Nowe wsparcie dla osób długotrwale bezrobotnych – co się zmienia?

 Nowe przepisy dotyczące rynku pracy wprowadzają zmiany, których celem jest zwiększenie zatrudnienia i lepsze dopasowanie kadr do potrzeb gospodarki. Kluczowym elementem tych regulacji jest dedykowane wsparcie dla osób długotrwale bezrobotnych oraz dla osób do 30. roku życia. W artykule wyjaśniamy, jakie konkretne formy pomocy i nowe rozwiązania przewidziano dla tych grup.

Przepisy w zakresie wsparcia dla osób długotrwale bezrobotnych oraz dla osób do 30. roku życia

Jak już wspomnieliśmy, przepisy dotyczące wsparcia dla osób długotrwale bezrobotnych oraz dla osób do 30. roku życia zostały zawarte w nowym akcie prawnym, czyli w Ustawie  z dnia 20 marca 2025 roku o rynku pracy i służbach zatrudnienia, zwanej dalej ustawą.

Wskazana ustawa weszła w życie 1 czerwca br. i przewiduje, że pierwszeństwo w skierowaniu do udziału w formach pomocy w niej określonych będzie przysługiwało m.in.:

• długotrwale bezrobotnym,

• bezrobotnym i poszukującym pracy do 30. roku życia.

Wsparcie dla osób długotrwale bezrobotnych.

Zjawisko długotrwałego bezrobocia oraz problemy osób długotrwale bezrobotnych znajdujących się na granicy wykluczenia społecznego stanowią dla służb zatrudnienia poważne wyzwania, do których zalicza się:

• konieczność zwiększenia obszaru oddziaływania aktywizacyjnego na tę grupę bezrobotnych;

• zwiększenie efektywności wsparcia;

• poprawa koordynacji i komunikacji w działaniach podejmowanych wspólnie przez różne instytucje oferujące wsparcie osobom długotrwale bezrobotnym. 

Szczególną kategorią wśród długotrwale bezrobotnych są osoby korzystające ze świadczeń pomocy społecznej. Osoby te – ze względu na specyfikę problemów – wymagają kompleksowego wsparcia w procesie powrotu na rynek pracy. Nowe przepisy zawierają procedury mające umożliwić realizację działań pomocowych w tym zakresie.

Zgodnie z art. 198 ustawy w celu zaplanowania i realizacji działań umożliwiających powrót na rynek pracy długotrwale bezrobotnych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej starosta i kierownik ośrodka pomocy społecznej (w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów Ustawy z dnia 19 lipca 2019 roku o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych – dyrektor centrum usług społecznych) zawierają porozumienie o współpracy, które określa zasady współpracy, zakres pomocy możliwej do udzielenia długotrwale bezrobotnym oraz tryb wymiany informacji obejmujących: 

1. informacje o udzielonej długotrwale bezrobotnym pomocy i jej efektach oraz planowanych wobec tych osób działaniach realizowanych przez: 
• starostę i inne podmioty lub instytucje działające na jego zlecenie lub realizujące wobec długotrwale bezrobotnego działania na skutek skierowania przez starostę, 
• ośrodek pomocy społecznej – a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów Ustawy z dnia 19 lipca 2019 roku o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych – centrum usług społecznych, w ramach kontraktu socjalnego;
2. informacje o długotrwale bezrobotnym obejmujące: 
• imię (imiona) i nazwisko, 
• numer PESEL, a w przypadku jego braku – rodzaj, serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość; 
3. inne informacje niestanowiące danych osobowych. 

Powiatowy urząd pracy (PUP) może skierować długotrwale bezrobotnego do centrum integracji społecznej w celu realizacji indywidualnego programu zatrudnienia socjalnego, o którym mowa w Ustawie z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym, z powiadomieniem właściwego dla miejsca zamieszkania lub miejsca pobytu długotrwale bezrobotnego ośrodka pomocy społecznej lub – w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie Ustawy z dnia 19 lipca 2019 roku o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych – centrum usług społecznych. 

Centrum integracji społecznej realizujące indywidualny program zatrudnienia socjalnego po zakończeniu jego realizacji przekazuje PUP zaświadczenie przewidziane w art. 13 ust. 5a Ustawy z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym. Chodzi w tym przypadku o zaświadczenie wydawane bezrobotnemu po zakończeniu uczestnictwa w programie przez kierownika centrum integracji społecznej, potwierdzające udział w zajęciach i umiejętności nabyte w ramach reintegracji zawodowej i społecznej.

Jak stanowi art. 200 ust. 1 ustawy, starosta może sfinansować z Funduszu Pracy (FP) działania w zakresie reintegracji społecznej długotrwale bezrobotnego – mające na celu odbudowanie i podtrzymanie u niego umiejętności pełnienia ról społecznych w życiu społecznym i zawodowym oraz zmotywowanie do podejmowania aktywności zawodowej – zlecone: 

1. instytucjom tworzącym centra integracji społecznej lub kluby integracji społecznej, o których mowa w przepisach Ustawy z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym, lub

2. podmiotom ekonomii społecznej, o których mowa w Ustawie z dnia 5 sierpnia 2022 roku o ekonomii społecznej, prowadzącym działalność statutową na rzecz integracji i reintegracji społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym lub przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym. 

Realizacja działań w zakresie reintegracji społecznej długotrwale bezrobotnego odbywa się na podstawie umowy, w której należy określić: 

• liczbę osób długotrwale bezrobotnych;
• zakres działań obejmujący w szczególności indywidualne lub grupowe poradnictwo specjalistyczne, warsztaty motywacyjne, grupy terapeutyczne i grupy wsparcia;
• okres realizacji;
• przewidywane efekty, z podaniem mierników umożliwiających ocenę indywidualnych efektów;
• kwotę i tryb przekazania środków FP przysługujących z tytułu realizacji działań w zakresie reintegracji społecznej;
• zasady i zakres dokumentowania działań w zakresie reintegracji społecznej podjętych wobec osób długotrwale bezrobotnych oraz sposób wymiany informacji;
• sposób kontroli i zakres monitorowania;
• inne informacje, które nie stanowią danych osobowych. 

Kwota środków FP przeznaczonych na finansowanie zleconych działań w zakresie reintegracji społecznej jest ustalana z uwzględnieniem stawki godzinowej pracy trenera, w wysokości do 5% minimalnego wynagrodzenia za pracę. 

Do zlecania działań w obszarze reintegracji społecznej długotrwale bezrobotnego, w zakresie nieuregulowanym w ustawie, stosuje się odpowiednio przepisy Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego. 

Wsparcie przewidziane dla osób do 30. roku życia

W ramach omawianej ustawy wprowadzono nowe zasady wsparcia dla osób do 30. roku życia. Proponowane wsparcie ma doprowadzić do zwiększenia szans tych osób na satysfakcjonujące zatrudnienie oraz doskonalenie ich umiejętności zawodowych, a także na lepszą diagnozę potrzeb i oczekiwań zainteresowanych.

Stosownie do brzmienia art. 202 ust. 1 ustawy PUP powierza co najmniej jednemu doradcy realizującemu zadania z zakresu pośrednictwa pracy w urzędzie pracy funkcję doradcy do spraw osób do 30. roku życia, którego zadaniem jest w szczególności przygotowanie indywidualnego planu działania (IPD). 

Sporządzenie IPD jest poprzedzone oceną umiejętności cyfrowych bezrobotnego lub poszukującego pracy w wieku do 30. roku życia. 

Ocena umiejętności cyfrowych następuje przez wypełnienie ankiety umiejętności cyfrowych udostępnionej w systemie teleinformatycznym prowadzonym przez ministra właściwego do spraw pracy. Jednocześnie PUP może odstąpić od przeprowadzenia oceny umiejętności cyfrowych, jeżeli bezrobotny lub poszukujący pracy był już poddany tej ocenie. 

W przypadkach uzasadnionych wynikami oceny umiejętności cyfrowych PUP umożliwia bezrobotnemu lub poszukującemu pracy, będącym osobami do 30. roku życia, nabycie umiejętności cyfrowych. 

Nabycie umiejętności cyfrowych przez osoby do 30. roku życia może nastąpić w ramach: 

• szkolenia finansowanego przez starostę albo szkolenia realizowanego w ramach bonu na kształcenie ustawiczne lub stażu – w przypadku, gdy program tego szkolenia lub stażu obejmuje nabycie umiejętności cyfrowych;

• poradnictwa zawodowego realizowanego na podstawie przepisów ustawy.

W myśl art. 203 ustawy – Wojewódzki Urząd Pracy, PUP lub Ochotnicze Hufce Pracy mogą utworzyć ze środków FP lub innych środków publicznych punkt obsługi osób do 30. roku życia, oferujący: 

1. kompleksową informację w zakresie: 
• zatrudnienia i innych form pomocy, 
• możliwości skorzystania ze świadczeń z pomocy społecznej i mieszkalnictwa socjalnego, 
• świadczeniodawców udzielających świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w tym w zakresie rehabilitacji, 
• dalszego kształcenia, 
• podjęcia zatrudnienia w podmiotach ekonomii społecznej; 
2. możliwość uzyskania poradnictwa zawodowego i psychologicznego. 

Warto jeszcze dodać, że minister właściwy do spraw pracy może opracować resortowy program zatrudnienia i podnoszenia umiejętności kierowany do osób do 30. roku życia, który jest finansowany z FP.

Wsparcie dla osób długotrwale bezrobotnych oraz dla osób do 30. roku życia – co oznacza w myśl nowych rozwiązań? Podsumowanie

Pomoc bezrobotnym długotrwale stanowi istotne wyzwanie dla służb zatrudnienia, zwłaszcza w odniesieniu do osób znajdujących się na granicy wykluczenia społecznego. Nowa ustawa o rynku pracy przewiduje rozwiązania zmierzające do zmiany takiego stanu rzeczy. Bezrobotny może między innymi zostać skierowany do centrum integracji społecznej w celu realizacji indywidualnego programu zatrudnienia socjalnego. Szczególne formy wsparcia dotyczą także osób do 30. roku życia. Pomoc w tym zakresie ma spowodować zwiększenie szans tych bezrobotnych i poszukujących pracy na satysfakcjonujące zatrudnienie oraz doskonalenie ich umiejętności zawodowych, a także na lepszą diagnozę potrzeb i oczekiwań zainteresowanych.