Zmiany w alimentach 2025 – alimenty natychmiastowe i tabela alimentacyjna

Obecnie obowiązujące regulacje dotyczące ustalania wysokości alimentów mogą budzić wątpliwości. Cechuje je duża doza dowolności, z czego wynikają rozbieżności w zasądzaniu kwot alimentów w różnych częściach kraju. Coraz częściej w debacie publicznej pojawia się także pojęcie alimenty natychmiastowe, które mają być nowym rozwiązaniem porządkującym zasady ustalania świadczeń. Sprawdź szczegóły!

Proponowane „alimenty natychmiastowe”

W kwietniu 2025 roku w odpowiedzi na interpelację poselską przez Ministerstwo Sprawiedliwości zostały przedstawione propozycje zmian w ustalaniu alimentów. Zgodnie z rozważanymi przez Ministerstwo zmianami obok dotychczasowych zasad obowiązujących w zakresie alimentacji miałyby być wprowadzone dodatkowe zasady w ramach systemu roboczo określonego mianem „alimentów natychmiastowych”. W ramach tego rozwiązania wysokość świadczeń miałaby być uzależniona od 2 czynników:

• minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w przepisach Ustawy z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę;
• od liczby dzieci pochodzących od tych samych rodziców.

Dodatkowo alimenty te miałyby być waloryzowane z mocy prawa, według aktualnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę prowadziłby do natychmiastowego podwyższenia takich alimentów.

W przypadku znacznego wzrostu kosztów utrzymania uprawnionego do alimentów pozostałaby możliwość wniesienia dotychczas istniejącego powództwa o podwyższenie alimentów na podstawie art. 138 kro.

Propozycja wdrożenia tabeli alimentacyjnej

Ponadto Ministerstwo Sprawiedliwości wzorem innych krajów pracuje nad opracowaniem tabeli alimentacyjnej, która ma stanowić narzędzie ułatwiające określenie wysokości alimentów w sprawach o roszczenia alimentacyjne przy uwzględnieniu dochodu zobowiązanego oraz wieku uprawnionego.

Na ten moment trudno określić, czy, a jeśli tak, kiedy proponowane rozwiązania wejdą w życie.

W jakich formach ustalany jest obowiązek alimentacyjny w 2025 roku?

Obecnie alimenty mogą zostać ustalone w:

1. wyroku sądowym,
2. ugodzie sądowej,
3. ugodzie mediacyjnej,
4. umowie alimentacyjnej zawartej w formie aktu notarialnego zawierającej zobowiązanie do poddania się przez zobowiązanego egzekucji na podstawie tego aktu.

Kogo dotyczy obowiązek alimentacyjny?

Do czasu zmian obowiązują dotychczasowe regulacje w zakresie alimentacji. Obowiązek alimentacyjny wynika z przepisu art. 128 kro, zgodnie z którym obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby środków wychowania, obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. 

Krewni w linii prostej to:

• ojciec,
• matka, 
• syn, 
• córka, 
• dziadek,
• babka, 
• wnuk, 
• wnuczka, 
• pradziadek, 
• prababka,
• prawnuk, 
• prawnuczka, 
• prapradziadek, 
• praprababka, 
• praprawnuk, 
• praprawnuczka.

Zasady dotyczące alimentów w 2025 roku

Obecnie regulacje co do obowiązku alimentacyjnego i jego podniesienia przedstawiają się następująco. Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 133 § 1 kro rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Rozmiar świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, przy czym wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego. 

W wypadku, gdy świadczenie alimentacyjne jednego ze zobowiązanych polega na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego, świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów jego utrzymania lub wychowania.

Świadczenia, do których rodzice są zobowiązani względem dzieci, mogą mieć postać:

• materialną, 
• niematerialną. 

Określając zakres świadczeń materialnych, należy zawsze mieć na względzie możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanych, czyli co mogliby uzyskać przy pełnym wykorzystaniu swych sił i możliwości zarobkowania. 

Świadczenia niematerialne to osobiste starania rodziców o rozwój i wychowanie dziecka. 

Dziecko ma prawo żyć na równej stopie życiowej ze swoimi rodzicami i rodzice mają obowiązek mu to zapewnić. Nie mogą oni uchylić się od obowiązku alimentacyjnego na tej podstawie, że wykonywanie tego obowiązku stanowiłoby dla nich ciężar i mają obowiązek podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami. Gdyby jednak możliwości zarobkowe zobowiązanego rodzica były ograniczone, nie można obciążać go obowiązkiem alimentacyjnym w zakresie przewyższającym te możliwości, doprowadzając go tym samym do niedostatku i niemożności zaspokojenia podstawowych potrzeb.

Zmiana wysokości alimentów

Zgodnie z art. 138 kro w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Z powyższego wynika prawo każdej ze stron w razie zmiany stosunków do żądania zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przy czym, jak w przypadku ustalania obowiązku alimentacyjnego, tak i w przypadku jego zmiany zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. 

Zmiana stosunków to:

• istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji, albo 
• istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wobec czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga odpowiedniego skorygowania.

Świadczenie wychowawcze 800+ a alimenty

Jak wskazał Sąd Rejonowy w Toruniu III Wydział Rodzinny i Nieletnich w wyroku z 11 stycznia 2024 roku (sygn. III RC 492/23): „W świetle przepisu art. 135 § 3 pkt. 3 kro świadczenie wychowawcze z programu 500+ (obecnie 800+) nie ma wpływu na zakres świadczeń alimentacyjnych. Przy czym w ocenie Sądu przepis ten należy interpretować w ten sposób, że świadczenie wychowawcze 500+ (800+) dla dziecka na jego wychowanie i zaspokojenie jego potrzeb, nie wpływa na zakres obowiązku alimentacyjnego żadnego z rodziców, ani ich możliwości zarobkowe i majątkowe, co oznacza, że fakt otrzymywania na dziecko 500 zł z pomocy społecznej nie zwalnia żadnego z rodziców od swojej części uczestniczenia w kosztach utrzymania dziecka. Ponadto nie wlicza się tej kwoty do dochodów rodziny (bowiem ma ono tylko jeden cel, to jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych). A zatem wypłacanego świadczenia wychowawczego rodzicowi, pod którego opieką pozostaje dziecko, nie zalicza się jako dochodu tego rodzica, mającego wpływ na jego (tego rodzica) zakres świadczenia alimentacyjnego wobec dziecka. Wskazać przy tym trzeba, że zarówno w ustawie, jak i w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym użyto tego samego pojęcia »zaspokojenie potrzeb dziecka«, a zatem zdaniem Sądu oznacza to, że ustalając obowiązek alimentacyjny, Sąd nie może pominąć faktu otrzymywania przez rodzica na dziecko 500 zł (800 zł) na potrzeby dziecka, bowiem potrzeby dziecka są ograniczone. Gdyby więc finansować wszystkie potrzeby dziecka tylko obowiązkiem alimentacyjnym każdego z rodziców to świadczenie 500+ (800+), nie miałoby być na co przeznaczone, tzn. w zakresie potrzeb dziecka, bo potrzeby dziecka byłyby w całości zaspokojone przez obowiązek alimentacyjny rodziców i wówczas 500+ (800+) byłoby »czystym zyskiem« rodzica je otrzymującego”.

Podsumowanie

Podsumowując, niewykluczone, że za jakiś czas sądy i strony otrzymają wytyczne dotyczące określania wysokości alimentów będące odpowiednikiem tabeli alimentacyjnej, która obowiązuje m.in. w Niemczech. Do tego czasu rozstrzyganie spraw alimentacyjnych odbywa się na podstawie dotychczasowych kryteriów. Proponowane są także zmiany i wprowadzenia z góry określonych alimentów w zależności od liczby dzieci określane procentowo od wysokości minimalnego wynagrodzenia. Gdy proponowane zmiany wejdą w życie, będziemy o tym informować naszych czytelników.