Pracodawca nie może co do zasady rozwiązać umowy z pracownikiem, który przebywa na urlopie chorobowym. Jednak co, jeśli zatrudniony wróci do wykonywania swoich obowiązków? Czy w takiej sytuacji pracodawca może go zwolnić? Wypowiedzenie umowy po powrocie z chorobowego - wyjaśniamy!
Wypowiedzenie umowy na L4
Zwolnienie chorobowe ma na celu zapewnienie pracownikowi regeneracji przed powrotem do pracy bez względu na rodzaj dolegliwości, która u niego występuje. Ustawodawca zastrzegł, że w czasie urlopu chorobowego pracodawca nie może zwolnić swojego podwładnego. Wyjątkiem od tej zasady jest jednak likwidacja zakładu pracy albo konieczność przeprowadzenia zwolnień grupowych (np. ze względu na potrzebę ochrony firmy i reszty pracowników). W tym drugim przypadku zatrudniający może rozwiązać stosunek pracy z pracownikiem przebywającym na zwolnieniu lekarskim tylko wtedy, gdy upłynie okres uprawniający pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Dodatkowo zgodnie z treścią art. 53 §1 pkt 1 Kodeksu pracy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
- dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy;
- dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową.
W pozostałych przypadkach zatrudniający nie ma możliwości zwolnienia pracownika – za wypowiedzeniem lub bez zachowania okresu wypowiedzenia (w tzw. trybie natychmiastowym). Pamiętajmy, że rodzaj choroby pracownika nie ma wpływu na możliwość zastosowania wobec niego zwolnienia dyscyplinarnego, wpływ na to ma jedynie zbyt długi okres nieobecności w pracy. Oczywiście w takich przypadkach decyzję podejmuje sam pracodawca – nie musi on zwolnić pracownika, nawet gdy ma ku temu warunki.
Wypowiedzenie umowy po powrocie z chorobowego
W chwili, gdy pracownik wraca ze zwolnienia lekarskiego, przestają działać przepisy chroniące jego pozycję w firmie. W praktyce oznacza to, że od tego momentu zatrudniony może zostać zwolniony przez pracodawcę. Jest to możliwe już pierwszego dnia, gdy pracownik pojawi się w firmie – przepisy nie wskazują bowiem okresu ochronnego dla zatrudnionego, który wraca do wykonywania swoich obowiązków. Rodzaj choroby, która związana była ze zwolnieniem oraz faktyczny czas trwania L4 również nie odgrywa w tym przypadku znaczenia.
Przykład 1.
Pan Adam przebywał na zwolnieniu lekarskim przez 12 dni. W tym czasie pracodawca nie mógł podpisać ważnego kontraktu dla firmy – pan Adam negocjuje umowy z potencjalnymi wspólnikami. Po powrocie do pracy z L4 mężczyzna otrzymał od pracodawcy wypowiedzenie umowy o pracę. Czy pracodawca mógł rozwiązać umowę z pracownikiem w tym trybie? Teoretycznie tak, ponieważ przepisy prawa pracy nie zakazują rozwiązywania umów za wypowiedzeniem z osobą, która wraca do pracy już po zakończeniu zwolnienia chorobowego. Z drugiej strony część orzecznictwa stoi na stanowisku, że pracodawca nie może w tak szybkim tempie rozwiązać umowy z pracownikiem, który niedawno przebywał na L4.
Co ciekawe, możliwość wypowiedzenia umowy o pracę po powrocie z chorobowego w bardzo szybkim czasie spotyka się w polskich sądach z problemem interpretacyjnym Zdarzają się bowiem wyroki, które wskazują, że pracodawca nie może zwolnić pracownika, który wraca ze zwolnienia chorobowego w pierwszych dniach pracy. Takie zdanie podzielił m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 15 listopada 2022 roku (sygn. akt II PSKP 41/22), zgodnie z którym zakaz wypowiedzenia ustanowiony w art. 41 kp jest gwarancją powrotu do pracy po okresie usprawiedliwionej nieobecności, nieprzekraczającej okresu z art. 53 § 1 kp. Skoro pracownik podlega ochronie przed wypowiedzeniem przez okres tam wskazany, to co do zasady nie można przyjąć, że pracodawca może wypowiedzieć mu umowę o pracę zaraz po stawieniu się do pracy, ponieważ przekreśliłoby to sens udzielonej ochrony i stanowiło odwet za korzystanie z prawa do zwolnienia od pracy. Okres ochronny przewidywany w art. 41 kp rozpoczyna się z chwilą ziszczenia się przesłanki zakazu wypowiedzenia, tj. nieobecności pracownika w pracy z powodu choroby czyniącej go niezdolnym do jej wykonywania lub zaprzestania jej świadczenia z tej samej przyczyny. W świetle tej interpretacji pracownik mógłby być chroniony przed zwolnieniem nawet przez okres 3 miesięcy od powrotu z L4.
Co zrobić, gdy pracodawca zwalnia pracownika po powrocie z chorobowego?
Niejasność przepisów prawa pracy daje pewną szansę pracownikom, którzy zostają zwolnieni na krótko po powrocie do firmy z L4. Jeśli podstawowym motywem zwolnienia był fakt przebywania zatrudnionego na chorobowym, a wypowiedzenie zostało wręczone bardzo szybko po powrocie do firmy, to zatrudniony może kwestionować jego zasadność. Jeżeli nie dogada się z przełożonym, jedyną możliwością ratunku będzie skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego.
Pracownik może odwołać się od otrzymanego wypowiedzenia do sądu pracy, w którego okręgu znajduje się zakład pracy, bądź sądu w okręgu, w którym praca jest, była lub miała być wykonywana. Jeśli uważa, że wypowiedzenie jest skutkiem choroby i przebywania na L4, powinien wyraźnie zaznaczyć to w piśmie procesowym. Pracodawca będzie musiał wykazać, z jakich przyczyn chce zwolnić podwładnego i czy jego choroba rzeczywiście mogła mieć wpływ na taką decyzję.
Odwołanie należy wnieść w ciągu 21 dni, licząc od daty jego otrzymania od pracodawcy. Niestety skierowanie sprawy do sądu nie wstrzymuje wykonania decyzji przełożonego, stąd pracownika obowiązuje odpowiedni okres wypowiedzenia, a po jego upływie traci on status pracownika danej firmy. W przypadku wygranej przed sądem, tj. wykazania bezzasadności zastosowanego wypowiedzenia, okres pozostawania bez pracy będzie można zaliczyć jako okres zatrudnienia. Wówczas taka osoba zyska prawo powrotu do pracy.
Wypowiedzenie umowy o pracę w dniu przejścia na zwolnienie chorobowe
Nieco inaczej przedstawia się możliwość zwolnienia pracownika, który w dniu otrzymania wypowiedzenia wykazał, że był niezdolny do pracy z powodu choroby i uzyskał stosowne zwolnienie lekarskie. W wyroku z 29 stycznia 2020 roku (sygn. akt III PK 185/18) Sąd Najwyższy zaznaczył, że przepis art. 41 kp jest przepisem szczególnym, ustanawiającym ochronę przed dokonaniem pracownikowi wypowiedzenia umowy o pracę, a warunkiem tej ochrony jest nieobecność pracownika w pracy w konkretnym dniu orzeczonej już chorobowej niezdolności do pracy. Warunkiem decydującym o objęciu pracownika ochroną jest zatem usprawiedliwiona nieobecność w zakładzie pracy, a nie później stwierdzona chorobowa niezdolność do pracy. Pracownik, który w danym dniu był obecny w pracy, nie korzysta ze szczególnej stabilizacji zatrudnienia, choćby następnie uzyskał chorobowe zwolnienie w celu skorzystania z ochrony art. 41 kp. Wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi, który był i świadczył pracę, a następnie wykazał, że w takim dniu wypowiedzenia był niezdolny do pracy, nie narusza art. 41 kp.
Przykład 2.
Pani Anna pracowała 9 października 2023 roku w normalnych godzinach swojej pracy (od 8.00 do 16.00). Około 15.00 pracodawca wręczył kobiecie wypowiedzenie umowy o pracę. Pani Anna tego dnia nie czuła się zbyt dobrze, a wiadomość o zwolnieniu tylko pogorszyła jej stan. Po pracy udała się więc do lekarza, który stwierdził, że powinna przejść na zwolnienie chorobowe – okazało się, że od kilku dni miała bowiem poważną infekcję, która coraz bardziej ją obciążała. Lekarz wystawił pani Annie zwolnienie z datą 9 października 2023 roku i stwierdził, że tak naprawdę tego dnia nie powinna była w ogóle pracować. Czy pracownica może zakwestionować wypowiedzenie umowy wręczone jej przez pracodawcę? Nie, ponieważ w tym dniu faktycznie przebywała w firmie, pomimo że później otrzymała od lekarza stosowne zwolnienie lekarskie. L4 zostało w rzeczywistości wystawione dopiero po tym, jak pani Anna zakończyła swój dzień pracy.
Przykład 3.
Pan Tomasz pojawił się w pracy tak jak zawsze o 8.00. Około 12.00 poczuł się bardzo źle – w czasie przerwy udał się więc do lekarza po pomoc. Okazało się, że pracownik zatruł się dzień wcześniej nieświeżym jedzeniem. Lekarz stwierdził, że lepiej będzie, jak wróci do domu i odpocznie, wystawił też L4 na 2 następne dni i wypisał odpowiednie leki. Pan Tomasz wrócił do pracy, aby przekazać szefowi, że będzie musiał przejść na L4. W tym czasie pracodawca złożył na jego ręce wypowiedzenie umowy o pracę. Zwolnienie lekarskie zostało wystawione z datą, w której pan Tomasz przebywał w pracy. Czy pracodawca miał prawo zwolnić pracownika? Tak, ponieważ w dniu sporządzenia i wręczenia wypowiedzenia umowy zatrudniony przebywał w zakładzie pracy i wykonywał swoje obowiązki.
Podsumowanie
Pracownik co do zasady nie może zostać zwolniony w czasie, gdy przebywa na zwolnieniu chorobowym. Jeśli chodzi o możliwość wypowiedzenia mu umowy po powrocie z L4, to sprawa nie jest jednoznaczna. Zbyt ogólne skonstruowanie przepisów i niejednolitość orzecznictwa powodują, że czasami zbyt szybkie wypowiedzenie może zostać uznane za niezasadne i bezskuteczne. Część doktryny twierdzi jednak, że pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z pracownikiem powracającym z chorobowego od razu – nawet w tym samym dniu, gdy zatrudniony pojawił się w firmie. Jeśli pracownik nie zgadza się z otrzymanym wypowiedzeniem, może skierować sprawę do sądu.
