Od stycznia 2025 r. weszły w życie nowe przepisy dotyczące gospodarowania odpadami w branży budowlanej. Zmiany obejmują zarówno rozszerzenie obowiązków segregacji, jaki i zaostrzenie kontroli oraz wprowadzenie nowych sankcji za nieprzestrzeganie obowiązków.
Nowe regulacje wynikają z konieczności dostosowania prawa krajowego do unijnych dyrektyw z zakresu gospodarki odpadami, a także rosnącej potrzeby ograniczania marnotrawstwa surowców i poprawy efektywności recyklingu.
Branża budowlana, która jest jednym z największych producentów odpadów w Polsce, musi zmierzyć się z konieczności wdrożenia konkretnych działań w zakresie selektywnej zbiórki. Nowe przepisy to nie tylko dodatkowe obowiązki formalne, ale też realna zmiana podejścia do zarządzania odpadami na etapie realizacji inwestycji. Co dokładnie się zmieniło, kogo dotyczą dodatkowe wymogi i jak je realizować?
Obowiązkowa segregacja odpadów budowlanych – co trzeba rozdzielać?
Obowiązek ten dotyczy zarówno prac rozbiórkowych, remontowych, jak i nowych realizacji i ma na celu zwiększenie poziomu recyklingu w branży, która generuje największe ilości odpadów w kraju.
Nowe przepisy nakazują wyodrębnienie przynajmniej sześciu głównych kategorii odpadów:
- drewno (np. zużyte deski, płyty OSB, drewniane skrzynie po materiałach),
- metal (np. pręty, profile, okucia, blachy),
- tworzywa sztuczne (np. folie budowlane, opakowania, rury PVC),
- gips (np. płyty kartonowo- gipsowe, tynki gipsowe),
- mineralne odpady budowlane (np. gruz, beton cegła, ceramika).
W praktyce oznacza to konieczność stosowania oddzielnych kontenerów lub pojemników na każdą frakcję, już na etapie prowadzenia prac. Niedopuszczalne staje się wrzucanie wszystkich odpadów do jednego kontenera.
Dla wielu wykonawców to realna zmiana organizacyjna i logistyczna, szczególnie w przypadku mniejszych inwestycji. Niemniej jednak obowiązek ten ma charakter bezwzględny i dotyczy wszystkich wykonawców. Segregacja powinna być zgodna z harmonogramem robót i udokumentowana na wypadek kontroli.
Dokumentacja i ewidencja – większy nacisk na przejrzystość
Zgodnie z przepisami obowiązującymi od 2025 roku sama segregacja odpadów może nie wystarczyć. Kluczowa stała się również dokładna ewidencja oraz dokumentowanie danych o odpadach. Konieczność ta dotyczy wszystkich podmiotów wykonujących prace budowlane, czyli głownie wykonawców i firm remontowo- budowlanych.
Najważniejsze zmiany dotyczą prowadzenia ewidencji odpadów z podziałem na frakcje. Każda kategoria musi być ewidencjonowana oddzielnie z podaniem ilości oraz kodu odpadów zgodnie z katalogiem.
Każdy transport odpadów musi być potwierdzony Kartą Przekazania Odpadów, generowaną w systemie BDO, brak poprawie wystawionej karty równą się z naruszeniem przepisów.
Firmy mają również obowiązek przechowywania dokumentacji na wypadek kontroli.
W razie stwierdzenia nieprawidłowości, nawet przy fizycznie poprawnie prowadzonej segregacji, brak dokumentacji może skutkować karą administracyjną.
W praktyce oznacza to, że firmy muszą zadbać nie tylko o logistykę na placu budowy, ale też o przeszkolenie pracowników administracyjnych i wdrożenie systemów umożliwiających bieżącą ewidencję.
Kto odpowiada – wykonawca czy inwestor?
Wraz z wejściem nowych obowiązków pojawiło się również wiele pytań o to, kto faktycznie odpowiada za przestrzeganie zasad selektywnej zbiórki odpadów budowlanych. Przepisy jasno wskazują, że obowiązki w zakresie gospodarowania odpadami ponosi podmiot, który odpady te wytwarza – czyli najczęściej wykonawca robót.
W praktyce jednak na budowie może działać kliku wykonawców i podwykonawców, inwestorzy coraz częściej starają się przerzucić na nich odpowiedzialność w jak największym zakresie. Dlatego tak istotne staje się precyzyjne określenie poszczególnych obowiązków i jasne określenie kto i za co odpowiada.
W przypadku kontroli lub stwierdzenia nieprawidłowości, to podmiot, który nie prowadzi obowiązkowej segregacji będzie adresatem sankcji, niezależnie od tego, czy obowiązki te zostały przekazane innemu podmiotowi w ramach zwartej umowy. Oczywiście w takiej sytuacji występuje odpowiedzialność cywilna podwykonawcy, należy jednak pamiętać, że nie zwalnia to głównego wykonawcy z sankcji administracyjnych.
Dlatego właśnie tak ważne jest, aby wszystkie strony procesu budowlanego były świadome nowych obowiązków i miały jasno określone zasady współpracy w zakresie gospodarki odpadami.
Osoby fizyczne a segregacja – inne zasady niż dla przedsiębiorców.
Nowe przepisy o obowiązkowej selektywnej zbiórce odpadów dotyczą podmiotów prowadzących działalność gospodarczą – czyli firm budowlanych lub wykonawców.
To oznacza, że osoba fizyczna nie musi formalnie prowadzić segregacji na sześć frakcji i składać sprawozdań w systemie BDO. Jednak mimo to nawet w tym przypadku występują pewne ograniczenia. Odpady powstałe w wyniku budowy lub remontu nie mogą trafić do pojemników komunalnych, czyli do zwykłych kontenerów na śmieci. Musza one zostać przekazane do Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów. Odbiór taki można zlecić również firmie specjalizującej się w gospodarce odpadami.
W wielu gminach ilość odpadów budowlanych, które można przekazać do PSZOKu, jest ograniczona, a niektóre frakcje odpadów nie są tam w ogóle przyjmowane. W takiej sytuacji osoba fizyczna musi zawrzeć umowę z firmą odbierająca odpady, która wystawi odpowiedni dokument.
Dlatego choć osoby fizyczne mają mniej obowiązków, nadal ponoszą odpowiedzialność za to, co dzieje się z odpadami powstałymi podczas budowy lub remontu.
Wyższe kary – brak segregacji już się nie opłaca
Od 2025 roku kontrole przestrzegania przepisów o gospodarowaniu odpadami budowlanymi zostały znacznie zaostrzone. Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska (WIOŚ) prowadzą teraz bardziej szczegółowe kontrole placów budowy, koncentrując się nie tylko na samej obecności kontenerów, ale także na jakości segregacji, kompletności dokumentacji i sposobie przekazywania odpadów.
Firmy, które nie wdrożą wymaganej selektywnej zbiórki lub nie będą prowadzić ewidencji w systemie BDO, narażają się na dotkliwe sankcje finansowe.
Inspektorzy mogą żądać okazania dokumentów, zdjęć z procesu segregacji, kart przekazania odpadu oraz umów z firmami odbierającymi odpady. Brak któregokolwiek z tych elementów traktowany jest jako naruszenie.
Wzrosło również ryzyko odpowiedzialności wizerunkowej – szczególnie dla większych wykonawców i deweloperów, u których naruszenia przepisów mogą zostać upublicznione.
W efekcie nowe przepisy nie tylko zmieniają podejście do gospodarowania odpadami, ale realnie wpływają na planowanie, logistykę i nadzór nad każdym etapem prac. Działanie zgodnie z przepisami jest dziś po prostu tańsze i bezpieczniejsze niż ponoszenie kosztów ewentualnych sankcji.
Nowe przepisy dotyczące segregacji odpadów w branży budowlanej to realna zmiana w codziennym funkcjonowaniu firm. Największą i najbardziej odczuwalną nowością jest obowiązek selektywnego zbierania aż sześciu frakcji odpadów. Choć początkowo może to wymagać reorganizacji logistyki, inwestycji w kontenery i szkoleń pracowników, zmiana ta przynosi długofalowe korzyści – zarówno środowiskowe, jak i wizerunkowe.
Zwiększenie nacisku na dokumentację i sprawozdawczość w systemie BDO motywuje firmy do większej przejrzystości i profesjonalizacji. Dodatkowo, odpowiedzialne gospodarowanie odpadami staje się coraz ważniejszym elementem przy przetargach publicznych oraz w relacjach z inwestorami. Dostosowanie się do nowych wymagań to dziś nie tylko obowiązek, ale też przewaga konkurencyjna.
Podstawy prawne:
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
