Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 roku, gdzie tematem przewodnim było ogólne bezpieczeństwo produktów konsumenckich ma za zadanie zapewnić wysoki poziom ochrony konsumentów i stworzyć jednolite warunki działania dla przedsiębiorstw, usprawniając w ten sposób funkcjonowanie rynku wewnętrznego Unii Europejskiej. Co warto wiedzieć o nowych regulacjach chroniących konsumentów?
Ogólne bezpieczeństwo produktów konsumenckich - czego dotyczy rozporządzenie?
Rozporządzenie dotyczy produktów rozumianych jako każdy przedmiot, połączony lub niepołączony z innymi przedmiotami, dostarczany lub udostępniany za wynagrodzeniem lub bez, w tym w ramach świadczenia usługi, który jest przeznaczony dla konsumentów lub którego konsumenci mogliby używać w dających się racjonalnie przewidzieć warunkach, nawet jeżeli nie jest dla nich przeznaczony.
Produkt bezpieczny to zgodnie z rozporządzeniem produkt, który w zwykłych lub dających się racjonalnie przewidzieć warunkach używania, w tym w rzeczywistym czasie używania, nie stwarza żadnego ryzyka lub jedynie minimalne ryzyko zgodne z jego używaniem, uważane za dopuszczalne i odpowiadające wysokiemu poziomowi ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów.
Z kolei produkt niebezpieczny oznacza każdy produkt, który nie jest produktem bezpiecznym.
Rozporządzenie ma zastosowanie do produktów wprowadzanych do obrotu lub udostępnianych na rynku, niezależnie od tego, czy są nowe, używane, naprawione lub odnowione.
Przykład 1.
Spółka ABC ma siedzibę w Chinach i prowadzi sklep online. Kiedy będzie ona zobowiązana do przestrzegania zasad wynikających z rozporządzenia w przypadku sprzedaży wysyłkowej?
Produkty oferowane do sprzedaży online lub w inny sposób na odległość uważa się za udostępnione na rynku, jeżeli oferta jest skierowana do konsumentów w Unii Europejskiej. Oferta sprzedaży uznawana jest za skierowaną do konsumentów w UE, jeżeli odpowiedni podmiot gospodarczy w jakikolwiek sposób kieruje swoją działalność do jednego lub większej liczby państw członkowskich.
Rozporządzenie nie ma natomiast zastosowania do produktów wymagających naprawy lub odnowienia przed użyciem, w przypadku gdy produkty te są wprowadzane do obrotu lub udostępniane na rynku oraz noszą wyraźne oznaczenie, że wymagają naprawy lub odnowienia przed użyciem.
Rozporządzenie nie ma także zastosowania do:
- produktów leczniczych do stosowania u ludzi ani do weterynaryjnych produktów leczniczych;
- żywności;
- pasz;
- żywych roślin i zwierząt, organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie stosowanych w sposób ograniczony, a także do produktów z roślin i zwierząt bezpośrednio związanych z ich przyszłym rozmnażaniem;
- produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych;
- produktów ochrony roślin;
- sprzętu wykorzystywanego przez konsumentów do przemieszczania się lub podróży, w przypadku gdy jest on obsługiwany bezpośrednio przez usługodawcę w ramach usługi transportowej świadczonej konsumentom i nie jest obsługiwany przez samych konsumentów;
- statków powietrznych;
- antyków.
Wymogi bezpieczeństwa
Zgodnie z rozporządzeniem podmioty gospodarcze mogą wprowadzać do obrotu lub udostępniać na rynku tylko produkty bezpieczne.
Produkt uznaje się za zgodny z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa w następujących przypadkach:
- produkt jest zgodny z odpowiednimi normami europejskimi lub ich częściami, do których odniesienia opublikowano w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej zgodnie z art. 10 ust. 7 rozporządzenia (UE) nr 1025/2012, w zakresie ryzyk i kategorii ryzyk objętych tymi normami, lub
- w przypadku braku odpowiednich norm europejskich, o których mowa wyżej – w przypadku gdy produkt spełnia wymagania krajowe w odniesieniu do ryzyk i kategorii ryzyka objętych wymaganiami w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa określonymi w prawie krajowym państwa członkowskiego, w którym produkt jest udostępniany na rynku pod warunkiem, że prawo to jest zgodne z prawem Unii Europejskiej.
Domniemanie zgodności z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa określone wyżej nie uniemożliwia jednak organom nadzoru rynku podejmowania odpowiednich środków na podstawie rozporządzenia w przypadku gdy istnieją dowody na to, że pomimo takiego domniemania produkt jest niebezpieczny.
Ogólne bezpieczeństwo produktów konsumenckich a obowiązki producentów produktów
Wprowadzając swoje produkty do obrotu, producenci zapewniają, aby produkty te zostały zaprojektowane i wytworzone zgodnie z ogólnym wymaganiem.
Przed wprowadzeniem swoich produktów do obrotu producenci mają obowiązek przeprowadzić wewnętrzną analizę ryzyka oraz sporządzić dokumentację techniczną zawierającą co najmniej ogólny opis produktu i jego zasadnicze właściwości istotne dla oceny jego bezpieczeństwa.
Producenci zapewniają wprowadzenie procedur mających na celu zapewnienie zgodności produktów produkowanych seryjnie z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa.
Producenci zapewniają, aby ich produkty były opatrzone numerem typu, partii lub serii lub aby miały inny widoczny i czytelny dla konsumenta element umożliwiający ich identyfikację, lub w przypadku gdy wielkość lub charakter produktu to uniemożliwiają – aby wymagane informacje były umieszczone na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu.
Producenci mają obowiązek podać swoje imię i nazwisko lub swoją nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy, swój adres pocztowy i elektroniczny oraz adres pocztowy lub elektroniczny pojedynczego punktu kontaktowego, pod którym można się z nimi skontaktować, jeżeli różni się on od adresu producenta. Informacje te umieszcza się na produkcie, a jeżeli nie jest to możliwe – na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu.
W przypadku gdy producent stwierdzi lub ma powody, by przypuszczać na podstawie posiadanych przez niego informacji, że produkt wprowadzony przez niego do obrotu jest produktem niebezpiecznym, natychmiast:
- podejmuje środki naprawcze niezbędne do skutecznego doprowadzenia do zgodności produktu z wymaganiami, w tym do jego wycofania z obrotu lub odzyskania, w zależności od przypadku;
- informuje o tym konsumentów;
- informuje o tym za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway organy nadzoru rynku państw członkowskich, w których produkt został udostępniony na rynku.
Producenci zapewniają, aby inne podmioty gospodarcze, osoby odpowiedzialne oraz dostawcy internetowych platform handlowych w danym łańcuchu dostaw byli terminowo informowani o wszelkich stwierdzonych przez nich problemach związanych z bezpieczeństwem.
Producenci mają obowiązek podać do wiadomości publicznej kanały komunikacji – takie jak numer telefonu, adres poczty elektronicznej lub wyodrębniona część ich strony internetowej, z uwzględnieniem potrzeb w zakresie dostępności osób z niepełnosprawnościami – umożliwiające konsumentom składanie skarg oraz informowanie producentów o wypadkach lub problemach związanych z bezpieczeństwem, których doświadczyli z danym produktem.
Obowiązkiem producentów jest zbadanie otrzymanych skarg i informacji dotyczące wypadków, które dotyczą bezpieczeństwa produktów udostępnionych przez nich na rynku i w odniesieniu do których skarżący podniósł zarzut, że są niebezpieczne, oraz prowadzą wewnętrzny rejestr tych skarg, a także rejestr przypadków odzyskania produktu i środków naprawczych podjętych w celu zapewnienia zgodności produktu.
Obowiązki importerów i dystrybutorów w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów konsumenckich
Przed wprowadzeniem produktu do obrotu importerzy zapewniają, aby był on zgodny z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa oraz aby producent spełnił wymagania określone w rozporządzeniu.
W przypadku gdy importer stwierdzi lub ma powody, by przypuszczać, na podstawie posiadanych przez siebie informacji, że produkt nie jest zgodny z rozporządzeniem, nie wprowadza go do obrotu, dopóki nie będzie on zgodny z wymaganiami. Ponadto w przypadku gdy produkt jest produktem niebezpiecznym, importer natychmiast informuje o tym producenta oraz zapewnia poinformowanie o tym organów nadzoru rynku za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway.
Importerzy mają również obowiązki w zakresie umieszczania swoich danych kontaktowych na produktach i upewnienia się, że towarzyszą im jasne instrukcje i informacje dotyczące bezpieczeństwa. Ponadto przejmują oni odpowiedzialność za powierzone im produkty podczas transportu i przechowywania. Mają również obowiązki informacyjne, w tym obowiązek poinformowania producentów i krajowych organów nadzoru rynku, za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway, jeśli uważają, że na rynku znajduje się niebezpieczny produkt, i zadbania o ostrzeżenie społeczeństwa.
Dystrybutorzy przed udostępnieniem produktu na rynku weryfikują, czy producent oraz, w stosownych przypadkach, importer spełnili, w zależności od przypadku, wymagania określone w rozporządzeniu. Zapewniają także, aby w czasie, gdy ponoszą odpowiedzialność za produkt, warunki jego przechowywania lub transportu nie zagrażały jego zgodności z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa oraz jego zgodności, w zależności od przypadku, z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu.
Dystrybutorzy powinni również poinformować producentów, importerów i krajowe organy nadzoru rynku, za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway, jeśli uważają, że na rynku znajduje się niebezpieczny produkt, i zadbać o podjęcie stosownych działań.
