Różnice kursowe metodą bilansową i metodą podatkową

Czym są różnice kursowe? Jak należy je prawidłowo ustalić i księgować? Metoda bilansowa czy metoda podatkowa? Odpowiedzi na te pytania oraz kilka innych ciekawych faktów na temat różnic kursowych znajdziesz w artykule poniżej.

Jak powstają różnice kursowe?

Krajowe prawo nakłada na podatników obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w polskich złotych. Przy transakcjach oraz zdarzeniach gospodarczych w walutach obcych konieczna jest wycena aktywów, pasywów, przychodów oraz kosztów po kursach odpowiednio uregulowanych przepisami. W wyniku zapłaty za zobowiązania lub należności bądź wyceny bilansowej powstają różnice kursowe. Do prawidłowej wyceny zdarzeń gospodarczych zastosowanie mają przepisy prawa bilansowego, podatkowego oraz Międzynarodowe Standardy Rachunkowości.

Ważne!

Wybór drugiej z powyższych metod wyceny nakłada na podatnika obowiązek zawiadomienia właściwego naczelnika urzędu skarbowego, w przewidzianym do tego terminie.

Zobacz też:

Różnice kursowe zrealizowane i niezrealizowane

Różnice kursowe zrealizowane powstają w chwili uregulowania rozrachunków, sprzedaży środków pieniężnych, udziałów. Różnice kursowe niezrealizowane powstają natomiast przy wycenie bilansowej niezapłaconych należności i zobowiązań.

Jak prawidłowo ustalić różnice kursowe?

Różnice kursowe ustala się zgodnie z art. 30 ust. 1 i 2 Ustawy o rachunkowości. Zgodnie z ustawą wyceniamy wszystkie bieżące zdarzenia, które mają miejsce podczas okresu obrachunkowego. Ponadto przynajmniej raz w tym okresie dokonujemy wyceny bilansowej.

Wycena zdarzeń gospodarczych w ciągu roku

Wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia po kursie:

faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji, w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań;
średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu, o którym mowa powyżej, a także w przypadku pozostałych operacji.

Wycena bilansowa

Nie rzadziej niż na dzień bilansowy wycenia się wyrażone w walutach obcych:

składniki aktywów i pasywów po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski,
gotówkę znajdującą się w jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych po kursie, po którym nastąpił jej zakup, jednak w wysokości nie wyższej od średniego kursu ogłoszonego na dzień wyceny dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski.

Jakie stosujemy metody rozliczania różnic kursowych?

Dla celów podatkowych istnieją dwie metody ustalania różnic kursowych:

metoda podatkowa - w rachunku podatkowym uwzględniane są tylko różnice kursowe zrealizowane,
metoda bilansowa - wszystkie różnice kursowe (zrealizowane i niezrealizowane) uwzględnia się w rachunku podatkowym.

Podatnicy prowadzący księgi rachunkowe mają możliwość wyboru stosowanej metody. Natomiast podatnicy rozliczający podatek na zasadach ogólnych (prowadzący księgę przychodów i rozchodów oraz rozliczający się w ramach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych) nie mają takiego wyboru - jedyną opcją jest metoda podatkowa.

Na podstawie art. 24c ust.1 ustawy o p.d.o.f. i art.15a ust.1 ustawy o p.d.o.p. różnice kursowe dodatnie zwiększają przychody, a różnice ujemne zwiększają koszty. Zgodnie z Ustawą o rachunkowości różnice kursowe dodatnie zwiększają Przychody finansowe- konto 750-1, a różnice kursowe ujemne zwiększają Koszty finansowe- konto 751-1.

Różnice kursowe w uzasadnionych przypadkach zaliczane są do kosztu wytworzenia produktów lub ceny nabycia towarów, a także ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środków trwałych, środków trwałych w budowie lub wartości niematerialnych i prawnych - art. 30 ust 4 Ustawy o rachunkowości.

Natomiast w metodzie podatkowej różnice kursowe niezrealizowane nie są uznawane odpowiednio za koszt i przychód podatkowy. Wskazane jest, aby takie różnice kursowe księgować na kontach niestanowiących kosztów i przychodów podatkowych. Na przykład “Przychód finansowy PNP” - konto 752-1 i “Koszty finasowe NKUP” - konto 753-1.

Przykład 1.

Firma na 31 lipca 2017 posiada rozrachunki:

należności 2000 EUR z dnia 20 czerwca 2017 wycenione po średnim kursie NBP z dnia roboczego poprzedzającego wystawienie faktury, czyli 19-06-2017 tabela 116/A/NBP/2017 4,2112

2000 EUR x 4,2112 = 8422,40 zł,

zobowiązania 1000 EUR z dnia 20 czerwca 2017 wycenione po średnim kursie NBP z dnia roboczego poprzedzającego wystawienie faktury, czyli 19-06-2017 tabela 116/A/NBP/2017 4,2112

1000 EUR x 4,2112 = 4211,20 zł.

Na 31 lipca 2017 dokonano wyceny bilansowej należności i zobowiązań po kursie NBP z dnia wykonania wyceny. Tabela 146/A/NBP/2017 kurs 4,2545

należności 2000 EUR x 4,2545 = 8509 zł
zobowiązania 1000 EUR x 4,2545 = 4254,50 zł

Powstałe z wyceny bilansowej różnice kursowe:

dla należności 86,60 zł dodatnia różnica kursowa
dla zobowiązań 43,30 zł ujemna różnica kursowa

Księgowanie

różnice kursowe

Kilka faktów na temat metod ustalania różnic kursowych w księgach rachunkowych

	Metoda bilansowa	Metoda podatkowa
Jakie obowiązki?	- obowiązek poddawania badaniu sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta w okresie stosowania metody oraz przez okres nie krótszy niż 3 lata, - zawiadomienie w formie pisemnej naczelnika urzędu skarbowego o wybranej metodzie w terminie do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego. Przy rozpoczęciu działalności w terminie do 30 dni od daty rozpoczęcia.	Brak spełnienia warunków oraz zgłoszenia do urzędu skarbowego.
Podstawa prawna	art 14b ust. 4 ustawy o p.d.o.f. art. 9b ust. 3 ustawy o p.d.o.p.
Jak stosować?	Do przychodów i kosztów podatkowych zalicza się różnice kursowe z tytułu: - transakcji walutowych - z wyceny składników aktywów i pasywów w walucie obcej - wyceny bilansowej. Wycenę bilansową przeprowadza się w wybranych terminach i stosuje przez cały okres obrachunkowy. Terminy wynikające z ustawy : - na ostatni dzień miesiąca i ostatni dzień roku podatkowego lub - na ostatni dzień kwartału i ostatni dzień roku podatkowego lub - na ostatni dzień roku podatkowego.	Do przychodów i kosztów podatkowych zalicza się różnice kursowe z tytułu: - otrzymania przychodu w walucie obcej, - zapłaty kosztu w walucie obcej, - wpływu lub wypływu środków pieniężnych lub wartości pieniężnych, - zwrotu kredytu lub pożyczki walutowej, - spłaty kredytu lub pożyczki walutowej. Wszelkie inne różnice powstałe np. z wyceny bilansowej, nie są ani kosztem, ani przychodem podatkowym.
Podstawa prawna	art. 14b ust. 4 ustawy o p.d.o.f. art. 9b ust. 2 ustawy o p.d.o.p.	art. 24c ust. 2 i 3 ustawy o p.d.o.f. art.15a ust. 2 i 3 ustawy o p.d.o.p.
Różnice kursowe a VAT W sytuacji gdy polski kontrahent wystawia fakturę polskiemu kontrahentowi w walucie obcej, wyceniając fakturę, wylicza się różnice kursowe od kwoty brutto. Tym samym od wartości netto i VAT.	Całość różnicy kursowej jest kosztem lub przychodem podatkowym	Różnice kursowe od wartości netto będą kosztem lub przychodem podatkowym. Natomiast od wielkości kwoty VAT już nie, ponieważ przychód i koszt ustalany jest od wielkości w kwocie netto.

Przykład 2.

Firma posiada zobowiązania do klienta krajowego w walucie EUR. Różnice kursowe do celów podatkowych rozlicza metodą podatkową.

Faktura VAT 1000 Euro netto + 230 Euro VAT wystawiona dnia 5 lipca 2017 po średnim kursie NBP z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury (04.07.2017 r.) 4,2428

1000 EUR x 4,2428 = 4242,80 zł

230 EUR x 4,2428 = 975,84 zł