Umowa użyczenia lokalu, to umowa, w której użyczający godzi się na bezpłatne używanie przez osobę, biorącą do używania, danego lokalu mieszkalnego przez czas określony lub nieokreślony. Użyczającym jest osoba, która oddaje w używanie lokal, zaś biorącym do używania jest ten, kto korzysta z danego lokalu w celach określonych w umowie. Kodeks cywilny nie określa szczególnej formy prawnej tej umowy, co oznacza, iż forma ustna także ma moc prawną.
Charakterystyczną cechą umowy użyczenia lokalu jest nieodpłatność - użyczający nie osiąga korzyści finansowych z tytułu tej czynności.
Pobierz darmowy wzór umowy użyczenia lokalu w formacie PDF I DOCX!
Obowiązki użyczającego
Ze względu na fakt, iż umowa użyczenia lokalu ma charakter nieodpłatny, użyczający nie posiada dużego zakresu obowiązków względem biorącego w używanie. Użyczający odpowiada jedynie za wady przedmiotu umowy, które były przyczyną jakiejkolwiek szkody biorącego w używanie. Odpowiedzialność za szkodę powstaje w sytuacji, gdy użyczający zataił przed biorącym wady lokalu, których ten nie mógł “gołym okiem” zauważyć. Jeśli biorący w używanie doznał uszczerbku, może domagać się odszkodowania.
Obowiązki biorącego
Biorący w używanie ma obowiązek korzystania z lokalu w sposób zgodny z jego przeznaczeniem, a bez zgody użyczającego nie ma prawa przekazywać przedmiotu umowy osobom trzecim. Pomimo tego, iż lokal udostępniany jest bezpłatnie, to osoba biorąca w używanie musi ponosić koszty związane z utrzymaniem użyczonego przedmiotu, jak np. koszty eksploatacyjne oraz opłaty za media - gaz, woda, energia. Natomiast nie odpowiada za zużycie lokalu, będące wynikiem właściwego użytkowania. Jeśli zaś lokal został uszkodzony w wyniku niewłaściwego użytkowania przez biorącego, wówczas musi on pokryć koszty związane z przywróceniem lokalu do stanu właściwego.
Co powinna zawierać umowa użyczenia lokalu?
Pomimo tego, że umowa użyczenia lokalu nie posiada jednego wzoru, określonego w Kodeksie cywilnym, to można wyróżnić elementy, które powinna zawierać. Zaliczamy do nich:
Strony umowy
Należy precyzyjnie określić strony umowy. Jeśli umowa jest podpisywana przez osoby fizyczne, wystarczy podać ich imiona i nazwiska, daty urodzenia, imiona rodziców, adresy zamieszkania, numery dokumentów tożsamości oraz numery PESEL osób.
Gdy umowa użyczenia zawierana jest z osobą fizyczną, która prowadzi działalność gospodarczą, w umowie konieczne jest wskazanie nazwy firmy i numeru NIP.
Jeśli zaś umowa zawierana jest ze spółką, należy wskazać adres siedziby, numer wpisu do KRS i osoby uprawnione do reprezentacji.
Opis przedmiotu
Umowa użyczenia lokalu powinna zawierać także dokładny opis przedmiotu umowy. W sytuacji, gdy przedmiotem użyczenia jest lokal, należy określić jego adres, powierzchnię oraz liczbę pomieszczeń.
Stan techniczny
Strony zawierające umowę użyczenia lokalu powinny oświadczyć, iż znany jest im stan techniczny przedmiotu umowy.
Czas trwania umowy
Ważnym elementem umowy użyczenia jest określenie czasu jej trwania, gdyż jest ona umową terminową. Może zostać zawarta na czas oznaczony, jak i nieoznaczony.
Koszty i wynagrodzenie za użyczenie
Ze względu na fakt, iż umowa użyczenia lokalu jest umową nieodpłatną, użyczający nie może rościć sobie prawa do pobierania wynagrodzenia z tego tytułu.
Jednak w umowie powinien znaleźć się zapis dotyczący pokrycia kosztów związanych z opłatami eksploatacyjnymi lokalu.
Podpisy stron
Strony umowy powinny własnoręcznie podpisać wszystkie egzemplarze umowy. Zazwyczaj sporządza się dwa jednobrzmiące dokumenty.
Skutki użyczenia lokalu w podatku dochodowym
Na osobie użyczającej lokal nie ciąży obowiązek podatkowy z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.
Jeśli przedmiotem umowy jest lokal, w którym biorący do używania prowadzi działalność gospodarczą, wówczas wydatki eksploatacyjne, ponoszone w związku z użytkowaniem tego lokalu, można zaliczyć do kosztów podatkowych - z umowy użyczenia lokalu musi jednak wynikać wprost, jakie opłaty i w jakiej wysokości ponosi biorący.
Na osobie biorącej do używania ciąży obowiązek uregulowania podatku dochodowego z tytułu tej czynności. W tej sytuacji należy ustalić wysokość przychodu osiągniętego z tytułu korzystania z użyczonego lokalu. Wartość tego przychodu stanowi równowartość czynszu, którą biorący musiałby uiścić, korzystając z lokalu na zasadach najmu. Od ustalonej kwoty należy odprowadzić podatek dochodowy.
Należy jednak mieć na względzie, iż wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeniach otrzymywanych od osób, które należą do pierwszej i drugiej grupy podatkowej, jest zwolniona od podatku dochodowego. W związku z tym, biorąc do używania lokal od wyżej wskazanych osób, nie powstaje obowiązek odprowadzenia podatku dochodowego od tej czynności.
Skutki użyczenia lokalu w podatku VAT
Użyczenie lokalu kwalifikuje się jako usługę. Użyczenie wiec to usługa co do zasady nieodpłatna. Może jednak podlegać opodatkowaniu VAT w przypadku gdy została zrealizowana na cele inne niż działalność gospodarcza podatnika (użyczającego), np. na cele prywatne biorącego w używanie. Na biorącym w używanie nie ciążą obowiązki ani przywileje na gruncie VAT.
Zakończenie umowy użyczenia lokalu
Użyczający ma prawo zaprzestać czynności użyczenia, jeśli biorący do używania korzysta z lokalu w sposób niewłaściwy z jego przeznaczeniem.
W umowie można określić także inny sposób zakończenia umowy użyczenia lokalu. Przykładowo strony mogą zawrzeć w umowie zapis, że jeśli któraś ze stron będzie chciała zakończyć umowę, może to zrobić ze skutkiem natychmiastowym.
Dodatkowo kodeks cywilny przewiduje możliwość przedwczesnego zakończenia umowy użyczenia, jeśli przedmiot umowy, z powodów nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy, stanie się potrzebny użyczającemu.
