Świadczenie wspierające - kto je otrzyma?

Od zeszłego roku wprowadzone zostało świadczenie wspierające. Przewidziano, że będzie ono wprowadzane etapami w 3 kolejnych następujących po sobie latach. Wraz z nadejściem 2025 roku otworzyła się możliwość ubiegania się o to świadczenie dla nowej grupy osób. Kto w 2025 roku może uzyskać świadczenie wspierające, wyjaśniamy w tym artykule.

Kto otrzyma świadczenie wspierające?

Uprawnionymi do świadczenia wspierającego po ukończeniu 18. roku życia przez okres zamieszkiwania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie otrzymują świadczenie wspierające, są następujące osoby:

• obywatele polscy;
• cudzoziemcy będący obywatelami Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Konfederacji Szwajcarskiej;
• cudzoziemcy, jeżeli wynika to z wiążących Rzeczpospolitą Polską dwustronnych umów międzynarodowych o zabezpieczeniu społecznym;
• cudzoziemcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• cudzoziemcy posiadający kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”, jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli państw trzecich, którzy uzyskali zezwolenie na pracę na terytorium państwa członkowskiego na okres nieprzekraczający 6 miesięcy, obywateli państw trzecich przyjętych w celu podjęcia studiów lub pracy sezonowej oraz obywateli państw trzecich, którzy mają prawo do wykonywania pracy na podstawie wizy;
• cudzoziemcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa w charakterze pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż, zezwolenia na pobyt czasowy w celu korzystania z mobilności długoterminowej pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż, w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa lub w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa na podstawie zawiadomienia o zamiarze korzystania przez cudzoziemca z mobilności krótkoterminowej, jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem cudzoziemców, którym zezwolono na pobyt i pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nieprzekraczający 9 miesięcy, chyba że dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
• cudzoziemcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia badań naukowych lub w celu mobilności długoterminowej naukowca, lub na podstawie wizy krajowej w celu prowadzenia badań naukowych albo prac rozwojowych, lub w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej naukowca na podstawie zawiadomienia od jednostki naukowej o zamiarze korzystania przez cudzoziemca z tej mobilności z wyłączeniem cudzoziemców, którym zezwolono na pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy, chyba że dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
• cudzoziemcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będący obywatelami Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, którzy korzystali z prawa pobytu w państwie członkowskim zgodnie z prawem Unii przed zakończeniem okresu przejściowego i potem w dalszym ciągu w nim zamieszkują lub którzy korzystali z uprawnień pracowników przygranicznych w co najmniej 1 państwie członkowskim zgodnie z prawem Unii przed zakończeniem okresu przejściowego i potem w dalszym ciągu z nich korzystają oraz członkowie rodzin wymienionych wcześniej osób, członków rodziny, którzy zamieszkiwali w państwie przyjmującym zgodnie z przepisami dyrektywy 2004/38/WE przed zakończeniem okresu przejściowego i potem w dalszym ciągu w nim zamieszkują.

W 2025 roku o świadczenie wspierające może ubiegać się osoba spełniająca następujące kryteria:

• mająca ukończone 18 lat;
• będąca obywatelem Polski albo Unii Europejskiej (UE) lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), jeśli nie przebywa w Polsce, i mająca dostęp do rynku pracy;
• mieszkająca w Polsce;
• mająca decyzję wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, w której poziom potrzeby wsparcia został ustalony na poziomie punktów uprawniającym do świadczenia.

W 2024 roku o świadczenie to mogły ubiegać się tylko osoby z najwyższymi poziomami potrzeby wsparcia określonymi w przedziale od 87 do 100 punktów. 

Osoba wymagająca opieki, której przyznano na podstawie dotychczasowych przepisów prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna lub której przyznano prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie obowiązującego od 1 stycznia 2024 roku brzmienia ustawy o świadczeniach rodzinnych, będzie mogła otrzymać świadczenie wspierające, nawet jeśli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 70 do 89 punktów w skali potrzeby wsparcia.

Przykład 1. 

Czy pani Bogusława, która ma określoną potrzebę wsparcia na poziomie 75 punktów, może ubiegać się w 2025 roku o świadczenie wspierające? Pani Bogusława w 2025 roku może ubiegać się o świadczenie wspierające, choć w 2024 roku nie miała do tego prawa.

Przykład 2. 

Czy pani Grażyna, która jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, ma prawo do uzyskania świadczenia wspierającego, jeśli ma określoną potrzebę wsparcia na poziomie 83 punktów? Pani Grażyna, choć pracuje, może ubiegać się o świadczenie wspierające, ponieważ fakt zarobkowania nie pozbawia jej prawa do świadczenia wspierającego. 

Przykład 3. 

Czy pan Paweł, który prowadzi działalność gospodarczą, otrzyma świadczenie wspierające, jeśli poziom potrzeby wsparcia w decyzji wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności w jego przypadku ustalono na poziomie 79%, a wcześniej nie miał ustalonego prawa do innych świadczeń? Pan Paweł będzie mógł wystąpić o świadczenie wspierające w 2025 roku. Prowadzenie działalności gospodarczej nie pozbawia go prawa do uzyskania tego świadczenia.

Cel świadczenia wspierającego i jego wysokość

Świadczenie wspierające ma służyć częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych osób z niepełnosprawnościami od ukończenia 18. roku życia i posiadających decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia.

Potrzeba wsparcia – co to takiego i dla kogo jest ustalana?

Potrzebę wsparcia ustala się osobom:

• zakwalifikowanym przez organy orzekające do 1 z 3 stopni niepełnosprawności;

• mającym orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych traktowane na równi z odpowiednim orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności;

• które przed dniem wejścia w życie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych zostały zaliczone do jednej z grup inwalidów, jeżeli przed tą datą orzeczenie o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów nie utraciło mocy.

Potrzebę wsparcia ustala się przez ocenę osoby w następujących obszarach: 

• zmiany pozycji ciała; 
• poruszanie się w znanym środowisku; 
• poruszanie się w nieznanym środowisku; 
• sięganie, chwytanie i manipulowanie przedmiotami użytkowymi; 
• przemieszczanie się środkami transportu; 
• klasyfikacja docierających bodźców; 
• przekazywanie informacji innym osobom; 
• prowadzenie rozmowy; 
• opanowanie nowej umiejętności praktycznej; 
• koncentrowanie się na czynności; 
• korzystanie z urządzeń i technologii informacyjno-komunikacyjnych; 
• mycie i osuszanie całego ciała; 
• mycie i osuszanie rąk i twarzy; 
• pielęgnowanie poszczególnych części ciała; 
• troska o własne zdrowie; 
• korzystanie z toalety; 
• ubieranie się; 
• jedzenie i picie; 
• stosowanie zalecanych środków terapeutycznych; 
• realizowanie wyborów i decyzji; 
• pozostawanie w domu samemu; 
• nawiązywanie kontaktów; 
• kontrolowanie własnych zachowań i emocji; 
• utrzymywanie kontaktów z bliskimi; 
• tworzenie bliskich relacji z innymi osobami; 
• kupowanie artykułów codziennej potrzeby; 
• przygotowywanie posiłków; 
• dbanie o dom, ubrania i obuwie; 
• dokonywanie transakcji finansowych; 
• rekreacja i organizacja czasu wolnego; 
• załatwianie spraw urzędowych; 
• realizowanie dziennego rozkładu zajęć polegające na zdolności do podejmowania działań związanych z planowaniem, ustalaniem i spełnianiem czynności wynikających z codziennego rozkładu zajęć i obowiązków.

Postępowanie w sprawie ustalenia poziomu potrzeby wsparcia

Wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, ustalając poziom potrzeby wsparcia, ma obowiązek czynić to na podstawie obserwacji, wywiadu bezpośredniego oraz oceny funkcjonowania osoby ubiegającej się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia, przy zastosowaniu formularza w zakresie ustalania poziomu potrzeby wsparcia dla osób zaliczonych do stopnia niepełnosprawności, a także na podstawie informacji wskazanych w kwestionariuszu samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem.

Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia można złożyć wraz z wnioskiem o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia trzeba składać do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Kto pozbawiony jest prawa do świadczenia wspierającego?

Świadczenia wspierającego zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami nie otrzyma uprawniony, który został umieszczony w domu pomocy społecznej, w rodzinnym domu pomocy, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom z niepełnosprawnościami, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich. 

Ponadto nie będzie mógł mieć przyznanego świadczenia uprawniony, który ma prawo za granicą do świadczenia o podobnym charakterze, chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. 

Przepisy wskazują, że gdy inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką nad uprawnionym, nie może ono zostać przyznane, chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Jak uzyskać świadczenie wspierające?

Chcąc otrzymać świadczenie wspierające, konieczne jest zainicjowanie postępowania w sprawie jego przyznania, które prowadzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego należy złożyć po uzyskaniu decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. 

Wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego wymaga podania następujących danych:

• dane uprawnionego do świadczenia, a w przypadku gdy nie jest on wnioskodawcą, również dane wnioskodawcy obejmujące: imię, nazwisko, nazwisko rodowe, datę urodzenia, adres miejsca zamieszkania, obywatelstwo, płeć, numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość, adres poczty elektronicznej, numer telefonu, numer rachunku płatniczego w kraju lub numer wydanego w kraju instrumentu płatniczego w rozumieniu Ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 roku o usługach płatniczych;
• oznaczenie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, obejmujące w szczególności numer decyzji.

Świadczenie wspierające - podsumowanie

Podsumowując, w 2025 roku coraz więcej osób będzie mogło wystąpić o przyznanie im świadczenia wspierającego. Ostatnia grupa osób uprawniona do tego świadczenia będzie mogła rozpocząć jego pobranie od stycznia 2026 roku. Będą to osoby z niepełnosprawnościami, w których przypadku poziom potrzeby wsparcia określono w przedziale od 70 do 77 punktów.