Od 1 stycznia 2024 roku osoby z niepełnosprawnościami, które mają trudności w samodzielnym funkcjonowaniu, będą mogły otrzymywać nowe świadczenie wspierające. Będzie ono przyznawane na podstawie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, którą wydawać będzie wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności. W artykule wyjaśniamy szczegóły.
Kto będzie mógł otrzymać świadczenie wspierające?
Osoby z niepełnosprawnościami to grupa społeczna, która zmaga się z wieloma wyzwaniami, w tym z trudnościami finansowymi. Nowe świadczenie wspierające to odpowiedź na liczne apele osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów, którzy niejednokrotnie muszą rezygnować z pracy zawodowej, aby móc się nimi opiekować. Świadczenie wspierające będzie przysługiwać osobom z niepełnosprawnościami, które:
- ukończyły 18. rok życia,
- uzyskały decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na poziomie od 70 do 100 punktów w skali.
Czym jest poziom potrzeby wsparcia?
Poziom potrzeby wsparcia to ocena, która określa, jak wiele wsparcia potrzebuje osoba z niepełnosprawnością w codziennym funkcjonowaniu. Jest on określany na podstawie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, którą wydaje wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności. Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia jest wydawana na podstawie badania lekarskiego i orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. W badaniu lekarskim ocenia się, jakie są ograniczenia w samodzielnym funkcjonowaniu osoby z niepełnosprawnością. Poziom potrzeby wsparcia jest określany na podstawie skali punktowej, w której:
- 70-100 punktów – oznacza najwyższy poziom potrzeby wsparcia,
- 40-69 punktów – oznacza umiarkowany poziom potrzeby wsparcia,
- 20-39 punktów – oznacza lekki poziom potrzeby wsparcia.
Osoba z niepełnosprawnością, która uzyskała decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na poziomie od 70 do 100 punktów, może ubiegać się o świadczenie wspierające. Na ocenę poziomu potrzeby wsparcia mogą wpłynąć takie aspekty jak np.
- trudności w poruszaniu się,
- trudności w wykonywaniu czynności samoobsługowych,
- trudności w komunikowaniu się,
- zaburzenia psychiczne,
- zaburzenia intelektualne,
- choroby przewlekłe.
Poziom potrzeby wsparcia jest więc istotnym czynnikiem, który decyduje o tym, czy osoba z niepełnosprawnością może otrzymać świadczenie wspierające.
Ile będzie wynosić świadczenie wspierające?
Wysokość świadczenia wspierającego będzie zależeć od liczby punktów, które osoba z niepełnosprawnością uzyskała w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.
- 220% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 95 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia,
- 180% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 90 do 94 punktów w skali potrzeby wsparcia,
- 120% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 85 do 89 punktów w skali potrzeby wsparcia,
- 80% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 80 do 84 punktów w skali potrzeby wsparcia,
- 60% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 75 do 79 punktów w skali potrzeby wsparcia,
- 40% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 70 do 74 punktów w skali potrzeby wsparcia.
Świadczenie wspierające a inne dochody
Świadczenie wspierające będzie przyznawane na podstawie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, którą wydaje wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności. Świadczenie wspierające będzie:
- kompatybilne z rentą socjalną, czyli osoba może otrzymywać oba te świadczenia jednocześnie;
- niezależne od dochodów, czyli wysokość świadczenia nie będzie zależeć od dochodów osoby z niepełnosprawnością;
- wolne od egzekucji, czyli nie może być zajęte przez komornika;
- zwolnione z podatku dochodowego, czyli osoba nie będzie musiała płacić podatku od świadczenia wspierającego;
- niewliczane do dochodu, czyli nie będzie brane pod uwagę przy obliczaniu wysokości innych świadczeń lub pomocy ze środków publicznych.
Realizowane będzie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który będzie uzyskiwał lub weryfikował dane niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia wspierającego drogą elektroniczną z rejestrów publicznych.
Kto nie otrzyma świadczenia?
Osoby, które nie otrzymają świadczenia wspierającego, to osoby przebywające w specjalistycznych placówkach leczniczych. Do specjalistycznych placówek leczniczych należą:
- dom pomocy społecznej;
- rodzinny dom pomocy;
- zakład opiekuńczo-leczniczy;
- zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy;
- placówka zapewniająca całodobową opiekę osobom z niepełnosprawnościami, przewlekle chorym lub w podeszłym wieku.
Osoby przebywające w tych placówkach mają zapewnioną opiekę i wsparcie, które w pełni zaspokaja ich potrzeby. Dlatego też nie muszą mieć dodatkowej pomocy w postaci świadczenia wspierającego. Wyłączenie to ma na celu zapewnienie, że świadczenie wspierające zostanie przyznane osobom, które rzeczywiście go potrzebują. Świadczenie to ma być przeznaczone dla osób z niepełnosprawnościami, które mają trudności w samodzielnym funkcjonowaniu i nie mają możliwości uzyskania opieki i wsparcia w specjalistycznych placówkach leczniczych.
W jaki sposób złożyć wniosek o świadczenie wspierające?
Aby otrzymać świadczenie wspierające, należy złożyć 2 wnioski:
- wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego, który trzeba złożyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS-u) przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS);
- wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, który należy złożyć do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Do wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego trzeba dołączyć wypełniony kwestionariusz samooceny potrzeb w zakresie czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem.
Od kiedy świadczenie wspierające będzie dostępne?
Początkowo świadczenie będzie dostępne dla osób z największymi trudnościami w samodzielnym funkcjonowaniu. W kolejnych latach będzie stopniowo rozszerzane na osoby z mniejszymi trudnościami. Początkowo, czyli od 1 stycznia 2024 roku, będzie ono dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z najwyższym poziomem potrzeby wsparcia, czyli od 87 do 100 punktów, następnie:
- od 1 stycznia 2025 roku dla osób z poziomem potrzeby wsparcia od 78 do 86 punktów,
- od 1 stycznia 2026 roku dla osób z poziomem potrzeby wsparcia od 70 do 77 punktów.
Co ważne, będzie istniał wyjątek od tej reguły i osoby wymagające opieki, na które przyznano prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, będą mogły otrzymać świadczenie wspierające od 1 stycznia 2024 roku także, jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie niższym niż 87 punktów.
Podsumowanie
Świadczenie wspierające to nowe świadczenie dla osób z niepełnosprawnościami, które ma na celu pomoc w pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób. Będzie ono przyznawane stopniowo, zaczynając od osób z największymi trudnościami w samodzielnym funkcjonowaniu. Świadczenie wspierające wydaje się pozytywną zmianą w systemie wsparcia osób z niepełnosprawnościami. Z pewnością będzie ono stanowić realną pomoc dla tych osób w pokryciu kosztów związanych z codziennym funkcjonowaniem.
