Wraz z nadejściem 2024 roku wprowadzone zostało nowe świadczenie dla osób z niepełnosprawnością. Zostało ono nazwane świadczeniem wspierającym. Otrzyma je osoba, która będzie miała ustalony odpowiedni poziom wsparcia decyzją wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Niniejszy artykuł wyjaśni, czy dochody i prowadzenie działalności zarobkowej mają wpływ na prawo do świadczenia wspierającego.
Przesłanki uprawniające do przyznania świadczenia wspierającego
Świadczenie wspierające otrzyma osoba spełniająca następujące kryteria:
- mająca ukończone 18 lat;
- będąca obywatelem Polski albo Unii Europejskiej (UE) lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), a jeśli nie przebywa w Polsce – mająca dostęp do rynku pracy;
- mieszkająca w Polsce;
- mająca decyzję wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, w której poziom potrzeby wsparcia został ustalony na poziomie uprawniającym do świadczenia.
- kiedy uprawniony został umieszczony w domu pomocy społecznej, w rodzinnym domu pomocy, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom z niepełnosprawnościami, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;
- kiedy uprawniony ma prawo za granicą do świadczenia wspierającego o podobnym charakterze, chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
- gdy inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką nad uprawnionym, chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia
Potrzebę wsparcia ustala się osobom:
- zakwalifikowanym przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności;
- mającym orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych traktowane na równi z odpowiednim orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności;
- które przed dniem wejścia w życie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych zostały zaliczone do jednej z grup inwalidów, jeżeli przed tą datą orzeczenie o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów nie utraciło mocy.
Wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, ustalając poziom potrzeby wsparcia, dokonuje tego na podstawie obserwacji, wywiadu bezpośredniego oraz oceny funkcjonowania osoby ubiegającej się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia, przy zastosowaniu formularza w zakresie ustalania poziomu potrzeby wsparcia dla osób zaliczonych do stopnia niepełnosprawności, a także na podstawie informacji wskazanych w kwestionariuszu samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem.
Od czego zależy wysokość świadczenia wspierającego?
Świadczenie wspierające ustalone zostało w następujących wysokościach:
- 220% renty socjalnej, gdy poziom potrzeby wsparcia w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia określono na poziomie od 95 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia;
- 180% renty socjalnej, gdy poziom potrzeby wsparcia w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia określono na poziomie od 90 do 94 punktów w skali potrzeby wsparcia;
- 120% renty socjalnej, gdy poziom potrzeby wsparcia w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia określono na poziomie od 85 do 89 punktów w skali potrzeby wsparcia;
- 80% renty socjalnej, gdy poziom potrzeby wsparcia w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia określono na poziomie od 80 do 84 punktów w skali potrzeby wsparcia;
- 60% renty socjalnej, gdy poziom potrzeby wsparcia w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia określono na poziomie od 75 do 79 punktów w skali potrzeby wsparcia;
- 40% renty socjalnej, gdy poziom potrzeby wsparcia w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia określono na poziomie od 70 do 74 punktów w skali potrzeby wsparcia.
Od 1 marca 2024 roku renta socjalna wynosi 1780,96 zł brutto, czyli 1620,67 zł netto.
Czy osiąganie dochodu ma wpływ na prawo do świadczenia wspierającego?
Ważne, aby wiedzieć, że podjęcie zatrudnienia czy osiąganie przez uprawnionego do świadczenia wspierającego dochodów nie pozbawia do niego prawa. To samo dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą.
Przy czym należy mieć także na uwadze to, że fakt zarobkowania czy prowadzenia działalności będzie miał przełożenie na poziom potrzeby wsparcia ustalanej przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Przykład 1.
Czy pani Alina, która prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą (pasmanterię), ma prawo do uzyskania świadczenia wspierającego, jeśli ma określoną potrzebę wsparcia na poziomie 72 punktów? Pani Alina, mimo tego, że osiąga dochody i jest przedsiębiorcą, może ubiegać się o świadczenie wspierające, ponieważ fakt prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej nie pozbawia jej prawa korzystania z tego rodzaju pomocy wsparcia oferowanej osobom z niepełnosprawnościami.
Przykład 2.
Czy pan Władysław, który jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, ma prawo do uzyskania świadczenia wspierającego, jeśli ma określoną potrzebę wsparcia na poziomie 83 punktów? Pan Władysław, choć pracuje, może ubiegać się o świadczenie wspierające, ponieważ fakt zarobkowania nie pozbawia go prawa do świadczenia wspierającego.
Etapy wypłacania świadczenia wspierającego
Ważne, żeby wiedzieć, że od 1 stycznia 2024 roku świadczenie wspierające jest dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z najwyższymi poziomami potrzeby wsparcia określonymi w przedziale od 87 do 100 punktów. Kolejny II etap przyznawania świadczenia wspierającego rozpocznie się od 1 stycznia 2025 roku, ponieważ wówczas świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z potrzebami wsparcia na poziomie od 78 do 86 punktów. Ostatni III etap rozpocznie się od 1 stycznia 2026 roku, kiedy świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z pozostałymi uprawniającymi poziomami potrzeby wsparcia wynoszącymi od 70 do 77 punktów.
Przykład 3.
Czy pan Michał, który prowadzi działalność gospodarczą, otrzyma świadczenie wspierające, jeśli poziom potrzeby wsparcia w decyzji wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności w jego przypadku ustalono na poziomie 79%, a wcześniej nie miał ustalonego prawa do innych świadczeń? W tym przypadku pan Michał będzie mógł wystąpić o świadczenie wspierające dopiero w 2025 roku.
Postępowanie w sprawie przyznania świadczenia wspierającego przez ZUS
Postępowanie w sprawie przyznania świadczenia wspierającego prowadzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego należy złożyć po uzyskaniu decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.
Wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego wymaga podania następujących danych:
dane uprawnionego do świadczenia, a w przypadku gdy nie jest on wnioskodawcą, również dane wnioskodawcy obejmujące: imię, nazwisko, nazwisko rodowe, datę urodzenia, adres miejsca zamieszkania, obywatelstwo, płeć, numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość, adres poczty elektronicznej, numer telefonu, numer rachunku płatniczego w kraju lub numer wydanego w kraju instrumentu płatniczego w rozumieniu Ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 roku o usługach płatniczych;
oznaczenie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, obejmujące w szczególności numer decyzji.
Podsumowanie
Podsumowując, podejmowanie aktywności zawodowej, czy to poprzez zatrudnienie, czy prowadzenie własnego biznesu z zasady nie pozbawia prawa do otrzymania świadczenia wspierającego. Może mieć to jednak wpływ na ustalenie poziomu wsparcia wymaganego do otrzymania takiego świadczenia, co należy mieć na uwadze, aby uniknąć rozczarowania lub oczekiwania na otrzymanie świadczenia, które wprowadzane jest etapami.
