Dofinansowanie kształcenia zleceniobiorcy

Dofinansowanie kosztów kształcenia pracownika regulowane jest odpowiednimi przepisami prawa pracy. Czy takie same zasady można jednak stosować względem zleceniobiorcy? Czy umowa zlecenie pozwala w ogóle na dofinansowanie kształcenia zleceniobiorcy?

Umowa zlecenie a stosunek pracy

Umowy cywilnoprawne nie podlegają pod przepisy prawa pracy, ponieważ nie powodują powstania stosunku pracy. W praktyce oznacza to, że przepisy Kodeksu pracy nie znajdują zastosowania względem zleceniobiorców oraz osób, które wykonują swoje obowiązki w ramach umowy o dzieło lub kontraktu B2B. Oczywiście strony stosunku cywilnoprawnego mogą postanowić, że ich relacje będą w całości lub w części regulowane przepisami prawa pracy. Takie rozwiązanie nie jest jednak zbyt powszechne, ponieważ stanowi za duże obciążenie dla zleceniodawcy lub zamawiającego. Umowa zlecenie nie jest więc tożsama z umową o pracę. Zleceniodawca nie podlega tym samym zasadom, co pracownik. Dotyczy to także kwestii związanych z możliwością dofinansowania kosztów kształcenia zleceniobiorcy.

Dofinansowanie kształcenia zleceniobiorcy

Każdy zleceniobiorca ma prawo podnosić swoje kwalifikacje i zdobywać nowe umiejętności. Wiąże się to jednak najczęściej z koniecznością poniesienia odpowiednich kosztów. W praktyce finansowane kształcenia zleceniodawcy może odbywać się na 3 różne sposoby:

• wyłącznie przez zleceniobiorcę;

• wyłącznie przez zleceniodawcę;

• wspólnie przez zleceniodawcę i zleceniobiorcę, przy czym nie zawsze w częściach równych.

Zasady regulujące dofinansowanie kosztów kształcenia zleceniobiorcy zależy tak naprawdę od wspólnych ustaleń stron danej umowy. Jeśli w tym zakresie nie osiągną one konsensusu, koszty te będą musiały zostać pokryte przez samego zleceniobiorcę. Zleceniodawca nie ma żadnego prawnego obowiązku dofinansowania takiego kształcenia, chyba że zrobi to z własnej woli. Warto zaznaczyć, że obecnie nie istnieją w polskim prawie pracy ani w innych aktach prawnych bezpośrednie przepisy, które wprost regulowałyby „dofinansowanie kosztów kształcenia zleceniobiorcy” na zasadach analogicznych do tych, które obowiązują w przypadku pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (np. urlop szkoleniowy, zwrot kosztów). Osoba zatrudniona na umowie zlecenia jest traktowana jako przedsiębiorca, który świadczy usługi. W związku z tym, koszty jej kształcenia są zasadniczo jej własnym wydatkiem.

Ponieważ Kodeks pracy nie ma zastosowania do umów zleceń, wszelkie ustalenia dotyczące dofinansowania kształcenia muszą być zawarte w samej umowie zlecenia lub w odrębnym aneksie. Kluczowe jest, aby takie postanowienia były zgodne z zasadą swobody umów, tj. z art. 353¹ Kodeksu cywilnego i nie prowadziły do obejścia przepisów prawa pracy. Jednym ze sposobów jest ujęcie kosztów kształcenia jako integralnej części wynagrodzenia za zleconą usługę lub jako koszt niezbędny do jej wykonania. Aby lepiej zobrazować możliwość zastosowania zapisów umownych dotyczących pokrywania kosztów kształcenia zleceniobiorcy, posłużmy się odpowiednimi przykładami.

Przykład 1.

Wariant A: Zwiększenie stawki godzinowej/ryczałtowej z przeznaczeniem na kształcenie.

Strony ustalają, że w ramach łącznego wynagrodzenia ryczałtowego w wysokości X zł netto miesięcznie, Zleceniobiorca zobowiązuje się do utrzymywania swoich kwalifikacji na najwyższym poziomie, w tym do uczestnictwa w szkoleniach i kursach, których koszt będzie ponosił ze swojego wynagrodzenia.

Wariant B: Dodatkowe wynagrodzenie na pokrycie kosztów konkretnego szkolenia.

Zleceniodawca zobowiązuje się do wypłaty Zleceniobiorcy dodatkowego wynagrodzenia w wysokości Y zł brutto, przeznaczonego na pokrycie kosztów udziału w szkoleniu [nazwa szkolenia] w terminie [data]. Wypłata dodatkowego wynagrodzenia nastąpi po przedstawieniu przez Zleceniobiorcę dowodu opłacenia szkolenia.

Można uznać, że posiadanie określonych kwalifikacji jest warunkiem koniecznym do należytego wykonania zlecenia. W takim przypadku zleceniodawca może zobowiązać się do zwrotu kosztów poniesionych przez zleceniobiorcę na ich zdobycie.

Przykład 2.

Zleceniodawca zobowiązuje się do zwrotu Zleceniobiorcy udokumentowanych kosztów uczestnictwa w szkoleniu z zakresu [zakres szkolenia], o ile ukończenie tego szkolenia jest niezbędne do należytego wykonania przedmiotu niniejszej umowy. Zwrot nastąpi po przedstawieniu przez Zleceniobiorcę certyfikatu ukończenia szkolenia oraz dowodu zapłaty, w terminie 14 dni od daty przedstawienia dokumentów.

Choć nie dotyczy to bezpośrednio szkoleń, w niektórych branżach „narzędziem” do wykonywania usługi jest specyficzne oprogramowanie, licencje czy dostęp do baz danych. Koszty te mogą być pokrywane przez zleceniodawcę.

Przykład 3.

Zleceniodawca zapewni Zleceniobiorcy dostęp do licencji na oprogramowanie [nazwa oprogramowania] niezbędne do realizacji zadań objętych niniejszą umową, na czas jej obowiązywania.

W przypadku długoterminowej współpracy można rozważyć bardziej złożone umowy partnerskie, w ramach których strony wspólnie inwestują w rozwój kompetencji.

Przykład 4.

Strony niniejszym ustalają, iż w ramach rozwoju wspólnego projektu [nazwa projektu] będą wspólnie partycypować w kosztach szkolenia [zleceniobiorcy/grupy zleceniobiorców] z zakresu [zakres szkolenia], w proporcji Zleceniodawca X%, Zleceniobiorca Y%.

Korzyści z dofinansowania kosztów kształcenia zleceniobiorcy

Nie każdy zleceniodawca decyduje się na pokrycie kosztów kształcenia swojego zleceniobiorcy. Mimo braku regulacji prawnych i obowiązku partycypowania w takich kosztach inwestowanie w rozwój kompetencji zleceniobiorców może przynieść obopólne korzyści. Dla zleceniodawcy będzie to:

• wyższa jakość usług – zleceniobiorca posiadający aktualne umiejętności świadczy usługi na wyższym poziomie;

• zwiększona efektywność – lepsze kompetencje przekładają się na szybsze i sprawniejsze wykonanie zadań;

• budowanie lojalności – inwestowanie w rozwój zleceniobiorcy może zwiększyć jego zaangażowanie i skłonić do dłuższej współpracy;

• poszerzanie zakresu świadczonych usług – nabyte nowe umiejętności mogą pozwolić zleceniobiorcy na realizację szerszego zakresu zadań.

Zleceniobiorcy poprzez kształcenie zyskują:

• rozwój osobisty i zawodowy – możliwość podnoszenia kwalifikacji jest cenną korzyścią;

• wzrost atrakcyjności na rynku – nowe umiejętności zwiększają konkurencyjność zleceniobiorcy;

• potencjalny wzrost wynagrodzenia – wyższe kwalifikacje mogą uzasadniać wyższe stawki za wykonywaną pracę.

Aspekty podatkowe i ZUS

Kluczowym wyzwaniem przy dofinansowaniu kosztów kształcenia zleceniobiorcy są kwestie podatkowe i ZUS. Zasadniczo wszelkie świadczenia pieniężne czy niepieniężne (np. opłacone szkolenie) otrzymane przez zleceniobiorcę od zleceniodawcy, które nie są opodatkowane jako przychody z działalności gospodarczej (jeśli zleceniobiorca prowadzi taką działalność i rozlicza się w jej ramach), będą stanowiły przychód z działalności wykonywanej osobiście (art. 13 pkt 8 ustawy o PIT). Świadczenia te będą podlegały co do zasady opodatkowaniu PIT, a zleceniodawca będzie pełnił funkcję płatnika (pobierając zaliczkę na podatek). Jeśli umowa zlecenia jest jedynym tytułem do ubezpieczeń, takie świadczenia będą również wliczane do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Pamiętajmy, że należy bardzo ostrożnie podchodzić do prób „ukrywania” wynagrodzenia za szkolenie w inny sposób, aby uniknąć opodatkowania lub oskładkowania. Może to zostać uznane przez organy skarbowe lub ZUS za próbę obejścia prawa, co grozi poważnymi konsekwencjami.

Podsumowanie

Dofinansowanie kosztów kształcenia zleceniobiorcy w Polsce jest zagadnieniem złożonym z uwagi na brak bezpośrednich regulacji prawnych. Nie jest to niemożliwe, ale wymaga ostrożności i precyzyjnego uregulowania w umowie. Strony umowy zlecenia mogą samodzielnie ustalić zasady ponoszenia kosztów ewentualnego kształcenia zleceniobiorcy.