Z treści umowy o pracę powinno jednoznacznie wynikać, kiedy została zawarta, i od kiedy jej strony – pracownik i pracodawca – powinny przystąpić do jej wykonywania. Data rozpoczęcia pracy na umowie o pracę została uregulowana w Kodeksie pracy w postaci wymogu jej wskazania oraz terminu rozpoczęcia pracy.
Stosunek pracy i aspekt czasu
Nawiązanie stosunku pracy rodzi dla pracownika i pracodawcy określone wzajemne obowiązki:
- wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, oraz
- zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 kp).
Aby obowiązki te można było egzekwować, konieczne jest uwzględnienie przy ich ustalaniu m.in. aspektu czasu: każda ze stron umowy o pracę powinna wiedzieć, kiedy określone działania powinny być przez nią realizowane.
Wśród terminów spełniania określonych świadczeń można wymienić np.:
- po stronie pracownika – ustalony rozkład czasu pracy, z którego wynika, kiedy w poszczególnych dniach ma on świadczyć pracę;
- po stronie pracodawcy – termin wypłaty wynagrodzenia.
Wiele wzajemnych obowiązków ma charakter bieżący. W odniesieniu do nich można powiedzieć, że termin ich wypełniania określono jako ciągły. Należą do nich podstawowe obowiązki pracodawcy i pracownika, wymienione w art. 94 i art. 100 kp, w tym m.in.:
- po stronie pracownika – dbanie o dobro zakładu pracy, chronienie jego mienia oraz zachowanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;
- po stronie pracodawcy – organizowanie pracy w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy, oraz w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie, jak również zapewnianie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz prowadzenie systematycznego szkolenia pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Są wreszcie świadczenia (obowiązki), których wykonanie następuje dopiero po wezwaniu ze strony osoby uprawnionej, w szczególności:
- na wezwanie pracownika pracodawca udziela mu urlopu wypoczynkowego w trybie „na żądanie”,
- na wezwanie pracodawcy pracownik wykonuje jego doraźne polecenie dotyczące pracy.
Elementy umowy o pracę
Zgodnie z art. 29 § 1 kp w umowie o pracę należy określić jej strony, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:
- rodzaj pracy;
- miejsce wykonywania pracy;
- wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;
- wymiar czasu pracy;
- termin rozpoczęcia pracy.
Przywołany przepis wspomina o dwóch elementach związanych z czasem: dacie zawarcia umowy oraz terminie rozpoczęcia pracy.
Data rozpoczęcia pracy na umowie o pracę
Podając w treści umowy o pracę datę jej zawarcia, strony wskazują dzień, w którym złożyły zgodne oświadczenia woli w sprawie nawiązania stosunku pracy.
Przykład 1.
Umowa o pracę
zawarta w dniu 2 września 2024 roku między:
.........................................., zwanym dalej „Pracodawcą”
a
.........................................., zwanym dalej „Pracownikiem”
..........................................................................................................................................
Termin rozpoczęcia pracy
Data zawarcia umowy o pracę może być zarazem terminem rozpoczęcia pracy (przystąpienia przez pracownika do świadczenia pracy). Możliwe jest również określenie w umowie o pracę terminu rozpoczęcia pracy późniejszego od daty jej zawarcia.
Przykład 2.
W lipcu 2024 roku pracodawca uzgodnił z kandydatem do zatrudnienia, że rozpocznie on pracę 9 września 2024 roku. Kandydatowi do zatrudnienia zależało jednak na tym, aby wszystkie warunki umowy o pracę zostały potwierdzone na piśmie już w lipcu 2024 roku, co miało dać mu pewność, że dokonane uzgodnienia nie zostaną przez pracodawcę odwołane. W związku z tym strony zawarły umowę o pracę 15 lipca 2024 roku, podając w niej ten dzień, jako datę zawarcia umowy, a termin rozpoczęcia pracy ustalając w umowie na 9 września 2024 roku.
Kiedy zostaje nawiązany stosunek pracy?
Relację między datą zawarcia umowy o pracę a terminem rozpoczęcia pracy określono w art. 26 kp, który stanowi, że stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli terminu tego nie określono – w dniu zawarcia umowy. Zatem to termin rozpoczęcia pracy ma decydujące znaczenie dla stwierdzenia, kiedy powstał stosunek pracy. W przypadku braku określenia takiego terminu w umowie wprost za dzień nawiązania stosunku pracy, a zarazem za termin, od którego pracownik ma obowiązek świadczyć pracę, uznaje się dzień zawarcia umowy.
Mając powyższe na względzie, można stwierdzić, że określona w umowie o pracę data (termin) rozpoczęcia pracy wskazuje dzień, w którym dochodzi do nawiązania stosunku pracy, a co za tym idzie – do aktualizacji wymienionych na wstępie obowiązków stron tego stosunku.
