W dzisiejszych czasach, kiedy telefony komórkowe są powszechnie dostępne, pracodawcy coraz częściej zlecają pracownikom dyżury pod telefonem. Czy jednak każdy taki dyżur jest równoznaczny z koniecznością wypłaty wynagrodzenia? Czy dyżur pracowniczy pod telefonem jest wliczany do czasu pracy? W tym artykule wyjaśniamy te kwestie.
Definicja dyżuru pod telefonem
Zgodnie z art. 151(5) Kodeksu pracy przez dyżur rozumie się pozostawanie pracownika w gotowości do wykonywania pracy poza normalnymi godzinami pracy przy założeniu, że faktyczne jej wykonywanie może wcale nie nastąpić. Dyżur pracowniczy może być pełniony w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.
Dyżur pod telefonem a czas pracy
Dyżur pracowniczy to pozostawanie pracownika poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy. Czas dyżuru nie jest wliczany do czasu pracy, ponieważ nie jest to wykonywanie pracy, ale oczekiwanie na możliwość jej wykonania.
Wypełnienie zobowiązania przez pracownika, któremu zlecono dyżur pracowniczy, polega na:
pozostawaniu w stanie gotowości do podjęcia pracy, czyli możliwości jej rozpoczęcia w razie wezwania przez pracodawcę;
pozostawaniu w miejscu lub na obszarze wyznaczonym przez pracodawcę lub w zasięgu środków porozumiewania się na odległość, jeżeli praca podczas dyżuru będzie realizowana zdalnie;
podjęciu pracy w razie wezwania przez pracodawcę w określonym czasie lub w innym czasie określonym przez pracodawcę lub specyfikę wykonywanej pracy.
Pozostawanie w stanie gotowości do podjęcia pracy oznacza, że pracownik musi być w stanie fizycznym i psychicznym umożliwiającym rozpoczęcie pracy w razie wezwania przez pracodawcę. Pozostawanie w miejscu lub na obszarze wyznaczonym przez pracodawcę oznacza, że pracownik musi być dostępny w miejscu, w którym może być wezwany do pracy. Jeżeli praca podczas dyżuru będzie realizowana zdalnie, pracownik musi pozostawać w zasięgu środków porozumiewania się na odległość. Podjęcie pracy w razie wezwania przez pracodawcę oznacza, że pracownik musi podjąć pracę w terminie określonym przez pracodawcę lub w innym terminie określonym przez specyfikę wykonywanej pracy.
Dyżur pracowniczy pod telefonem – czy zawsze?
Dyżury pracownicze są ograniczone przepisami prawa pracy. Praca, do której wykonywania pracownik może być obowiązany podczas dyżuru, musi być pracą wynikającą z umowy o pracę. Oznacza to, że pracownik nie może zostać zobowiązany do wykonywania pracy, która nie jest objęta jego zakresem obowiązków.
Czas trwania dyżuru nie może ograniczać odpoczynków minimalnych, które pracownik ma prawo do uzyskania w ciągu doby, tygodnia i okresu rozliczeniowego. Oznacza to, że łączny czas pracy, dyżurów i czasu wolnego od pracy nie może przekraczać obowiązujących norm czasu pracy. Dyżuru nie można zlecić osobom, którym nie można zlecić pracy w godzinach nadliczbowych. Oznacza to, że dyżuru nie można zlecić np. kobiecie w ciąży, czy młodocianemu.
Czy każdy dyżur pod telefonem jest płatny?
Zgodnie z przepisami kp pracownikowi za czas pełnienia dyżuru (z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu) przysługuje czas wolny w liczbie godzin, która jest równa liczbie godzin, w których pracownik pełnił dyżur pracowniczy. Jeśli pracodawca nie ma możliwości oddania pracownikowi czasu wolnego, powinien wypłacić mu wynagrodzenie w wysokości jego stawki godzinowej lub miesięcznej.
W przypadku dyżuru pod telefonem w domu pracownikowi nie przysługuje czas wolny ani wynagrodzenie, jeśli w jego trakcie nie wykonał żadnej pracy. Oznacza to, że jeśli pracownik nie odebrał żadnego telefonu, nie przysługuje mu za ten czas ani złotówka.
Jeśli jednak pracownik podczas dyżuru pod telefonem odbył kilka rozmów służbowych na łączny czas godziny, pracodawca powinien mu oddać 1 godzinę czasu wolnego. W przypadku, kiedy pracodawca nie ma możliwości oddania czasu wolnego, powinien on wypłacić pracownikowi wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania pracownika.
Czy pracownik może nie zgodzić się na dyżur?
Dyżur pracowniczy jest obowiązkiem pracownika, który wynika z jego stosunku pracy. Pracownik jest zobowiązany do wykonywania poleceń pracodawcy, o ile są one zgodne z przepisami prawa pracy. Dyżur jest poleceniem służbowym, które może być wydane tylko pracownikowi, który wyraził na to zgodę.
Obowiązek odbywania dyżurów może być zapisany w regulaminie wewnętrznym zakładu pracy lub w umowie zawartej z pracownikiem. Jeśli jednak nie jest to uregulowane w ten sposób, nie zmienia to faktu, że stanowi to obowiązek pracownika.
Niewykonywanie poleceń przełożonego może wiązać się dla pracownika z negatywnymi konsekwencjami, takimi jak:
upomnienie,
nagana,
obniżenie wynagrodzenia,
rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Pracownik może odmówić pełnienia dyżuru tylko, jeżeli jest to niezgodne z przepisami prawa pracy. Dotyczy to np. sytuacji, gdy dyżur jest polecony pracownikowi, któremu nie można zlecić pracy w godzinach nadliczbowych.
Podsumowując, dyżur pracowniczy jest obowiązkiem pracownika, który wynika z jego stosunku pracy. Niewykonywanie poleceń przełożonego może wiązać się dla niego z negatywnymi konsekwencjami.
Czy pracownik musi odbierać telefon po godzinach pracy?
W dzisiejszych czasach pracownicy często pracują po godzinach pracy. Jest to spowodowane wieloma czynnikami, takimi jak:
Zwiększone wymagania pracodawców. W dobie globalizacji i konkurencji firmy oczekują od swoich pracowników pełnego zaangażowania i dyspozycyjności.
Dostępność technologii. Pracownicy mogą być dostępni przez całą dobę dzięki smartfonom i innym urządzeniom mobilnym.
Poczucie obowiązku. Wielu pracowników czuje się zobowiązanych do pracy po godzinach, aby spełnić oczekiwania pracodawców lub klientów.
Pracodawcy często wykorzystują fakt, że pracownicy są dostępni poza godzinami pracy. Dzwonią do nich, aby zlecić dodatkowe zadania lub rozwiązać problemy. Pracownicy, którzy chcą dobrze wykonywać swoją pracę, często zgłaszają się do wykonywania takich dodatkowych obowiązków, nawet jeśli nie są za to wynagradzani.
Podobnie jest w kontaktach z klientami. Pracownicy, którzy chcą zdobyć nowych klientów lub utrzymać ich lojalność, często odpowiadają na ich zapytania nawet w bardzo późnych porach lub w weekendy.
Warto jednak podkreślić, że praca po godzinach jest w większości przypadków dobrowolnym wyborem pracownika. Jeśli pracownik nie chce pracować po godzinach, nie ma takiego obowiązku. Nieodebranie telefonu od przełożonego lub klienta poza godzinami pracy nie będzie miało dla niego negatywnych konsekwencji.
Ważne jest, aby pracownicy ustalili z pracodawcami jasne zasady dotyczące pracy po godzinach. Pracodawca powinien jasno określić, w jakich przypadkach pracownicy są zobowiązani do pracy po godzinach, a w jakich przypadkach jest to ich dobrowolny wybór. Pracownicy powinni również mieć świadomość swoich praw, takich jak prawo do odpoczynku i wynagrodzenia za pracę nadliczbową.
Podsumowanie
Dyżur pracowniczy pod telefonem to pozostawanie pracownika w gotowości do wykonywania pracy poza normalnymi godzinami pracy przy założeniu, że faktyczne jej wykonywanie może wcale nie nastąpić. Dyżur pracowniczy nie jest więc wliczany do czasu pracy, ponieważ nie jest to wykonywanie pracy, ale oczekiwanie na możliwość jej wykonania. W przypadku dyżuru pod telefonem w domu pracownikowi nie przysługuje czas wolny ani wynagrodzenie, jeśli w jego trakcie nie wykonał żadnej pracy. Pracownik może odmówić pełnienia dyżuru tylko, gdy jest to niezgodne z przepisami prawa pracy.
