Przedsiębiorcy z różnych względów decydują się na wycofanie towaru handlowego z działalności – na cele prywatne lub z powodu jego uszkodzenia. Taka operacja, choć pozornie prosta, rodzi konkretne konsekwencje. Zanim dojdzie do ewentualnej sprzedaży z majątku prywatnego, kluczowe jest zrozumienie, jakie skutki w PIT i CIT spowoduje wycofanie i zbycie towaru handlowego poza firmą.
Czym jest towar handlowy?
Towary handlowe to wyroby przeznaczone do sprzedaży w stanie nieprzerobionym. Należy podkreślić, że towary handlowe to także produkty uboczne uzyskiwane przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej.
Mówi o tym Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2019 roku w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Towarami handlowymi będą więc takie wyroby, które przedsiębiorca nabywa, nie dokonuje w żaden sposób ich przetworzenia, a następnie, gdy znajdzie nabywcę, sprzedaje je w stanie nieprzetworzonym. Przykładem może być tutaj zakup sprzętu RTV od producenta przez dystrybutora i dalsza odsprzedaż do sieci detalicznych.
Użycie towarów handlowych poza firmą
Przedsiębiorca, który na skutek różnych przyczyn podejmuje decyzję o sprzedaży towaru poza działalnością, musi pamiętać, że taka czynność rodzi określone konsekwencje podatkowe.
Przede wszystkim należy zacząć od tego, że aby mówić w ogóle o sprzedaży poza działalnością, status prawny towarów handlowych musi ulec zmianie – status towarów widniejących w działalności musi zostać zmieniony na status towarów niewidniejących w działalności.
Co to oznacza w praktyce?
Przedsiębiorca musi dokonać tzw. przemieszczenia prawnego towarów handlowych z położenia prawnego w działalności na położenie prawne towarów na użytek prywatny.
Jak może tego dokonać? Poprzez wycofanie towarów z działalności gospodarczej z przeznaczeniem na użytek osobisty.
Wycofanie towaru handlowego z działalności a PIT
Przedsiębiorca, który będzie zamierzał dokonać wycofania towarów handlowych z działalności gospodarczej, musi dokonać korekty ich wartości w księdze podatkowej przychodów i rozchodów.
Korekta in minus wartości nabytych do firmy towarów handlowych pomniejszy wartość remanentu, ale początkowego (remanentu na koniec poprzedniego roku) w roku, w którym nastąpiło wycofanie tych towarów. Należy jednak podkreślić, że skutek korekty zależy od roku, w którym zostały nabyte towary handlowe, i od roku wycofania. Wyjaśnienie tej kwestii przedstawiono poniżej.
Jeżeli towar handlowy został nabyty:
- w roku poprzednim niż rok wycofania – wówczas korekta in minus wartości towarów handlowych powinna zostać ujęta w remanencie początkowym w roku wycofania towarów handlowych z działalności (remanent na koniec poprzedniego roku = remanent na początek kolejnego roku);
- w tym samym roku, co rok wycofania – wówczas korekta in minus wartości towarów handlowych ujęta w PKPiR obniży poziom kosztów uzyskania przychodów w dniu wycofania tych towarów z działalności.
- uszkodzenie towaru,
- utrata walorów użytkowych,
- wady towaru,
- utrata ekonomicznej użyteczności,
- przeznaczenie na użytek prywatny,
- likwidacja towaru,
- pozostałe kwestie.
Trzeba dodać jeszcze jedną sprawę. Wycofanie towaru handlowego z działalności nie powoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT.
Potwierdza to m.in. interpretacja indywidualna z 16 listopada 2020 roku (sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.891.2020.1.MM), w której Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdza, że:
Wydawałoby się niesprawiedliwe, aby sprzedaż środków trwałych, wycofanych na potrzeby prywatne, nie powodowała przychodu podatkowego po określonym czasie, a podobna sprzedaż dawnych towarów handlowych taki przychód by rodziła. Byłoby to również nielogiczne, gdyż wycofanie towarów handlowych w istocie spowodowało, że podatnik żadnych kosztów nie rozpoznał (były one przecież »skorygowane« wartością remanentów), natomiast środki trwałe mogłyby być amortyzowane i mimo tego sprzedane po upływie 6 lat bez podatku.
W niniejszej sprawie należałoby uznać na zasadzie analogii, że skoro minęło sześć lat od końca roku, w którym doszło do wycofania nieruchomości z podatkowej księgi przychodów i rozchodów, a od tego czasu w żadnym zakresie nieruchomości te nie były wykorzystywane w działalności gospodarczej, to ich zbycie nie będzie stanowić przychodu z działalności gospodarczej. Z uwagi zaś na okres, jaki upłynął od ich nabycia, sprzedaż tych nieruchomości nie spowoduje w ogóle powstania przychodu podatkowego. […]”.
Wycofanie towarów handlowych na użytek prywatny spowoduje konieczność korekty in minus ich wartości w PKPiR (w kolumnie – zakup towarów handlowych i materiałów) w dniu ich wycofania (według wartości netto u czynnych podatników VAT albo wartości brutto u podatników zwolnionych z VAT).
Powyższe księgowanie korekty następuje na podstawie dowodu potwierdzającego zdarzenie wycofania. Ten dowód w postaci protokołu o wycofaniu (oświadczenia o wycofaniu) oraz dokument LT (likwidacja środków trwałych) przedsiębiorca sporządza samodzielnie.
Natomiast wycofanie towarów handlowych z działalności na użytek prywatny nie powoduje powstania przychodu do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych PIT.
Sprzedaż towaru handlowego wycofanego z działalności a PIT
Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 3 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej ustawą o PIT) przychodem z działalności gospodarczej jest odpłatne zbycie składników majątku wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej, takich jak:
- środki trwałe albo wartości niematerialne i prawne, podlegające ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
- składniki majątku o wartości początkowej równej lub niższej niż 10 000 zł z wyłączeniem składników, których wartość początkowa nie przekracza 1500 zł;
- składniki majątku, które ze względu na przewidywany okres używania równy lub krótszy niż rok nie zostały zaliczone do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych;
- składniki majątku stanowiące spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub udział w takim prawie, niepodlegające ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
– nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności, i dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat.
Pomimo braku odniesienia wprost do towarów handlowych wydaje się, że sprzedaż towarów handlowych wycofanych z działalności w ciągu 6 lat będzie stanowić przychód z działalności gospodarczej. W dniu sprzedaży podatnik będzie miał prawo rozpoznać koszt nabycia tych towarów handlowych.
Takie podejście potwierdza także powyżej wspomniana interpretacja.
Wycofanie towaru handlowego z działalności a CIT
W podatku dochodowym od osób prawnych sytuacja wygląda inaczej. Nie można dokonać wycofania towaru handlowego na cele prywatne osoby prawnej, ponieważ osoba prawna nie prowadzi tzw. użytku osobistego (prywatnego) jakichkolwiek składników majątku.
Aspekt wycofania towaru handlowego z działalności musi się wiązać z konkretną przyczyną, a więc np.:
- przekazanie towaru handlowego dla pracowników, wspólników;
- likwidacja towarów;
- wycofanie i utylizacja wadliwych towarów;
- wycofanie uszkodzonych, np. zawilgoconych w magazynie wrażliwych na tego typu sytuacje towarów handlowych;
- wiele innych przyczyn.
Jeżeli osoba prawna bierze pod uwagę przekazanie towarów handlowych pracownikom czy wspólnikom, to po jej stronie nie powstaje przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych CIT.
Należy jednak pamiętać, że jeżeli osoba prawna dokonała wydatku na zakup towaru handlowego i nie przyczynia się on do powstania przychodu z działalności, a został on przekazany nieodpłatnie pracownikom czy wspólnikom, to osoba prawna nie będzie u siebie mogła rozpoznać kosztu uzyskania przychodu z tytułu zakupu tego towaru w momencie jego przekazania.
Poniżej przedstawiono z kolei inne sytuacje na podstawie niektórych stanowisk Krajowej Administracji Skarbowej wskazujących na skutki podatkowe czynności dokonanych po wycofaniu towarów handlowych, ale nierozerwalnie z nimi powiązanych.
W interpretacji indywidualnej z 16 października 2023 roku (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.429.2023.2.AW) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazuje, że:
W innej interpretacji indywidualnej z 28 kwietnia 2022 roku (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.82.2022.2.SG) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazuje, że:
Potwierdzenie przeprowadzenia procesu likwidacji Towarów Spółka zamierza odpowiednio udokumentować w protokołach likwidacyjnych potwierdzających zlikwidowanie analizowanych Towarów, które umożliwiają ich identyfikację (rodzaj, ilość, cenę jednostkową, wartość itp.). Dokumentacja będzie zawierała ponadto podpisy osób uczestniczących w likwidacji towarów oraz decyzję kierownika jednostki o ich zlikwidowaniu. Protokoły te będą spełniać wymagania dla dowodów księgowych określonych w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217 z późn. zm.).
Tym samym wskazane okoliczności sprawy pozwalają na uznanie, że strata powstała w związku z likwidacją nieużywanych Towarów w związku z utratą ich przydatności będzie zdarzeniem niezależnym od Spółki i nie wynika z celowego jej działania lub z jej zaniechania, bowiem Spółka nie mogła w toku realizacji tego przedsięwzięcia biznesowego przewidzieć wystąpienia okoliczności, na które nie miała wpływu. Jak wynika z opisu sprawy Spółka ostrożnie i racjonalnie szacowała ryzyko i korzyści z tego przedsięwzięcia biznesowego, co potwierdzają sporządzone przez Spółkę analizy. Ponadto jak wynika z opisu sprawy, Spółka będzie posiadać protokoły likwidacji towarów spełniające wymagania z art. 21 ust. 1 ustawy o rachunkowości, dla uznania ich za dowody księgowe.
W związku z powyższym strata w wysokości wynikającej z przeprowadzenia likwidacji nieużywanych Towarów w związku z utratą ich przydatności może zostać uznana przez Państwa za koszt uzyskania przychodów w momencie dokonania likwidacji, tj. w dacie sporządzenia protokołu likwidacyjnego. […]”.
Jak widać z powyższego, skutki podatkowe w CIT co do wycofania towaru handlowego z różnych przyczyn z działalności będą polegać na tym, że podatnik nie rozpozna wprawdzie przychodu podatkowego z tytułu wycofania, natomiast największy problem będzie polegać na możliwości rozpoznania kosztu uzyskania przychodów wycofywanego towaru na skutek zaistnienia różnych okoliczności. Widać to właśnie w powyższych przypadkach.
Na koniec warto jeszcze zaznaczyć, że podatnicy PIT oraz CIT mają możliwość dokonania darowizny towaru handlowego. Należy jednak podkreślić, że w przypadku przekazania darowizny towaru handlowego przekazująca firma nie ma możliwości ujęcia w kosztach uzyskania przychodów wartości przekazywanych towarów. Mówi o tym art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o CIT lub art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy o PIT. Niemniej niektóre darowizny towarów handlowych podatnicy mają prawo odliczyć od dochodu, ale maksymalnie do wysokości 10% rocznego dochodu. Ta kwestia będzie szczegółowo analizowana w odrębnej publikacji.
Polecamy:
