Utrata pracy wiąże się z koniecznością odnalezienia się w nowej sytuacji życiowej i finansowej. Kluczowym wsparciem ze strony państwa jest wówczas zasiłek dla bezrobotnych, którego wysokość i zasady przyznawania regulują przepisy. Oprócz świadczeń pieniężnych istotną formą aktywizacji zawodowej są staże, za których organizację przedsiębiorca może otrzymać specjalną premię. W artykule wyjaśniamy, jakie warunki należy spełnić, aby uzyskać wspomniane wsparcie.
Zasiłek dla bezrobotnych oraz premia dla organizatora stażu — obowiązujące przepisy
Kwestie dotyczące zasiłków dla bezrobotnych oraz organizowania stażu dla osób, które nie mają zatrudnienia, zostały unormowane w przepisach Ustawy z dnia 20 marca 2025 roku o rynku pracy i służbach zatrudnienia, zwanej dalej „ustawą”.
Prawo do zasiłku dla bezrobotnych
Prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy od dnia zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy (PUP), z wyjątkiem przypadków braku prawa do tego zasiłku określonych w art. 219 i art. 220 ustawy, jeżeli w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej 365 dni:
- był zatrudniony i osiągał wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy (FP), z wyjątkiem ustawowego zwolnienia ze składki określonej kategorii osób; w okresie tym nie uwzględnia się okresów urlopów bezpłatnych trwających łącznie dłużej niż 30 dni;
- wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą i osiągał z tego tytułu dochód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;
- świadczył usługi na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu, albo współpracował przy wykonywaniu tych umów, za które powinny być opłacone składki na ubezpieczenia społeczne i FP, z wyjątkiem art. 261 ustawy (przepis ten dotyczy zwolnienia z obowiązku składkowego w zakresie FP osób, które osiągnęły wiek wynoszący co najmniej 55 lat w przypadku kobiet i co najmniej 60 lat w przypadku mężczyzn), przy czym podstawę wymiaru tych składek stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca;
- opłacał składki na ubezpieczenia społeczne i FP z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, z wyjątkiem art. 261 ustawy, przy czym podstawę wymiaru tych składek stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;
- wykonywał pracę w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i FP stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;
- wykonywał pracę w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, będąc członkiem tej spółdzielni, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i FP stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;
- opłacał składkę na FP — w wysokości 9,75% przeciętnego wynagrodzenia za każdy miesiąc zatrudnienia — w związku z pracą za granicą u pracodawcy zagranicznego w państwie innym niż:
- państwo należące do Unii Europejskiej (UE),
- państwo członkowskie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) nienależące do UE,
- państwo niebędące stroną umowy o EOG, które może korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umów zawartych przez to państwo z UE i jej państwami członkowskimi,
- Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej;
- był zatrudniony za granicą i przybył do Rzeczypospolitej Polskiej jako repatriant;
- był zatrudniony, pełnił służbę lub wykonywał inną pracę zarobkową i osiągał wynagrodzenie lub dochód, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na FP.
Do 365-dniowego okresu uprawniającego do zasiłku dla bezrobotnych wlicza się także m.in. okresy:
- pełnienia służby wojskowej w różnych formach;
- urlopu wychowawczego;
- za które przyznano odszkodowanie z tytułu niezgodnego z przepisami rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy lub stosunku służbowego oraz okres, za który wypłacono pracownikowi odszkodowanie z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę;
- pobierania świadczeń rentowych, pielęgnacyjnych i opiekuńczych z określonych tytułów;
- świadczenia usług na podstawie umowy uaktywniającej;
- uprzednio niewymienione, za które były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne i FP, jeżeli podstawę wymiaru składek stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę.
Zasiłek dla bezrobotnych – aktualnie obowiązujące kwoty oraz okres pobierania
W Obwieszczeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 maja 2025 roku w sprawie wysokości zasiłku dla bezrobotnych (M.P. poz. 510) ogłoszono nowe kwoty zasiłku dla bezrobotnych.
- 1721,90 zł – w okresie pierwszych 90 dni posiadania prawa do zasiłku,
- 1352,20 zł – w okresie kolejnych dni posiadania prawa do zasiłku.
Bezrobotnemu, którego łączne okresy uprawniające do zasiłku dla bezrobotnych wynoszą co najmniej 20 lat, przysługuje zasiłek w wysokości 120% kwoty zasiłku dla bezrobotnych.
Przykład 1.
Pracownik mający ponad 20-letni staż utracił zatrudnienie i zarejestrował się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny. Łączne okresy uprawniające do zasiłku dla bezrobotnych wynoszą co najmniej 20 lat, wobec czego osobie bezrobotnej przysługuje zasiłek w podwyższonej wysokości. Oznacza to, że obecnie bezrobotny może liczyć na zasiłek w wysokości 2066,28 zł (brutto) przez pierwsze 90 dni, jeżeli natomiast będzie w dalszym ciągu pozostawać bez pracy — zasiłek wyniesie 1622,64 zł (brutto).
Zasiłek podlega corocznej waloryzacji z dniem 1 czerwca o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku. Nie dokonuje się waloryzacji zasiłków, jeżeli średnioroczny poziom cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem nie zmienił się lub uległ zmniejszeniu.
Okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych wynosi:
- 180 dni, albo
- 365 dni – dla bezrobotnych:
- z niepełnosprawnościami,
- będących członkami rodzin wielodzietnych mających Kartę Dużej Rodziny,
- powyżej 50. roku życia oraz mających jednocześnie co najmniej łącznie 20-letni okres uprawniający do zasiłku (wymieniony w art. 218 ust. 1, ust. 2 pkt 1, 2, 4 i 5 ustawy),
- którzy mają na utrzymaniu co najmniej 1 dziecko w wieku do 18. roku życia, a w przypadku dziecka z niepełnosprawnością do 24. roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub uczelni i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności, a małżonek bezrobotnego jest także bezrobotny i utracił prawo do zasiłku z powodu upływu okresu jego pobierania po dniu nabycia prawa do zasiłku przez tego bezrobotnego,
- samotnie wychowujących co najmniej 1 dziecko w wieku do 18. roku życia, a w przypadku dziecka z niepełnosprawnością do 24. roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub uczelni i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.
W odniesieniu do pewnych kategorii uprawnionych wspomniane okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych podlegają przedłużeniu.
Przykład 2.
Uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych pobiera ten zasiłek w okresie 180-dniowym. W trakcie tego okresu urodziła dziecko. W takim przypadku ustawa przewiduje przedłużenie okresu pobierania zasiłku o okres, przez który matce dziecka przysługiwałby, na mocy odrębnych przepisów, zasiłek macierzyński.
Powyższa zasada wynika z art. 225 ust. 2 ustawy, z którego wynika, że w razie urodzenia dziecka przez kobietę pobierającą zasiłek w okresie zasiłkowym lub w ciągu 30 dni po jego zakończeniu, okres ten ulega przedłużeniu o okres, przez który przysługiwałby jej, zgodnie z odrębnymi przepisami, zasiłek macierzyński.
Wysokość premii dla organizatora stażu dla bezrobotnego skierowanego przez starostę
Jak stanowi art. 114 ust. 1 ustawy, starosta może skierować bezrobotnego do odbycia stażu.
Organizatorem takiego stażu może być:
- pracodawca;
- przedsiębiorca niezatrudniający pracowników;
- podmiot ekonomii społecznej, o którym mowa w art. 2 pkt 5 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 roku o ekonomii społecznej, lub jednostka tworząca podmiot ekonomii społecznej;
- rolnicza spółdzielnia produkcyjna;
- pełnoletnia osoba fizyczna, niemająca statusu bezrobotnego, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym lub prowadząca dział specjalny produkcji rolnej, o którym mowa w Ustawie z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Staż może trwać od 3 do 6 miesięcy lub od 3 do 12 miesięcy.
Organizatorowi stażu przewidującego potwierdzenie nabycia wiedzy lub umiejętności przeprowadzane przez uprawnioną instytucję przysługuje premia finansowana ze środków FP po zakończeniu stażu, jeżeli bezrobotny uzyskał w terminie 12 miesięcy od ukończenia stażu dokument potwierdzający nabycie wiedzy i umiejętności.
Premia jest przyznawana na wniosek organizatora stażu złożony w terminie do 3 miesięcy od dnia uzyskania przez uczestnika stażu dokumentu potwierdzającego nabycie wiedzy i umiejętności.
Kwota premii podlega waloryzacji na zasadach określonych w odnośnych przepisach ustawy. Wysokość premii za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc:
- kwotę premii za pełny miesiąc przez 30, a następnie
- mnożąc przez liczbę dni kalendarzowych realizacji stażu.
Od 1 czerwca 2025 roku wysokość kwoty premii dla organizatora stażu wynosi 518,00 zł (obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i polityki Społecznej, M.P. poz. 509).
Aktualne kwoty zasiłku z tytułu bezrobocia oraz premia dla organizatora stażu dla bezrobotnego — podsumowanie
Zasady nabywania prawa do zasiłku dla bezrobotnych oraz okresy jego wypłaty regulują przepisy Ustawy z dnia 20 marca 2025 roku o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Wysokość wspomnianego zasiłku, obowiązującego od 1 czerwca roku kalendarzowego, określa minister właściwy do spraw pracy w drodze obwieszczenia publikowanego w Monitorze Polskim. W analogicznym trybie podlega ogłoszeniu kwota premii dla organizatora stażu dla bezrobotnego skierowanego przez starostę.