Ustawa z 27 września 2024 roku o zmianie ustawy o rencie socjalnej oraz niektórych innych ustaw, która obowiązuje od początku 2025 roku, wprowadziła nowe świadczenie – dodatek dopełniający do renty socjalnej. Świadczenie to przysługuje uprawnionym do renty socjalnej. Więcej szczegółów na temat tego świadczenia prezentujemy w tym artykule.
Prawo do renty socjalnej
- przed ukończeniem 18. roku życia;
- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25. roku życia;
- w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Wyróżnia się 2 typy renty socjalnej:
- renta socjalna stała – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;
- renta socjalna okresowa – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.
- mające prawo do emerytury;
- otrzymujące uposażenie w stanie spoczynku;
- mające prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty inwalidzkiej lub pobierającej świadczenie o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych, renty strukturalnej;
- uprawnieni do zasiłku przedemerytalnego;
- uprawnienia do świadczenia przedemerytalnego;
- uprawnieni do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego;
- właściciel lub posiadacz (samoistny lub zależny) nieruchomości rolnej w rozumieniu Kodeksu cywilnego o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 5 ha przeliczeniowych oraz współwłaściciel nieruchomości rolnej, jeżeli udział tej osoby przekracza 5 ha przeliczeniowych.
Dodatek dopełniający – kiedy można go otrzymać?
Dodatek dopełniający przysługuje osobie, która:
- jest całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, oraz
- ma ustalone prawo do renty socjalnej.
Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.
Niezdolność do samodzielnej egzystencji orzeczona zostanie względem osoby, u której stwierdzono naruszenie sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.
Wysokość dodatku dopełniającego i jego waloryzacja
Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty dodatku dopełniającego przez wskaźnik waloryzacji, którym jest średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku kalendarzowym ogłaszany przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Waloryzacja nie może powodować obniżenia kwoty dodatku dopełniającego.
Obowiązkiem Prezesa ZUS-u jest ogłoszenie w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, co najmniej na 14 dni roboczych przed najbliższym terminem waloryzacji kwoty dodatku dopełniającego należną po dokonaniu waloryzacji.
Waloryzacja dodatku następuje z urzędu. Wraz z corocznym podwyższeniem kwoty dodatku uzupełniającego ZUS nie wyda decyzji, a jedynie informuje o podwyższeniu wysokości dodatku dopełniającego.
Wniosek o dodatek dopełniający do renty socjalnej
Dodatek dopełniający przyznawany jest na wniosek, który może złożyć:
- osoba ubiegająca się o ten dodatek;
- przedstawiciel ustawowy osoby, która ubiega się o dodatek;
- inna osoba działająca za zgodą uprawnionego do dodatku lub jego przedstawiciela ustawowego;
- kierownik ośrodka pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów Ustawy z dnia 19 lipca 2019 roku o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych dyrektor centrum usług społecznych działających za zgodą uprawnionego do dodatku lub jego przedstawiciela ustawowego.
Wymagane w tej sytuacji dokumenty to:
- wniosek o dodatek dopełniający do renty socjalnej na formularzu EDD-SOC;
- zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9 wystawione przez lekarza prowadzącego leczenie nie wcześniej niż na miesiąc przed dniem złożenia wniosku;
- dokumentacja medyczna i inne dokumenty, które mają znaczenie przy orzekaniu o niezdolności do samodzielnej egzystencji.
Wniosek o dodatek dopełniający musi zawierać następujące informacje:
- dane osoby ubiegającej się o dodatek dopełniający:
- imię i nazwisko,
- data urodzenia,
- numer PESEL albo, jeżeli nie nadano tego numeru, seria i numer dowodu osobistego lub numer paszportu,
- adres miejsca zamieszkania,
- adres miejsca pobytu lub ostatniego miejsca zamieszkania – w przypadku osoby niemającej adresu miejsca zamieszkania,
- adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres miejsca zamieszkania;
- podpis osoby ubiegającej się o dodatek dopełniający lub jej przedstawiciela ustawowego albo pełnomocnika.
- osobiście w placówce ZUS-u:
- pisemnie, lub
- ustnie do protokołu;
- korespondencyjnie za pośrednictwem poczty lub polskiego urzędu konsularnego;
- elektronicznie przez PUE/e-ZUS.
Wniosek o dodatek dopełniający będzie rozpatrywać jednostka ZUS-u właściwa ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej lub jednostka organizacyjna ZUS-u wyznaczona przez prezesa ZUS-u. Na wydanie decyzji ZUS ma 30 od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W tym czasie dokonywana jest przez ZUS analiza wniosku i załączonych do niego dokumentów. Dopuszcza się możliwość prowadzenia postępowania wyjaśniającego.
Odwołanie od decyzji w sprawie dodatku dopełniającego
Osoba niezadowolona z decyzji dotyczącej dodatku uzupełniającego ma prawo do zgłoszenia odwołania.
Odwołanie można złożyć pisemnie lub ustnie do protokołu za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS-u, która wydała decyzję. Organem właściwym do rozpoznania odwołania jest sąd okręgowy – sąd pracy i ubezpieczeń społecznych. Termin na zgłoszenie odwołania wynosi miesiąc od dnia doręczenia decyzji.
Postępowanie odwoławcze przed sądem jest wolne od opłat.
Dobrze, gdyby jednak odwołanie zawierało następujące elementy:
- oznaczenie sądu i organu, za którego pośrednictwem jest wnoszone – odpowiedniej jednostki terenowej ZUS-u;
- oznaczenie odwołującego się – przedsiębiorcy;
- dokładne oznaczenie zaskarżonej decyzji;
- twierdzenia, wnioski, dowody;
- uzasadnienie;
- podpis.
Odwołanie jak każde pismo procesowe powinno zostać złożone w 2 egzemplarzach. Odpis odwołania przekazywany jest organowi rentowemu celem ustosunkowania się do jego treści.
Stronami sprawy dotyczącej odwołania od decyzji dotyczącej wakacji składkowych są ubezpieczony oraz organ rentowy.
Co istotne, nie jest dopuszczalne w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zawarcie ugody czy poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego.
Gdyby po wniesieniu odwołania ZUS zmienił zaskarżoną decyzję, uwzględniając w całości lub w części żądanie strony, postępowanie sądowe będzie umorzone w całości lub w części.
Po rozpoznaniu sprawy z odwołania dotyczącego wakacji składkowych sąd:
- oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia;
- uwzględnia odwołanie i wówczas zmienia w całości lub w części zaskarżoną decyzję organu rentowego i orzeka co do istoty sprawy.
Strona niezadowolona z decyzji sądu może odwołać się do sądu II Instancji – w tym wypadku do sądu apelacyjnego. Aby to uczynić, po wydaniu wyroku w terminie 7 dni należy wnieść wniosek o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku, a po jego doręczeniu w terminie 14 dni wnieść apelację. Apelacja podlega opłacie, jest to opłata podstawowa wynosząca 30 zł. Wydane przez sąd II instancji rozstrzygnięcie jest ostateczne.
Kiedy dodatek dopełniający nie przysługuje?
Dodatku uzupełniającego nie otrzyma:
- osoba tymczasowo aresztowana,
- osoba odbywająca karę pozbawienia wolności z wyjątkiem kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.
Przykład 1.
Pan Damian został tymczasowo aresztowany w sprawie dotyczącej zabójstwa. Od stycznia 2025 roku otrzymał on dodatek dopełniający do renty socjalnej. Co nastąpi w tej sytuacji? Za czas pozbawienia wolności wskutek tymczasowego aresztowania pan Damian traci prawo do dodatku dopełniającego.
Przykład 2.
Pan Ryszard ma przyznane z mocy prawa rentę socjalną i dodatek dopełniający z uwagi na fakt orzeczenia wobec niego całkowitej niezdolności do pracy oraz do samodzielnej egzystencji. Od lipca 2025 roku będzie on odbywał karę pozbawienia wolności w formie dozoru elektronicznego. Co w tej sytuacji z dodatkiem dopełniającym? Fakt odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie pozbawia pana Ryszarda prawa do świadczenia dopełniającego. Inaczej sytuacja wyglądałaby, gdyby mężczyzna tę karę odbywał w więzieniu – wtedy straciłby prawo do świadczenia za ten czas.
Podsumowanie
Podsumowując, zainteresowani, którzy dotąd nie otrzymali z urzędu dodatku dopełniającego, powinni wystąpić z wnioskiem o jego przyznanie. Po ustaleniu, że są całkowicie niezdolni do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, mogą otrzymać taki dodatek do renty socjalnej.
