Polskie świadczenia emerytalne w zdecydowanej większości przypadków nie należą do zbyt wysokich. Część emerytów ma jednak prawo do emerytury zagranicznej, która może podreperować ich domowy budżet. Czy prawo pozwala jednak na łączenie tych dwóch różnych świadczeń? Z artykułu dowiesz się, czy można łączyć pobieranie emerytury z zagranicy z emeryturą krajową.
Emerytura zagraniczna – dla kogo?
Świadczenie emerytury z innego kraju jest możliwe do uzyskania tylko wtedy, gdy dana osoba spełnia ku temu warunki prawne innego państwa. W praktyce wiąże się to z koniecznością pracy przez wymagany okres oraz uzbierania składek na przyszłą emeryturę. Ile jest krajów na świecie, tyle też świadczeń emerytalnych może pobierać jedna osoba. Polskie prawo nie stoi na przeszkodzie, aby obywatel RP pobierał wyłącznie emeryturę zza granicy lub łączył ją ze świadczeniem wypłacanym przez krajowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Polski ZUS oraz jego zagraniczny odpowiednik będą wypłacać świadczenie emerytalne w wysokości odpowiadającej wartości zgromadzonych składek i lat pracy danej osoby. Co do zasady będzie to wiązać się także z koniecznością ukończenia odpowiedniego wieku pozwalającego ubiegać się o emeryturę. Teoretycznie możliwa jest sytuacja, w której polski obywatel zyska prawo do świadczeń z kilku różnych krajów. Pamiętajmy jednak, że może w nich obowiązywać inny wiek emerytalny, skutkiem czego wypłata omawianych świadczeń może następować w różnych okresach. Finalnie jednak dojdzie do sytuacji, w której uprawniony będzie otrzymywać kilka świadczeń jednocześnie.
ZUS umożliwia pobieranie polskiej i zagranicznej emerytury z każdego dowolnego kraju na całym świecie. Uprawniony nie jest więc ograniczony tylko do krajów UE, EOG albo EFTA. Jeśli jednak emerytura miałaby być pobierana także z państwa należącego do Unii Europejskiej lub EFTA, zainteresowany nie musi składać odrębnych wniosków o wypłacenie świadczenia emerytalnego do każdego z tych krajów z osobna. W takim przypadku wniosek o łączne świadczenia można złożyć do polskiego ZUS, który załatwi wszystkie formalności z administracją innego państwa. Wnioskodawca musi jednak pamiętać o przedłożeniu wszystkich wymaganych dokumentów, na czele z umowami o pracę lub kontraktami w innym kraju.
Wniosek o wypłatę emerytury krajowej i zagranicznej
Osiągnięcie wymaganego wieku emerytalnego nie oznacza automatycznego przyznania prawa do emerytury. Taka zasada obowiązuje w większości krajów świata, co w praktyce oznacza, że otrzymanie świadczenia emerytalnego jest uwarunkowane złożeniem odpowiedniego wniosku do właściwej instytucji danego państwa. W przypadku, gdy uprawniony pracował w Polsce i kraju członkowskim UE albo EFTA wszystkie formalności emerytalne można załatwić w naszym krajowym ZUS-ie. Jeśli wnioskodawca pracował w Polsce, lecz obecnie mieszka na stałe w innym kraju członkowskim UE lub EFTA, w którym także nabył prawo do emerytury, powinien złożyć odpowiedni wniosek do instytucji kraju swojego stałego zamieszkania. Właściwa instytucja ubezpieczeniowa przekaże następnie pismo do wszystkich instytucji w innych krajach, które będą mogły wypłacić świadczenia emerytalne danej osobie.
Przykład 1.
Pan Kamil pracował w Polsce i Niemczech, na stałe mieszka jednak w Berlinie. Obecnie jest w wieku, który pozwala mu ubiegać się o świadczenie emerytalne zarówno z Polski, jak i Niemiec. W którym kraju powinien złożyć wniosek o przyznanie mu polskiego i niemieckiego świadczenia?
Wniosek o przyznanie dwóch emerytur powinien zostać złożony do instytucji niemieckiej.
Przykład 2.
Pani Barbara pracowała w Czechach, Polsce i w Niemczech. Obecnie jest w wieku, który uprawnia ją do pobierania emerytury w każdym z ww. krajów. Pani Barbara mieszka na stałe w Polsce – czy może złożyć wniosek o przyznanie jej świadczenia emerytalnego do instytucji ubezpieczeniowej w Czechach?
Nie, ponieważ ze względu na swoje stałe miejsce zamieszkania powinna to zrobić do polskiego ZUS-u.
Przykład 3.
Pan Witold pracował w Polsce i Szwecji. Obecnie mieszka na stałe w tych dwóch krajach, tzn. połowę roku spędza w Polsce, drugą połowę w Szwecji. W obu krajach posiada także własne nieruchomości. Spełnia warunki do uzyskania emerytury zarówno ze Szwecji, jak i z Polski – do którego kraju powinien złożyć wniosek o przyznanie tego świadczenia?
W tym przypadku może samodzielnie wybrać właściwą instytucję ubezpieczeniową, ponieważ posiada w zasadzie dwa stałe miejsca zamieszkania. Pan Witold powinien jednak złożyć wniosek o świadczenie emerytalne tylko do jednej instytucji ubezpieczeniowej.
Przykład 4.
Pani Iwona pracowała w Polsce i w Brazylii. Obecnie mieszka na stałe w Polsce i skończyła wiek, który uprawnia ją do świadczeń emerytalnych z obu tych krajów jednocześnie. Czy może złożyć do polskiego ZUS-u wniosek o przyznanie jej emerytury zarówno z Polski, jak i Brazylii?
Nie, ponieważ Brazylia nie należy do krajów członkowskich UE ani EFTA, w związku z czym w tej sytuacji należy złożyć dwa wnioski emerytalne – jeden do polskiego ZUS-u, a drugi do instytucji ubezpieczeniowej w Brazylii.
Niezależnie od tego, do której instytucji ubezpieczeniowej zostanie złożony wniosek o przyznanie świadczeń emerytalnych, każda z tych instytucji będzie go rozpatrywała na podstawie własnych krajowych przepisów. Warto w tym miejscu wskazać, że decydując się na złożenie wniosku do polskiego ZUS-u, należy wybrać oddział, który jest dedykowany konkretnemu krajowi członkowskiemu UE albo EFTA. Wnioski o emerytury lub renty osób, które pracowały lub mieszkają w państwach UE lub EFTA, rozpatrują bowiem wyznaczone placówki ZUS-u, które realizują rozporządzenia unijne:
Oddział ZUS w Bydgoszczy – Włochy;
Oddział ZUS w Chrzanowie – Belgia;
Oddział ZUS w Gdańsku – Wielka Brytania;
Oddział ZUS w Krakowie – Holandia;
Oddział ZUS w Lublinie – Irlandia;
I Oddział ZUS w Łodzi – Cypr, Grecja, Malta;
Oddział ZUS w Nowym Sączu – Czechy, Słowacja;
Oddział ZUS w Opolu – Niemcy;
Oddział ZUS w Rzeszowie – Hiszpania, Portugalia;
Oddział ZUS w Szczecinie – Estonia, Finlandia, Islandia, Litwa, Łotwa, Norwegia, Szwecja;
Oddział ZUS w Tarnowie – Austria, Liechtenstein, Słowenia;
Oddział ZUS w Toruniu – Dania, Szwajcaria, Węgry;
I Oddział ZUS w Warszawie – Bułgaria, Chorwacja, Francja, Luksemburg, Rumunia.
Niezależnie od możliwości złożenia wniosku we właściwym oddziale ZUS, każdy ma prawo skorzystać w tym zakresie również z PUE-ZUS. Właściwy w całej sprawie będzie druk EMP – wniosek o emeryturę i załącznik EMZ – załącznik do wniosku o emeryturę dla osób, które ubiegają się o emeryturę z zagranicznej instytucji państwa UE lub EFTA. Oprócz tego wnioskodawca musi załączyć do swojego pisma:
formularz unijny E 207 PL – informacje dotyczące przebiegu ubezpieczenia osoby ubezpieczonej; w formularzu tym podaj wszystkie państwa, w których pracowałeś;
dokumenty, które uzasadniają przyznanie ci emerytury lub renty z ZUS-u i posłużą do wyliczenia jej wysokości, m.in.: zaświadczenia pracodawców albo świadectwa pracy, potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe w Polsce; zaświadczenia pracodawców albo świadectwa pracy potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze; zaświadczenia pracodawców potwierdzające okresy zatrudnienia i wysokość wynagrodzenia, które stanowiło podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w Polsce (może być wystawione na formularzu ERP-7); legitymacja ubezpieczeniowa, która zawiera wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości zarobków; zaświadczenie szkoły wyższej potwierdzające okres nauki i programowy tok jej trwania; książeczka wojskowa lub zaświadczenie z Wojskowej Komendy Uzupełnień o okresie czynnej służby wojskowej; odpisy aktów urodzenia dzieci.
Wysokość każdego świadczenia emerytalnego jest ustalana na podstawie przepisów danego kraju. W praktyce wygląda to najczęściej tak, że polska emerytura jest wypłacana w złotówkach, a emerytura z innego kraju w walucie narodowej tego państwa.
Pobieranie emerytury z zagranicy z emeryturą krajową - czy to możliwe?– podsumowanie
Polskie prawo pozwala na pobieranie wielu świadczeń emerytalnych z różnych krajów świata. Aby było to jednak możliwe, konieczne jest spełnienie wszystkich warunków uprawniających do przyznania emerytury na podstawie przepisów każdego kraju, w którym dana osoba ubiega o się o omawiane świadczenie. W przypadku, gdy emerytura ma pochodzić także z państwa należącego do UE albo do EFTA, wniosek o kilka świadczeń emerytalnych należy złożyć do jednej instytucji ubezpieczeniowej właściwej ze względu na aktualne miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Jeśli kraje nie należą do UE lub EFTA, uprawniony musi złożyć odrębne wnioski o wypłatę emerytury do instytucji ubezpieczeniowych każdego kraju, w którym nabył prawo do tego świadczenia. Świadczenia emerytalne pochodzące z różnych państw są wypłacane w narodowej walucie tych krajów.
