Już od 1 października 2025 r. w Polsce zacznie obowiązywać nowy system kaucyjny dla opakowań po napojach. To rewolucyjna zmiana w podejściu do gospodarki odpadami, mająca na celu zwiększenie poziomu recyklingu i ograniczenie liczby jednorazowych opakowań trafiających na wysypiska. Wprowadzenie systemu kaucyjnego oznacza konkretne obowiązki dla wielu przedsiębiorców, szczególnie tych wprowadzających na rynek napoje w butelkach plastikowych, szklanych i puszkach.
Nowe przepisy obejmują między innymi konieczność oznaczania produktów objętych kaucją oraz zapewnienia punktów zwrotu opakowań. Omawiamy kogo dokładnie dotyczy obowiązek, jakie opakowania są objęte nowymi regulacjami oraz co konkretnie będą musieli zrobić przedsiębiorcy, aby uniknąć sankcji i zachować zgodność z przepisami.
Przedsiębiorcy objęci obowiązkiem
Nowe przepisy dotyczące systemu kaucyjnego, wchodzące w życie 1 października 2025 r., nakładają obowiązki przede wszystkim na przedsiębiorców, którzy wprowadzają na rynek napoje w określonych rodzajach opakowań. Obowiązek dotyczy:
- Producentów, importerów, dystrybutorów, którzy wprowadzają na rynek:
- butelki plastikowe do 3 litrów,
- puszki metalowe do 1 litra,
- szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra.
- Sprzedawców detalicznych powierzchni powyżej 200 m2, są oni zobowiązani do:
- Przyjmowania zwrotów opakowań bez okazywania paragonu.
Co istotne, nowe przepisy dotyczą również firm prowadzących sprzedaż internetową. W tym przypadku również przedsiębiorcy również musza zorganizować możliwość zwrotu opakowań np. przez punkty partnerskie lub logistykę zwrotną.
Nowe regulację są szczególnie istotne dla przedsiębiorców z branży spożywczej, napojów i handlu detalicznego. Przedsiębiorcy powinni już teraz przeanalizować swój asortyment, by określić w jakim zakresie będą objęci obowiązkiem.
Jakie opakowania będą objęte kaucją?
System kaucyjny obejmie wyłącznie określone typy opakowań po napojach, które – po opróżnieniu – będą mogły zostać zwrócone przez konsumenta do wyznaczonego punktu. Przepisy szczegółowo określają, jakie rodzaje opakowań zostaną objęte systemem kaucyjnym, aby zapewnić ich recykling i ponowne wykorzystanie.
Kaucją zostaną objęte:
- Plastikowe butelki jednorazowe (PET) o pojemności do 3 litrów (np. woda, napoje gazowane, soki w plastikowych opakowaniach).
- Puszki metalowe o pojemności do 1 litra (np. napoje energetyczne, piwo, napoje smakowe w puszkach).
- Butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra (np. piwo, oranżada, woda).
Kaucją nie będą natomiast objęte butelki plastikowe po mleku i napojach mlecznych takich jak kefir, czy jogurty, opakowania kartonowe np. po sokach, a także opakowania produktów niebędących napojami.
- 50 gr za butelkę plastikową lub puszkę
- 1 zł za butelkę szklaną wielokrotnego użytku
Kaucja ma być dodawana do ceny napoju przy zakupie, a następnie zwracana przy oddawaniu opakowania. Zwrócenie butelek nie będzie wymagać okazywania paragonu.
Obowiązki przedsiębiorców – co trzeba wdrożyć przed 1 października 2025 r.
Zbliżające się wejście w życie systemu kaucyjnego oznacza dla przedsiębiorców szereg konkretnych obowiązków organizacyjnych, technicznych i informacyjnych. Przygotowania nalży rozpocząć z odpowiednim wyprzedzeniem.
Przedsiębiorcy objęci obowiązkiem muszą przystąpić do systemu kaucyjnego prowadzonego przez operatora wyznaczonego w drodze konkursu, alternatywnie mogą też, jako grupa przedsiębiorców utworzyć własny system.
Od 1 października 2025 r. wszystkie napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym muszą być oznaczone odpowiednim znakiem systemy kaucyjnego, zawierającym również informację o wysokości kaucji. Oznaczenia te muszą znaleźć się zarówno na opakowaniu, jak i w miejscu sprzedaży np. na półce sklepowej, czy też w opisie produktu w przypadku sprzedaży internetowej.
Zmiany dotykają również sklepów detalicznych. Sklepy będą musiały przyjmować opakowania zwrotne, co oznacza również konieczność zapewnienia odpowiedniego miejsca na magazynowanie opakowań.
Nowy obowiązek może również wiązać się z zakupem automatów samoobsługowych służących do zwracania butelek. Nie jest to element obowiązkowy, ale wiele sklepów decyduje się na właśnie takie rozwiązanie.
Firmy wprowadzające produkty w opakowaniach objętych kaucją będą zobowiązane również do prowadzenia dokładnej ewidencji ilości wprowadzonych opakowań oraz raportowania tych danych do operatora systemu, a także właściwych organów. Istotnym elementem jest również prowadzenie dokumentacji obejmującej spełnianie obowiązków w zakresie recyklingu.
Wdrożenie tych obowiązków nie jest jednorazowym działaniem, ale elementem stałego systemu zarządzania obiegiem opakowań. Dla wielu przedsiębiorców zmiana ta będzie wymagała dostosowana wielu obszarów swojej działalności.
System kaucyjny w praktyce
System kaucyjny ma funkcjonować na zasadach obiegu zamkniętego – konsument kupuje napój w opakowaniu objętym kaucją, a po jego wykorzystaniu zwraca opakowanie do wyznaczonego punktu, odzyskując wpłaconą wcześniej kaucję.
Kluczową rolę w całym mechanizmie pełni operator systemu kaucyjnego. Jest on odpowiedzialny za organizacje całej infrastruktury systemu, odbiór opakowań z punktów zwrotu, rozliczenia kaucji, a także zapewnienie recyklingu.
Punkty zwrotu to natomiast miejsca, w których konsumenci będą mogli oddać puste opakowania i odzyskać kaucję. Będą to przede wszystkim sklepy detaliczne o powierzchni powyżej 200 metrów kwadratowych, a także mniejsze sklepy jeżeli dobrowolnie przystąpią do systemu.
System kaucyjny ma być maksymalnie przyjazny dla konsumenta i zautomatyzowany tam gdzie jest to możliwe. W praktyce przypomina to rozwiązania znane już z innych krajów, takich jak np. Niemcy, gdzie funkcjonowanie kaucyjnego obiegu opakowań jest już standardem.
Kary za brak dostosowania się do nowych przepisów
Przedsiębiorcy, którzy nie spełniają obowiązków wynikających z wprowadzenia systemu kaucyjnego muszą liczyć się z sankcjami. Kara będzie obowiązywać nie tylko za nieprzystąpienie do systemu kaucyjnego, ale również w przypadku nieosiągnięcia odpowiednich norm recyklingu.
Opłata produktowa będzie obliczana osobno dla każdego z rodzajów opakowań,
a w przypadku nieosiągnięcia odpowiedniego poziomu recyklingu, obowiązek jej zapłaty obciąży zarówno producenta, jak i operatora systemu.
Jak przedsiębiorcy mogą zabezpieczyć się przed sankcjami? Po pierwsze jak najszybciej ustalić, czy podlegają nowym przepisom i jeśli tak zawrzeć umowę z operatorem. Następnym kluczowym elementem jest wdrożenie procedur związanych z logistyka zwrotów oraz odpowiednimi oznaczeniami. Konieczne jest też odpowiednie przeszkolenie personelu.
Nadzór organów oraz dotkliwe sankcje wskazują, że system kaucyjne nie będzie jedynie formalnością – jego prawidłowe wdrożenie stanie się elementem rynkowej i środowiskowej zgodności przedsiębiorcy i może w przyszłości przyświadczyć o pozycji rynkowej firmy.
Wprowadzenie ogólnopolskiego systemu kaucyjnego to jedno z najistotniejszych działań na rzecz gospodarki zrównoważonej dla środowiska, jakie miało miejsce w Polsce w ostatnich latach. Choć system ten jest dobrze zanany w wielu krajach europejskich, dla krajowych przedsiębiorców oznacza zupełnie nową rzeczywistość logistyczną. Przekształcenie odpadów powstałych z opakowań w wartościowy produkt przeznaczony do ponownego użytku wymaga odpowiednich procedur i podejścia.
Październikowy termin nie pozostawia wiele czasu do przygotowań – zwłaszcza dla firm, które działają na rynku w dużej skali. Zorganizowanie punktów zwrotu, uzyskanie dostępu do odpowiedniego systemu, wdrożenie ewidencji i oznaczeń – wszystko to będzie wymagało odpowiedniego zaplanowania. Szczególnie jeżeli system ma działać sprawnie już od pierwszego dnia.
Podstawa prawna:
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
Polecamy:
