Stare i sprawdzone powiedzenie mówi, że kto stoi w miejscu, ten się cofa. Dużo w tym prawdy, dlatego wyraźnie rośnie popularność wszelkiego rodzaju szkoleń, kursów i studiów podyplomowych. Powiększa się też grono przedsiębiorców inwestujących w podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników przez pokrywanie (całkowite bądź częściowe) kosztów dokształcania - na bazie umowy szkoleniowej.
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez kadrę
Aby poznać zasady w tej materii, należy zajrzeć do Działu IV Rozdziału III Kodeksu pracy. Art. 17 (w związku z art. 94 pkt 6) mówi, że pracodawca jest zobligowany do ułatwiania kadrze podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Jeżeli dzieje się to przy aprobacie pracodawcy (niezależnie, kto wyszedł z inicjatywą), pracownik otrzymuje wiele uprawnień. Warto zaznaczyć, że zgoda pracodawcy powinna dotyczyć pełnego okresu kształcenia, który umożliwia rzeczywiste zwiększenie kwalifikacji - np. jeśli studia trwają 2 lata, a pracodawca zezwoli na jeden rok, wtedy mamy do czynienia z niepełnym okresem. Chodzi więc o pełną ścieżkę kształcenia, której wypełnienie bez wątpliwości wskazuje na podniesienie kwalifikacji zawodowych.
Uprawnienia pracownika przy podnoszeniu kwalifikacji
Aby otrzymywać świadczenia gwarantowane przez prawo, konieczna okazuje się zgoda pracodawcy na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez członka kadry. Nie przysługują one tym osobom, które nie przekazały pracodawcy informacji o zamiarze rozpoczęcia doszkalania i nie poprosiły o zgodę, ale wystąpiły np. o przyznanie urlopu szkoleniowego.
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych uprawnia pracowników do urlopu szkoleniowego, który przysługuje w wymiarze:
- 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych,
- 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego,
- 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,
- 21 dni w ostatnim roku studiów - na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.
Dni urlopu mają być przyznawane w dni pracy - według obowiązującego pracownika harmonogramu. W tym okresie pracownik nie traci prawa do wynagrodzenia.
Pracodawca może przekazać szkolącemu się członkowi kadry dodatkowe świadczenia. Dotyczy to m.in. pokrycia opłat za:
- kształcenie,
- przejazdy,
- materiały naukowe,
- zakwaterowanie.
Kształcący się pracownik ma prawo także do zwolnienia z całego bądź części dnia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia - w związku z obowiązkowymi zajęciami oraz punktualnym dotarciem na nie.
Pracodawca może zgodzić się na podnoszenie kwalifikacji zawodowych również wtedy, kiedy pracownik poinformuje o tym stanie rzeczy dopiero w toku nauki i wtedy też poprosi o zgodę. Gdy pracownik to uczyni i zgodę uzyska, może kontynuować podnoszenie kwalifikacji zawodowych, korzystając przy tym z dodatkowych uprawnień wynikających z Kodeksu pracy.
Umowa szkoleniowa
Dla zainicjowania procesu zwiększania kwalifikacji zawodowych kluczowa jest decyzja zatrudniającego. Odbywa się on bowiem z jego inicjatywy albo za jego zgodą.
Umowa szkoleniowa powinna zostać sporządzona na piśmie i zawarta przed rozpoczęciem procesu szkolenia - bądź najpóźniej przez rozpoczęciem korzystania przez pracownika z dodatkowych świadczeń, które są przewidziane w tej sytuacji. Zawieranie umowy szkoleniowej nie jest obowiązkowe, gdy pracodawca nie planuje zobowiązywać pracownika do pozostawianiu w stosunku pracy po zakończeniu doszkalania.
W takiej umowie powinny zostać zawarte wzajemne prawa i obowiązki umawiających się stron powiązane z podnoszeniem kwalifikacji. Mogą to być dodatkowe świadczenia - nie mniej korzystne dla przyjmującego od tych, które wynikają z Kodeksu. W umowie nie może znaleźć się więc zapis, że pracodawca np. zmniejszy wymiar urlopu szkoleniowego.
Kiedy pojawia się obowiązek zwrotu kosztów za podnoszenie kwalifikacji zawodowych?
W Kodeksie pracy można znaleźć zamknięty katalog sytuacji, w których pracownik musi zwrócić pracodawcy koszty poniesione na dodatkowe świadczenia związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych.
A więc poniesione koszty zwrócić musi pracownik:
- który bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji,
- z którym pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu, w ustalonym okresie odpracowania nie dłuższym jednak niż 3 lata,
- który w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub w „okresie odpracowania” rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem (z wyjątkiem wypowiedzenia umowy o pracę z powodu mobbingu w miejscu pracy),
- który w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub w „okresie odpracowania” rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracodawcy lub z powodu orzeczonego przez lekarza szkodliwego wpływu wykonywanej pracy na zdrowie (art. 55 k.p.) czy też z powodu mobbingu (art. 943 k.p.), mimo braku zaistnienia przyczyn określonych w tych przepisach.
Pracownik musi zwrócić pracodawcy koszty dodatkowych świadczeń - w wysokości proporcjonalnej do:
- okresu zatrudnienia po ukończeniu kwalifikacji zawodowych bądź
- do okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia.
