W interpretacji indywidualnej (WPI/200000/43/255/2020) wydanej przez Centralę Zakładu Ubezpieczeń Społecznych 15 kwietnia 2020 roku, na wniosek przedsiębiorcy – spółki akcyjnej, udzielono odpowiedzi na pytanie, czy zleceniodawca, oprócz zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych zleceniobiorcy, powinien dokonać również zgłoszenia osób, którymi zleceniobiorca posługuje się przy wykonaniu zlecenia. Sprawdź szczegółowe obowiązki zleceniodawcy wobec ZUS.
Obowiązki zleceniodawcy wobec ZUS - rozpatrywany stan faktyczny
Spółka wnioskująca o wydanie interpretacji poinformowała, że przedmiotem udzielonego przez nią zamówienia było przeprowadzenie szkoleń specjalistycznych, umożliwiających uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy, umiejętności oraz kwalifikacji zawodowych, przygotowujących do zewnętrznych egzaminów certyfikacyjnych. W odpowiedzi na zapytanie ofertowe oferent, będący osobą fizyczną, nieprowadzącą działalności gospodarczej, zobowiązał się do wykonania przedmiotu zamówienia w części dotyczącej przeprowadzenia szkolenia ze wskazanego obszaru, zgodnie z wymogami i opisem przedmiotu zamówienia wskazanym w zapytaniu ofertowym.
Zgodnie z oświadczeniem oferenta miał on niezbędną zdolność techniczną i zawodową do wykonania zamówienia, czyli dysponował osobami zdolnymi do realizacji szkoleń stanowiących przedmiot zamówienia, zgodnie z opisem warunków udziału w postępowaniu zawartym w zapytaniu ofertowym: „Oferent ma niezbędną zdolność techniczną i zawodową do wykonania zamówienia, tj.: – ma wiedzę i doświadczenie w realizacji szkoleń z zakresu podobnego do tematyki szkoleń stanowiących przedmiot zamówienia – dysponuje osobami zdolnymi do realizacji szkoleń stanowiących przedmiot zamówienia”. Na potwierdzenie, że oferent miał niezbędną zdolność techniczną i zawodową do wykonania zamówienia, przedstawił on wykaz osób dla wspomnianej części zamówienia. Z treści tego wykazu wynikało, że:
- oferent był wskazany jako osoba do przeprowadzenia szkolenia z zakresu A na podstawie „samozatrudnienia”, a
- inna osoba fizyczna, nieprowadząca działalności gospodarczej, była wskazana do przeprowadzenia szkolenia z zakresu B, na podstawie umowy zlecenia zawartej z oferentem.
Zamawiającego (wnioskodawcę) łączyła z oferentem umowa zlecenia. Zamawiający nie zawierał natomiast żadnej umowy z podwykonawcą zlecenia, czyli osobą wskazaną przez oferenta do przeprowadzenia szkolenia z zakresu B. Podwykonawcę zlecenia łączyła umowa zlecenia ze zleceniobiorcą. Na podstawie umowy zlecenia zawartej z zamawiającym oferent zobowiązał się do osobistego zrealizowania dwóch szkoleń – z zakresu A w łącznym wymiarze 40 godzin dydaktycznych oraz z zakresu B w łącznym wymiarze 40 godzin dydaktycznych, za które przysługuje mu określone umową wynagrodzenie.
§ 2. Zastępca odpowiedzialny jest za wykonanie zlecenia także względem dającego zlecenie. Jeżeli przyjmujący zlecenie ponosi odpowiedzialność za czynności swego zastępcy jak za swoje własne czynności, ich odpowiedzialność jest solidarna” (Kodeks cywilny).
Pogląd i argumentacja wnioskodawcy
W ocenie wnioskodawcy powinien on, jako zleceniodawca, zgłosić do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jedynie oferenta (zleceniobiorcę). Zgłoszenie powinno być dokonane zgodnie z harmonogramem prowadzonych szkoleń, tj. na czas trwania umowy zlecenia. Oferent powinien zostać zgłoszony jako zleceniobiorca, który nie ma innego tytułu do ubezpieczeń społecznych.
Uzasadniając ten pogląd, wnioskodawca stwierdził, że zleceniobiorca zobowiązał się do wykonywania przedmiotu umowy osobiście, a powierzenie wykonania mógł zlecić innej osobie tylko za zgodą zleceniodawcy. Biorąc pod uwagę to, że oferta na wykonanie szkoleń została złożona przez 1 osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, po stronie zleceniodawcy leżał obowiązek zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jedynie osoby, z którą została zawarta umowa zlecenia. Odnosząc się zaś do osób, które miały świadczyć na rzecz zleceniobiorcy usługi, polegające na przeprowadzeniu jednego ze szkoleń, obowiązek zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych leżał po stronie podmiotu „zlecającego” im wykonanie takich szkoleń, tj. po stronie oferenta (zleceniobiorcy). W opinii wnioskodawcy z umowy zlecenia zawartej pomiędzy oferentem (zleceniobiorcą) a inną osobą wskazaną w wykazie osób (podwykonawcą zlecenia) wypływał obowiązek zgłoszenia podwykonawcy zlecenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, spoczywający na zleceniobiorcy. W analizowanym przypadku umowa przewidywała konieczność udzielenia zgody na powierzenie czynności podwykonawcom. W przypadku udzielenia takiej zgody należało wyróżnić 2 odrębne stosunki prawne:
- umowę zlecenia pomiędzy zleceniodawcą a zleceniobiorcą, oraz
- umowę zlecenia pomiędzy zleceniodawcą a podwykonawcą.
W ocenie wnioskodawcy posługiwanie się przy wykonywaniu umowy podwykonawcami nie wpływa na obowiązek ubezpieczenia społecznego zleceniobiorcy. Osoby będące podwykonawcami pracują pod kontrolą i nadzorem zleceniobiorcy. Zleceniobiorca nadal wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia, tyle tylko, że posługując się przy tym podwykonawcami. Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zleceniobiorcy będzie wynagrodzenie wypłacone przez zleceniodawcę, a bez znaczenia pozostaje kwestia rozliczeń pomiędzy zleceniobiorcą a podwykonawcą.
Podsumowując, wnioskodawca uznał, że powinien dokonać zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jedynie oferenta będącego zleceniobiorcą. Bez znaczenia dla wnioskodawcy (zleceniodawcy) pozostaje sytuacja ewentualnych podwykonawców, ponieważ to na zleceniobiorcy ciążą w tym przypadku obowiązki dotyczące zgłoszeń oraz odprowadzania składek.
Stanowisko ZUS-u
Odnosząc się do omawianego problemu, ZUS wskazał, że zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy Ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 1 tej ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kc stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Stosownie natomiast do art. 13 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zleceniobiorcy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.
Stosownie do art. 18 ust. 1 i 3 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy (tj. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kc stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osób z nimi współpracujących), stanowi uzyskany z tytułu wykonywanej umowy przychód, w rozumieniu przepisów Ustawy z 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z kc stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.
Z treści wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wynikało, że spółka zawarła z osobą fizyczną, nieprowadzącą działalności gospodarczej, umowę zlecenia na przeprowadzenie szkoleń specjalistycznych. Osoba ta z tytułu realizacji szkoleń uzyskać miała wynagrodzenie wynikające z umowy. W konsekwencji w świetle przywołanych powyżej przepisów osoba, z którą spółka zawarła umowę zlecenia, podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy, przy zastrzeżeniu nieposiadania przez tę osobę innych tytułów powodujących powstanie zbiegu tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy stanowił przychód uzyskany z tytułu tej umowy. Z treści wniosku wynikało jednocześnie, że zleceniobiorca, w celu realizacji części szkolenia, zawrze z osobą trzecią umowę zlecenia. Spółka nie zawierała żadnej umowy z podwykonawcą zlecenia. Z uwagi na brak więzi prawnej łączącej wnioskodawcę z osobą trzecią spółka nie była zobowiązana do zgłoszenia takiej osoby do ubezpieczeń społecznych i odprowadzania składek na te ubezpieczenia.
Tak więc odpowiadając na pytanie zadane w tytule, należy stwierdzić, że nie jest obowiązkiem zleceniodawcy zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych osoby trzeciej, która wykonuje zlecenie (podwykonawcy zlecenia), jeżeli umowę z podwykonawcą zawarł zleceniobiorca (podzlecający), a nie zleceniodawca.
