Renta socjalna jest świadczeniem mającym charakter obligatoryjny i ciągły, a jej celem jest kompensowanie braku możliwości nabycia uprawnień do świadczeń z systemu ubezpieczenia społecznego ze względu na całkowitą niezdolność do pracy powstałą przed wejściem na rynek pracy. Uzupełnieniem tej renty jest wprowadzony w 2025 roku dodatek dopełniający. Jakie warunki należy spełnić aby otrzymać dopełnienie renty socjalnej? O tym poniżej.
Kto ma prawo do renty socjalnej?
Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
przed ukończeniem 18. roku życia;
w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25. roku życia;
w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Osobie uprawnionej przysługuje:
renta socjalna stała – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;
renta socjalna okresowa przez okres wskazany w decyzji jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.
Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik ZUS, który za zgodą osoby ubiegającej się o rentę socjalną lub jej przedstawiciela ustawowego, zgłoszoną nie później niż w trakcie badania tej osoby, ustala niezdolność tej osoby do samodzielnej egzystencji, w celu uzyskania:
świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 Ustawy z dnia 31 lipca 2019 roku o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, czyli tzw. świadczenia 500 plus dla niepełnosprawnych, lub
dodatku dopełniającego
(art. 4 i 5 Ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej – dalej: ustawa).
Wysokość renty socjalnej
Renta socjalna wynosi 100% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jej podwyższenia dokonuje jednostka organizacyjna ZUS lub inny organ emerytalno-rentowy. Następuje ono z urzędu, a jeżeli wypłata renty została wstrzymana – po jej wznowieniu.
Od 1 marca 2025 roku renta socjalna wynosi 1878,91 zł miesięcznie (pkt 1 lit. a komunikatu Prezesa ZUS z 18 lutego 2025 roku w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń; art. 6 ustawy).
Dodatek dopełniający
1 stycznia 2025 roku wprowadzono do ustawy o rencie socjalnej przepisy dotyczące dodatku dopełniającego przysługującego osobie uprawnionej do renty socjalnej będącej całkowicie niezdolną:
do pracy oraz
do samodzielnej egzystencji.
W styczniu i lutym 2025 roku kwota dodatku dopełniającego wynosiła 2520 zł, a z 1 marca 2025 roku podwyższono ją do 2610,72 zł (komunikat Prezesa ZUS z 14 lutego 2025 roku w sprawie kwoty dodatku dopełniającego).
Dodatek dopełniający wypłaca się z rentą socjalną. Jego kwota jest corocznie waloryzowana 1 marca. Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty dodatku dopełniającego przez wskaźnik waloryzacji. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kwota dodatku nie może ulec obniżeniu. Wskaźnik waloryzacji to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku kalendarzowym ogłaszany przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, co najmniej na 14 dni roboczych przed najbliższym terminem waloryzacji. Podwyższenie kwoty dodatku dopełniającego w związku z waloryzacją następuje z urzędu i nie wymaga wydania decyzji. ZUS lub inny organ emerytalno-rentowy przekazuje osobie pobierającej rentę socjalną informację o podwyższeniu wysokości dodatku dopełniającego, a ZUS udostępnia tę informację także na profilu informacyjnym utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS (art. 6a ust. 1 i 4–9 ustawy).
Wniosek o dodatek dopełniający
Dodatek dopełniający przyznaje się na wniosek osoby ubiegającej się o to świadczenie lub jej przedstawiciela ustawowego. Przyznaje się go również na wniosek innej osoby albo kierownika ośrodka pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów Ustawy z dnia 19 lipca 2019 roku o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych – dyrektora centrum usług społecznych działających za zgodą osoby ubiegającej się o ten dodatek lub jej przedstawiciela ustawowego.
Wniosek zawiera:
dane osoby ubiegającej się o dodatek dopełniający:
imię i nazwisko,
datę urodzenia,
numer PESEL albo, jeżeli nie nadano tego numeru, serię i numer dowodu osobistego lub numer paszportu,
adres miejsca zamieszkania,
adres miejsca pobytu lub ostatniego miejsca zamieszkania – w przypadku osoby nieposiadającej adresu miejsca zamieszkania,
adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres miejsca zamieszkania;
podpis osoby ubiegającej się o dodatek dopełniający lub jej przedstawiciela ustawowego albo pełnomocnika.
Formularz „Wniosku o dodatek dopełniający do renty socjalnej” (EDD-SOC) jest dostępny na stronie internetowej ZUS.
Do wniosku należy dołączyć:
zaświadczenie o stanie zdrowia wystawione przez lekarza leczącego (OL-9) nie wcześniej niż miesiąc przed dniem złożenia wniosku;
posiadaną dokumentację medyczną z przebiegu leczenia, np. karta badania profilaktycznego, dokumentacja rehabilitacji leczniczej lub zawodowej (art. 6a ust. 2 i 3, art. 6b ustawy).
W jaki sposób złożyć wniosek o dopełnienie renty socjalnej?
Wniosek można złożyć:
osobiście lub przez pełnomocnika w dowolnej jednostce organizacyjnej ZUS (pisemnie lub ustnie do protokołu);
za pośrednictwem poczty lub polskiego urzędu konsularnego;
przez PUE/e-ZUS, w postaci dokumentu elektronicznego, z wykorzystaniem formularza POG (pismo ogólne do ZUS).
Kto nie musiał składać wniosku?
Osoby uprawnione do renty socjalnej, które na 1 stycznia 2025 roku miały orzeczoną niezdolność do samodzielnej egzystencji, nie musiały składać wniosku ani dodatkowych dokumentów. W takich przypadkach przyznanie prawa do dodatku dopełniającego następowało z urzędu, z mocą obowiązującą do 1 stycznia 2025 roku bez wydawania decyzji w tej sprawie.
Pozostałym osobom uprawnionym do renty socjalnej (które na 1 stycznia 2025 roku nie miały orzeczonej niezdolności do samodzielnej egzystencji), dodatek dopełniający jest przyznawany na ich wniosek. Wnioski mogą być składane od 1 stycznia 2025 roku.
Przyznanie dodatku dopełniającego
Podobnie jak w przypadku renty socjalnej decyzję w sprawie przyznania dodatku dopełniającego wydaje i świadczenie to wypłaca jednostka organizacyjna ZUS właściwa ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu osoby ubiegającej się o dodatek. ZUS wydaje decyzję w terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jej wydania. Okolicznością taką może być uprawomocnienie się orzeczenia w sprawie niezdolności do samodzielnej egzystencji.
Dodatek dopełniający ZUS przyznaje od miesiąca, w którym zostaną spełnione wymagane warunki, ale nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszony zostanie wniosek o ten dodatek.
Przykład 1.
Wniosek o przyznanie dodatku dopełniającego został złożony w lipcu 2025 roku. Jednak orzeczenie ustalające niezdolność wnioskodawcy do samodzielnej egzystencji uprawomocniło się dopiero w sierpniu 2025 roku i wówczas spełnione zostały wymagane warunki do przyznania dodatku. ZUS wydał decyzję w tej sprawie we wrześniu 2025 roku, w której prawo do dodatku dopełniającego przyznał wnioskodawcy, począwszy od sierpnia 2025 roku, czyli od miesiąca, w którym spełniał on wszystkie wymagane warunki do przyznania mu omawianego świadczenia.
Od decyzji w sprawie dodatku dopełniającego wydanej przez jednostkę organizacyjną ZUS lub przez inny organ emerytalno-rentowy osobie ubiegającej się o dodatek przysługują środki odwoławcze przewidziane dla decyzji w sprawach emerytur i rent w Ustawie z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Od decyzji przysługuje odwołanie, które można złożyć pisemnie lub ustnie do protokołu (który spisze pracownik ZUS), za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję, do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji. Postępowanie odwoławcze jest wolne od opłat (art. 12 ustawy).
Przy składaniu wniosku o dopełnienie pomocne może być wsparcie oferowane przez ZUS. Zainteresowane osoby mogą skorzystać z pomocy w Centrum Kontaktu Klientów, pod numerem telefonu 22 560 16 00 lub pod adresem e-mail cot@zus.pl.
