Ustawa z dnia 15 maja 2024 roku reguluje warunki nabywania prawa do nowych świadczeń wspierających rodziców w aktywności zawodowej i w wychowaniu dziecka oraz zasady przyznawania i wypłacania tych świadczeń. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej jakie są świadczenia wspierające rodziców!
Nowe świadczenia wspierające rodziców
Nowa regulacja wprowadza świadczenia w ramach programu „Aktywny rodzic”, tj.:
- świadczenie „Aktywni rodzice w pracy”;
- świadczenie „Aktywnie w żłobku”;
- świadczenie „Aktywnie w domu”.
Na to samo dziecko, za dany miesiąc, przysługuje tylko jedno z tych świadczeń.
Świadczenie „Aktywni rodzice w pracy”
Świadczenie „Aktywni rodzice w pracy” przysługuje na nieobjęte opieką w żłobku, klubie dziecięcym, przedszkolu albo przez dziennego opiekuna dziecko, aktywnym zawodowo:
- matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca, albo
- opiekunowi faktycznemu dziecka, albo
- osobie pełniącej funkcję rodziny zastępczej lub osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka.
W przypadku osoby ubiegającej się o świadczenie „Aktywni rodzice w pracy” lub otrzymującej to świadczenie, która wspólnie z małżonkiem lub wspólnie z rodzicem dziecka wychowuje dziecko albo zgodnie z oświadczeniem wspólnie z inną osobą zamieszkuje i wychowuje dziecko, świadczenie „Aktywni rodzice w pracy” przysługuje, jeżeli zarówno osoba ubiegająca się o nie lub otrzymująca je, jak i osoba wspólnie z nią wychowująca dziecko, z tytułu aktywności zawodowej podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od podstawy, której łączna wysokość wynosi nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę, przy czym podstawa, od której są opłacane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdego z nich, nie może być niższa niż:
- 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym okresie, na który jest ustalane prawo do świadczenia „Aktywni rodzice w pracy”;
- 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym okresie, na który jest ustalane prawo do świadczenia „Aktywni rodzice w pracy” – w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.
W przypadku osoby ubiegającej o świadczenie „Aktywni rodzice w pracy” lub otrzymującej to świadczenie będącej zgodnie z oświadczeniem osobą samodzielnie wychowującą dziecko świadczenie „Aktywni rodzice w pracy” przysługuje, jeżeli osoba ubiegająca się o nie lub otrzymująca je z tytułu aktywności zawodowej podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od podstawy, której wysokość wynosi nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Świadczenie „Aktywni rodzice w pracy” przysługuje w wysokości 1500 zł miesięcznie na dziecko, a w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji – w wysokości 1900 zł miesięcznie.
Świadczenie „Aktywni rodzice w pracy” nie przysługuje, jeżeli:
- osoba ubiegająca się o świadczenie „Aktywni rodzice w pracy” albo osoba pobierająca to świadczenie została pozbawiona władzy rodzicielskiej;
- na to samo dziecko, za dany miesiąc:
- zostało przyznane świadczenie „Aktywnie w żłobku”,
- zostało przyznane świadczenie „Aktywnie w domu”;
- członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia „Aktywni rodzice w pracy”, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Świadczenie „Aktywnie w żłobku”
Świadczenie „Aktywnie w żłobku” przysługuje rodzicom na dziecko, które uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego albo jest objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna, nie dłużej jednak niż do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3. rok życia, lub w przypadku gdy niemożliwe lub utrudnione jest objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym – 4. rok życia.
Świadczenie „Aktywnie w żłobku” przysługuje w wysokości 1500 zł miesięcznie na dziecko w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna, a w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji – w wysokości 1900 zł miesięcznie. Wysokość świadczenia „Aktywnie w żłobku” nie może być jednak wyższa niż wysokość opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.
Świadczenie „Aktywnie w żłobku” przysługuje, jeżeli wysokość miesięcznej opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna nie jest wyższa niż koszt pobytu dziecka w żłobku lub klubie dziecięcym, lub u dziennego opiekuna rozumiany jako 120% uśrednionych miesięcznych wydatków ponoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego na zapewnienie jednemu dziecku opieki odpowiednio w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.
Świadczenie „Aktywnie w żłobku” jest przekazywane na rachunek bankowy podmiotu prowadzącego żłobek, klub dziecięcy, zatrudniającego dziennego opiekuna lub rachunek bankowy dziennego opiekuna prowadzącego działalność na własny rachunek w terminie do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.
Świadczenie „Aktywnie w żłobku” nie przysługuje, jeżeli na to samo dziecko, za dany miesiąc:
- zostało przyznane świadczenie „Aktywni rodzice w pracy”;
- zostało przyznane świadczenie „Aktywnie w domu”.
Świadczenie „Aktywnie w domu”
Świadczenie „Aktywnie w domu” przysługuje matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca, albo opiekunowi faktycznemu dziecka.
Przysługuje ono od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12. miesiąc życia, do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36. miesiąc życia.
Świadczenie „Aktywnie w domu” przysługuje w wysokości 500 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie.
Nie jest ono przyznawane, jeżeli:
- dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej;
- rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej;
- na to samo dziecko, za dany miesiąc zostało przyznane świadczenie „Aktywni rodzice w pracy” lub „Aktywnie w żłobku”;
- członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia „Aktywnie w domu”, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
W przypadku, gdy matka albo ojciec, albo opiekun faktyczny dziecka marnotrawią wypłacane im świadczenie „Aktywnie w domu” albo wydatkują je niezgodnie z celem, należne świadczenie „Aktywnie w domu” w całości lub w części jest im przekazywane odpowiednio przez kierownika ośrodka pomocy społecznej albo dyrektora centrum usług społecznych w formie rzeczowej lub w formie opłacania usług.
Postępowania w sprawach świadczeń „Aktywny rodzic”
Postępowania w sprawach świadczeń „Aktywny rodzic” prowadzi oraz świadczenia te wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Ustalenie prawa do świadczeń „Aktywny rodzic” oraz ich wypłata następują na wniosek:
- odpowiednio matki, ojca, opiekuna faktycznego dziecka, osoby pełniącej funkcję rodziny zastępczej albo osoby prowadzącej rodzinny dom dziecka – w przypadku świadczenia „Aktywni rodzice w pracy”;
- rodzica w rozumieniu art. 14 – w przypadku świadczenia „Aktywnie w żłobku”;
- odpowiednio matki, ojca albo opiekuna faktycznego dziecka – w przypadku świadczenia „Aktywnie w domu”.
Przykład 1.
Pan Jan jest ojcem dziecka i spełnia przesłanki do nabycia świadczenia aktywny rodzic. Co powinien zrobić, aby uzyskać świadczenie? Złożyć wniosek o ustalenie prawa do świadczenia „Aktywny rodzic” do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Przyznanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych świadczeń „Aktywny rodzic” nie wymaga wydania decyzji.
