepisami o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku oraz załącznikiem III do decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady nr 768/2008/WE z 9 lipca 2008 roku w sprawie wspólnych ram dotyczących wprowadzania produktów do obrotu. W deklaracji zgodności producent wykazuje spełnianie odpowiednich wymagań dostępności.
W przypadku, gdy w wyniku dokonania oceny producent nie jest obowiązany do spełniania wymagań dostępności, w deklaracji zgodności zawiera się informacje, które wymagania dostępności nie są spełnione.
Przez sporządzenie i podpisanie deklaracji zgodności producent przyjmuje odpowiedzialność za zgodność produktu z wymaganiami dostępności.
Producent przechowuje deklarację zgodności przez okres 5 lat od dnia wprowadzenia do obrotu danego produktu.
Obowiązek spełniania wymagań dostępności przez produkty seryjne
Producent zapewnia istnienie procedur pozwalających na utrzymanie zgodności produktów w ramach produkcji seryjnej z wymaganiami dostępności.
Uwzględnia on w procedurach zmiany w projekcie produktu lub jego właściwościach oraz zmiany w normach zharmonizowanych lub specyfikacjach technicznych, na podstawie których zadeklarowano zgodność produktu z wymaganiami dostępności.
Obowiązki w zakresie instrukcji, ostrzeżeń, etykiet umieszczanych na produkcie
Producent umieszcza na produkcie, a w przypadku, gdy jest to niemożliwe ze względu na wielkość lub charakter produktu – na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu – nazwę typu, numer partii, numer serii lub inne informacje umożliwiające jego identyfikację.
Producent umieszcza na produkcie, a w przypadku, gdy jest to niemożliwe ze względu na wielkość lub charakter produktu – na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu – swoje imię i nazwisko lub nazwę (firmę) oraz zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy, jeżeli je posiada, oraz swoje dane kontaktowe, w tym wskazanie jednego punktu kontaktowego z producentem. Dane kontaktowe są podawane w języku polskim.
Producent dołącza do produktu lub udostępnia publicznie instrukcje, ostrzeżenia, etykiety oraz informacje, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy.
Działania naprawcze podejmowane przez producenta
W przypadku powzięcia uzasadnionej wątpliwości, że produkt nie spełnia wymagań dostępności, producent niezwłocznie podejmuje działania naprawcze niezbędne do zapewnienia zgodności produktu z tymi wymaganiami albo wycofuje z obrotu produkt.
Producent niezwłocznie informuje właściwy organ nadzoru rynku oraz odpowiednie organy nadzoru rynku w pozostałych państwach członkowskich Unii Europejskiej, w których produkt został udostępniony na rynku, o niespełnianiu przez produkt wymagań dostępności oraz o podjętych działaniach naprawczych albo o wycofaniu z obrotu produktu.
Akt o Dostępności a obowiązki importera
Importer ma obowiązek:
- wprowadzać do obrotu wyłącznie produkty spełniające wymagania dostępności;
- przed wprowadzeniem do obrotu produktu zapewnić, żeby producent wykonał obowiązki określone w ustawie;
- nie wprowadzać do obrotu produktu, co do którego powziął uzasadnioną wątpliwość, czy produkt spełnia wymagania dostępności, i poinformować o tym producenta oraz właściwe organy nadzoru rynku;
- umieścić na produkcie, a w przypadku gdy jest to niemożliwe ze względu na wielkość lub charakter produktu – na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu – swoje imię i nazwisko lub nazwę (firmę) oraz zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy, jeżeli je posiada, oraz swoje dane kontaktowe podane w języku polskim;
- zapewnić, aby do produktu zostały dołączone lub zostały udostępnione publicznie instrukcje oraz ostrzeżenia dotyczące użytkowania produktu sporządzone w języku polskim z zachowaniem ich zrozumiałości;
- zapewnić, żeby warunki przechowywania i transportu produktu nie wpływały negatywnie na jego zgodność z wymaganiami dostępności, w czasie gdy ponosi odpowiedzialność za produkt;
- przez okres 5 lat od dnia wprowadzenia do obrotu danego produktu przechowywać kopię deklaracji zgodności;
- na żądanie Prezesa Zarządu PFRON lub właściwych organów nadzoru rynku, zapewnić im dostęp do dokumentacji technicznej produktu;
- w przypadku powzięcia uzasadnionej wątpliwości, że wprowadzony do obrotu przez niego produkt nie spełnia wymagań dostępności, niezwłocznie podjąć działania naprawcze niezbędne do zapewnienia spełniania przez produkt tych wymagań albo wycofać z obrotu ten produkt;
- poinformować właściwy organ nadzoru rynku o niespełnianiu przez produkt wymagań dostępności, podając informacje na temat niespełniania wymagań dostępności oraz o podjętych działaniach naprawczych albo o wycofaniu z obrotu produktu;
- prowadzić w formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej ewidencję produktów, które nie spełniają wymagań dostępności, i związanych z tym skarg;
- na żądanie Prezesa Zarządu PFRON lub właściwego organu nadzoru rynku, w terminie określonym w tym żądaniu, przekazywać informacje i dokumentację konieczne do wykazania spełniania przez produkt wymagań dostępności, w języku polskim, w formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej;
- współpracować z Prezesem Zarządu PFRON lub właściwym organem nadzoru rynku w celu usunięcia niezgodności produktu przez niego wprowadzonego do obrotu z wymaganiami dostępności, w szczególności przez podejmowanie działań mających na celu zapewnienie spełniania przez produkt tych wymagań.
Przykład 1.
Importer XYZ sprowadza z Indii czytniki e-booków. Standardowo nie posiadają one instrukcji obsługi w języku polskim. Czy XYZ może wprowadzić taki produkt do obrotu w Polsce?
Nie, importer musi zapewnić dostęp do takich instrukcji. Może tego dokonać poprzez dołączenie instrukcji do produktu, ale także przez ich udostępnienie publicznie. Niezbędne jest także udostępnienie ostrzeżeń dotyczących użytkowania produktu sporządzonych w języku polskim z zachowaniem ich zrozumiałości.
Akt o Dostępności a obowiązki dystrybutora
Dystrybutor ma obowiązek:
- przed udostępnieniem na rynku produktu sprawdzić, czy producent i importer wykonali obowiązki określone w ustawie;
- sprawdzić, czy na produkcie umieszczono oznakowanie CE;
- zapewnić, żeby warunki przechowywania i transportu produktu nie wpływały negatywnie na jego zgodność z wymaganiami dostępności, w czasie gdy ponosi odpowiedzialność za produkt;
- nie udostępniać na rynku produktu, co do którego powziął uzasadnioną wątpliwość, czy produkt spełnia wymagania dostępności, i poinformować o tym producenta, importera i właściwy organ nadzoru rynku;
- w przypadku powzięcia uzasadnionej wątpliwości, że udostępniony na rynku produkt nie spełnia wymagań dostępności, niezwłocznie poinformować producenta lub upoważnionego przedstawiciela, lub importera o konieczności podjęcia działań naprawczych niezbędnych do zapewnienia spełniania przez produkt tych wymagań albo wycofać z obrotu ten produkt;
- poinformować właściwy organ nadzoru rynku o niespełnianiu przez produkt wymagań dostępności, podając informacje na temat niespełniania wymagań;
- na żądanie Prezesa Zarządu PFRON lub właściwego organu nadzoru rynku, w terminie określonym w tym żądaniu, przekazać informacje i dokumentację konieczne do wykazania spełniania przez produkt wymagań dostępności, w języku polskim, w formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej;
- współpracować z Prezesem Zarządu PFRON lub właściwym organem nadzoru rynku w celu usunięcia niezgodności produktu przez niego udostępnionego na rynku z wymaganiami dostępności, w szczególności przez podejmowanie działań mających na celu zapewnienie spełniania przez produkt tych wymagań.
Kiedy importera/dystrybutora potraktujemy jak producenta?
Akt o dostępności przyjmuje, że importera lub dystrybutora traktuje się jak producenta, jeżeli wprowadzają do obrotu produkt pod własną nazwą lub własnym znakiem towarowym bądź modyfikują produkt znajdujący się w obrocie w taki sposób, że może to mieć wpływ na jego zgodność z wymaganiami dostępności.
