Świadczenie emerytalne przyznawane z ZUS-u może być dla wielu przyszłych emerytów niewystarczające. W związku z tym warto zawczasu pomyśleć o dodatkowym źródle dochodu na emeryturze. Unia Europejska opracowała w tym celu zupełnie nowy program, jakim jest Ogólnoeuropejski Indywidualny Produkt Emerytalny, zwany OIPE. Sprawdźmy, na czym dokładnie polega i jakie benefity możemy z niego uzyskać.
Dodatkowe źródło dochodów na emeryturze
Świadczenia emerytalne oferowane przez ZUS są co do zasady dosyć niskie i nie zapewniają pokrycia wszystkich wydatków osób, które nie są już aktywne zawodowo. Aktualni emeryci muszą albo dorabiać, albo liczyć na pomoc najbliższych. Obecnie pracujące pokolenie powinno już teraz znaleźć dodatkowe źródła finansów w okresie, gdy sami przejdą na emeryturę, ponieważ większość danych analitycznych wskazuje, że emerytury z ZUS-u nie pozwolą na godne życie. Jedną z form dodatkowego oszczędzania jest popularne IKE albo IKZE, w ramach których zainteresowany odkłada regularnie pieniądze, które w późniejszym czasie powiększą jego świadczenie emerytalne. Możliwe jest także inwestowanie w zakup nieruchomości, papiery wartościowe, obligacje skarbowe lub gra na giełdzie, aczkolwiek zawsze wiąże się to z koniecznością posiadania większej ilości pieniędzy albo ryzykiem utraty zgromadzonych już oszczędności.
Przepisy nie zabraniają korzystania z różnych źródeł dochodu na emeryturze. Co więcej, państwo zachęca do podejmowania działań, które zmierzają w tym kierunku. Unia Europejska, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom obywateli państw członkowskich, wprowadziła nowe rozwiązanie, które pomaga uniknąć tzw. podatku Belki w wysokości 19%. Mowa oczywiście o Ogólnoeuropejskim Indywidualnym Produkcie Emerytalnym (OIPE).
Czym jest OIPE?
W dużym skrócie OIPE jest formą dodatkowego oszczędzania na przyszłe świadczenie emerytalne, które możemy porównać do naszego polskiego IKE lub IKZE. Organy UE stworzyły ogólny zarys funkcjonowania OIPE, natomiast szczegóły wdrożenia tej instytucji są odmienne w każdym kraju członkowskim. Cechą wspólną dla OIPE jest to, że zmiana miejsca rezydencji obywatela UE w trakcie odkładania w ramach tego produktu nie powoduje konieczności zbierania pieniędzy od nowa. OIPE jest wówczas odkładane na zasadach panujących w kraju, w którym aktualnie mieszka zainteresowana osoba. Wraz z chwilą przeprowadzki do innego kraju należącego do Wspólnoty zmieniają się zasady opłacania bieżących składek na OIPE.
Zgodnie z ogólnymi wytycznymi UE OPIE składa się z dwóch etapów:
- pierwszego określanego mianem fazy gromadzenia środków na indywidualnym koncie;
- drugiego polegającego na zleceniu wypłaty zebranych pieniędzy. Ten etap może być wykonany na kilka różnych sposobów – poprzez wypłatę środków w formie ratalnej, w ramach jednorazowej wypłaty, w ramach wypłat, które będą stopniowo pomniejszać zgromadzony kapitał albo w formie mieszanej składającej się z elementów poprzednich form wypłaty.
Z OIPE może skorzystać każda osoba mieszkająca w UE. Posiadanie statusu pracownika nie jest w ogóle konieczne, stąd też pracownicy sezonowi, samozatrudnieni, freelancerzy, a nawet osoby bezrobotne również mogą w nim partycypować. Trzeba jednak pamiętać o rocznym limicie wpłat, który w 2024 roku wynosi dokładnie 23 472 zł. Udział w IKE albo IKZE nie stanowi przeszkody do przystąpienia do OIPE i nie ma wpływu na limity roczne dla niego ustanowione. Można więc inwestować maksymalnie w IKE lub IKZE i jednocześnie w OIPE.
Korzyści OIPE
Udział w Ogólnoeuropejskim Indywidualnym Produkcie Emerytalnym niesie ze sobą kilka korzyści, na których czele wysuwa się brak obowiązkowego podatku od zysków. W Polsce taka danina jest określana mianem podatku Belki i wynosi dokładnie 19%. Jest on stosowany chociażby w lokatach bankowych i znacząco pomniejsza zyski oszczędzających. Brak podatku wiąże się jednak z koniecznością powstrzymania się z wypłatą zgromadzonych środków przed przejściem na emeryturę. Innymi słowy, jeśli oszczędzający zechce wcześniej wypłacić pieniądze zgromadzone na swoim koncie OIPE, będzie musiał niestety zapłacić 19% podatku od zysków kapitałowych.
Zaletą OIPE są również stosunkowo niskie opłaty pobierane przez instytucje oferujące taką możliwość oszczędzania. Według odgórnych wytycznych UE maksymalna wysokość opłaty pobieranej za prowadzenie konta OIPE wynosi 1% wartości zarządzanych aktywów w skali roku. Zdarza się, że podmioty zarządzające kontami OIPE pobierają niższe opłaty, np. 0,6% wartości zarządzanych aktywów.
Przez cały okres oszczędzania w OIPE uczestnik jest na bieżąco informowany o stosowanej dla niego strategii inwestycyjnej, kosztach, ryzyku, uzyskanych zwrotach i wysokości dodatkowego świadczenia emerytalnego w przyszłości. W każdej chwili ma prawo zrezygnować z uczestnictwa w programie, choć będzie się to wiązało z koniecznością zapłaty podatku Belki od uzyskanych zysków kapitałowych.
Środki zgromadzone w OIPE podlegają dziedziczeniu, a więc w przypadku śmierci uczestnika nie przepadają i mogą trafić w ręce wskazanych spadkobierców.
Podmiotami obsługującymi rachunki OIPE mogą zostać instytucje kredytowe, zakłady ubezpieczeń, towarzystwa emerytalne, firmy inwestycyjne, firmy zarządzające aktywami lub zarządzający funduszami alternatywnymi. To z kolei gwarantuje wysoki stopień bezpieczeństwa przekazanych środków pieniężnych.
Jak przystąpić do OIPE?
Mimo że OIPE jest przeznaczone w zasadzie dla każdego obywatela UE, to jednak w programie istnieją pewne ograniczenia wiekowe. Bez większego problemu przystąpi do niego każdy w przedziale wiekowym od 18 do 55 lat. Ukończenie 55. roku życia nie przekreśla możliwości uczestnictwa w programie, jednak tylko pod warunkiem, że chętny nie nabył jeszcze praw emerytalnych. Osoby poniżej 15. roku życia co do zasady są wyłączeni z udziału w OIPE, chyba że pracują w ramach umowy o pracę, a ich wpłaty nie przekraczają przychodów z takiej umowy. Do zawarcia umowy z podmiotem obsługującym OIPE niezbędna jest wówczas zgoda rodziców lub prawnych opiekunów małoletniego.
OIPE można otworzyć zdalnie, w Polsce podmiotem obsługującym ten produkt jest firma FINAX, która ma własną stronę internetową i uzyskała wszystkie wymagane zgody do obsługiwania omawianego produktu emerytalnego, oferuje także inne narzędzia wykorzystywane do oszczędzania i powiększania majątku. FINAX nie pobiera opłat za otwarcie i zamknięcie konta, a także za zlecenia w ramach OIPE. Jedyną opłatą jest ta za zarządzenie w ramach unijnego produktu emerytalnego, która na tę chwilę wynosi 0,72% wartości zarządzanych aktywów w skali roku.
Otwarcie OIPE następuje poprzez wypełnienie internetowego formularza na stronie podmiotu obsługującego ten produkt. Uczestnik musi podać w nim nie tylko swoje dane osobowe i kontaktowe, lecz także wykształcenie, miejsce zamieszkania, walutę, w której zdeponowane będą środki (obecnie w Polsce można wybrać PLN albo EUR), a także częstotliwość i wielkość planowanych inwestycji. Konieczne staje się także podanie źródła uzyskiwanego dochodu oraz oznaczenie stopnia ryzyka, które może podjąć uczestnik przy inwestowaniu. Chodzi o wybór opcji szybkiego, ale ryzykownego wzrostu oszczędności albo wolnego, choć bezpieczniejszego wzrostu. Po przeprowadzonej weryfikacji użytkownika zostaje wygenerowana umowa o prowadzenie OIPE, którą można podpisać elektronicznie. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości przed finalizacją kontraktu zawsze można przekazać go do weryfikacji doradcy podatkowemu lub prawnikowi specjalizującemu się w dziedzinie finansów.
Przeniesienie OIPE do innego kraju
Zmiana miejsca zamieszkania uczestnika OIPE nie powoduje konieczności zamknięcia produktu. Można go bowiem przenieść do kraju, do którego planujemy przeprowadzkę – pod warunkiem, że jest to państwo członkowskie UE. Uczestnik ma wówczas tak naprawdę aż 3 możliwości do wyboru:
- może wpłacać środki na swoje dotychczasowe konto OIPE na takich samych zasadach, jakby nie doszło do zmiany miejsca zamieszkania;
- może założyć subkonto u swojego dotychczasowego dostawcy OIPE z zaznaczeniem, że obejmuje ono nowe miejsce zamieszkania. To rozwiązanie prowadzi do powstania dwóch subkont – jednego w poprzednim miejscu zamieszkania i drugiego w nowym. Wpłaty będą dokonywane na nowe subkonto, zgodnie z zasadami obowiązującymi dla nowego kraju zamieszkania, na starym subkoncie dotychczas zgromadzone środki będą dalej pracować na przyszłą emeryturę;
- może zmienić dotychczasowy podmiot, który prowadził OIPE. Taka opcja pojawia się przede wszystkim wtedy, gdy dotychczasowa firma prowadząca rachunek OIPE nie oferuje takiej opcji w kraju, do którego przeprowadził się uczestnik.
Podsumowanie
OIPE jest nową formą oszczędzania na przyszłą emeryturę, podobną do polskiego IKE lub IKZE. Ogólnoeuropejski Indywidualny Produkt Emerytalny jest przeznaczony przede wszystkim dla osób w wieku produkcyjnym bez względu na to, czy pozostają zatrudnieni w ramach stosunku pracy. Jego główną korzyścią jest gromadzenie kapitału emerytalnego bez konieczności odprowadzania 19-procentowego podatku Belki, pod warunkiem że uczestnik nie zdecyduje się na wypłatę swoich pieniędzy przed uzyskaniem wieku emerytalnego. OIPE umożliwia przenoszenie produktu w ramach każdego kraju członkowskiego UE.
